Τι είναι η σκολίωση;
Συγγραφέας Κωνσταντίνος Σταραντζής Γράφτηκε στις ,
Η σκολίωση είναι μια τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης με προεξάρχουσα την πλάγια κλίση. Συμβαίνει κυρίως κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης ενός παιδιού, λίγο πριν την εφηβεία.
Αν και η σκολίωση μπορεί να προκληθεί και από καταστάσεις όπως η εγκεφαλική παράλυση και η μυϊκή δυστροφία (Νευρομυική σκολίωση) ή να οφείλεται σε ανατομικές ανωμαλίες από την γέννηση (Συγγενής σκολίωση) , τις περισσότερες φορές η αιτία της νόσου δεν είναι γνωστή (Ιδιοπαθής σκολίωση). Οι περισσότερες περιπτώσεις σκολίωσης είναι ήπιες, ωστόσο κάποια παιδιά εμφανίζουν παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης που συνεχίζουν να εξελίσσονται μέχρι να μεγαλώσουν.
Η πιο συχνή μορφή σκολίωσης είναι η ιδιοπαθής (80%) και σε αυτήν την μορφή σκολίωσης περίπου 9 στα 10 παιδιά, που χρειάζονται κάποια θεραπεία, είναι κορίτσια. Η σοβαρής μορφής σκολίωση μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε αναπηρία. Μία πολύ σοβαρής μορφής παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης μπορεί να μειώσει το χώρο στο θώρακα, δυσκολεύοντας τη λειτουργία των πνευμόνων.
Τα κύρια συμπτώματα της σκολίωσης είναι η ασσυμετρία στους ώμους και στην μέση αλλά και ο ύβος στην πλάτη (καμπούρα).
Ο πόνος δεν είναι συχνό σύμπτωμα στις μικρές ηλικίες και όταν υπάρχει θα πρέπει να διερευνάται διεξοδικά. Στους ενήλικες, κάποιες μορφές σκολίωσης, μπορεί να επιδεινωθούν σημαντικά και σε συνδυασμό με την οστεοπόρωση και την αρθρίτιδα να προκαλέσουν πόνο στην μέση και στα πόδια και σοβαρή αναπηρία.
Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται με την κλινική εξέταση και τις απλές ακτινογραφίες ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης. Σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις ίσως χρειαστούν και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως μαγνητική τομογραφία (MRI) ή ακόμα και αξονική.
Η πρώτη εξέταση είναι ιδιαίτερα αναλυτική και μπορεί να διαρκέσει από 30 λεπτά έως και 1 ώρα. Δεν χρειάζεται κάποια ειδική προετοιμασία. Οι επανεξετάσεις είναι συνήθως μικρότερης διάρκειας και συνήθως συνδυάζονται με απεικονιστικό επανέλεγχο (απλή ακτινογραφία).
Τα παιδιά που παρουσιάζουν ήπια σκολίωση παρακολουθούνται συστηματικά με ακτινογραφίες για να ελεγχθεί αν η παραμόρφωση επιδεινώνεται. Σε πολλές περιπτώσεις, δεν θα χρειαστεί κάποια θεραπεία. Κάποια παιδιά θα χρειαστεί να φορέσουν κηδεμόνα για να σταματήσουν την επιδείνωση. Η συχνότητα και η διάρκεια της παρακολούθησης εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού και το ρυθμό επιδείνωσης της σκολίωσης (αν επιδεινώνεται). Μπορεί να είναι ανά 3μηνο έως ανά 2 χρόνια. Ένας μικρός αριθμός παιδιών με σκολίωση ίσως χρειαστεί χειρουργική διόρθωση με σπονδυλοδεσία.
Σκολίωση Ενηλίκων
Η σκολίωση ενηλίκων σχετίζεται με την παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης από μία συγκεκριμένη ηλικία και έπειτα. Συγκεκριμένα πρόκειται για περιστροφή και κύρτωση των θωρακικών ή/και οσφυϊκών σπονδύλων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία πλάγιας παραμόρφωσης, καμπούρας και την εικόνα της σπονδυλικής στήλης να μοιάζει σαν ελικοειδής σκάλα.
Η σκολίωση των ενηλίκων περιλαμβάνει την ιδιοπαθή σκολίωση, η οποία παραμένει αθεράπευτη ήδη από την εφηβική ηλικία και επιδεινώνεται και στην υπόλοιπη ζωή, με την εμφάνιση πόνου. Επίσης περιλαμβάνει την εκφυλιστική σκολίωση, που αφορά την εκφύλιση των δίσκων και την σκολίωση από κατάγματα της σπονδυλικής στήλης (μετατραυματική).
Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ σκολίωσης ενηλίκων και παιδικής σκολίωσης;
Πρωταρχική διαφορά με την παιδική σκολίωση είναι η εμφάνιση του πόνου στους ενήλικους, ο οποίος είναι και ο λόγος που οι ασθενείς ζητούν ιατρική βοήθεια. Όσο περνάει ο χρόνος, τόσο επιδεινώνεται η σκολίωση και οι παραμορφώσεις φτάνουν σε σημείο να δυσχεραίνουν την καθημερινότητα του ασθενούς. Ο δίσκος εκφυλίζεται και οι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν νευρολογικά συμπτώματα, λόγω της πίεσης των νεύρων. Σε αυτό το σημείο έρχεται η χειρουργική αντιμετώπιση σκολίωσης να δώσει λύση.
Αιτιολογία σκολίωσης
Η σκολίωση των ενηλίκων στη συντριπτική πλειοψηφία είναι ιδιοπαθής, δηλαδή χωρίς να μπορεί να αποδοθεί σε κάποια συγκεκριμένη αιτία. Σε κάποιες περιπτώσεις, αφορά την ασύμμετρη φθορά των στηρικτικών ανατομικών στοιχείων, η οποία γίνεται προοδευτικά.
Σκολίωση: Ποιες είναι οι επιπτώσεις;
Ανάλογα με το κύρτωμα επέρχεται απώλεια ύψους
Πόνος και έντονη φόρτιση των οπίσθιων σπονδυλικών αρθρώσεων
Ασύμμετρη φόρτιση και εκφύλιση των μεσοσπονδύλιων δίσκων
Σπονδυλική στένωση και νευρολογικές επιπλοκές
Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την χαλαρότητα των συνδέσμων και των μυών, οδηγούν στην φθορά ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά & τα συμπτώματα της σκολίωσης;
Η σκολίωση χαρακτηρίζεται από τη δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης, η οποία είναι εντονότερη ανάλογα με τον βαθμό εκφύλισης της σπονδυλικής στήλης. Όσο η ηλικία προχωράει τόσο εντονότερα γίνονται τα συμπτώματα του πόνου, το μούδιασμα, οι κράμπες, κυρίως λόγω της εκφύλισης δίσκων και αρθρώσεων και της πίεσης κάποιου νεύρου.
Όλα τα παραπάνω αν συνυπάρχουν είναι λογικό να περιορίζουν κατά πολύ την καθημερινότητα του ασθενούς και να υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής. Η κατάσταση εντείνεται, αν υπάρχει αυξημένο σωματικό βάρος.
Ο ρυθμός επιδείνωσης της σκολίωσης είναι αργός και σταθερός, με αύξηση της γωνίας της σκολίωσης 0.5-1 μοίρα τον χρόνο. Σημαντικό ρόλο παίζει η εντόπιση της σκολίωσης. Έχει αποδειχθεί ότι η σκολίωση της οσφυϊκής μοίρας επιδεινώνεται ταχύτερα και σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτή της Θωρακικής μοίρας. Οποιαδήποτε παραμόρφωση μπορεί να επιταχυνθεί ραγδαία όταν συνυπάρχει και οστεοπόρωση.
Διάγνωση σκολίωσης
Με δεδομένο ότι η σκολίωση προκαλεί φανερές αλλαγές στο σώμα, υπάρχουν κάποια στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν στη διάγνωσή της από την απλή κλινική εξέταση. Αυτά είναι:
O ένας ώμος είναι πιο ψηλά από τον άλλο
Το ένα πλευρό είναι ψηλότερα από το άλλο
Ένας γοφός είναι πιο ψηλά από τον άλλον
Η μέση είναι ασύμμετρη
Υπάρχει ύβος (καμπούρα) στην πλάτη ή στη μέση
Το τεστ επίκυψης (Adam’s test) είναι το πιο συνηθισμένο τεστ για την εμφάνιση της ολικής παραμόρφωσης της σπονδυλικής στήλης. Ο ασθενής σκύβει με τα χέρια προς τα πόδια, έχοντας το γόνατα τεντωμένα.
Θεραπεία – Αντιμετώπιση
Η θεραπεία της σκολίωσης ενηλίκων έχει πολλές παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν υπόψιν από τον ορθοπεδικό. Η ηλικία, το μέγεθος του κυρτώματος, ο βαθμός ασυμμετρίας του σώματος και η συχνότητα των συμπτωμάτων είναι παράγοντες που συνυπολογίζονται ώστε να αποφασιστεί η κατάλληλη (συντηρητική ή χειρουργική) θεραπεία.
Ο κηδεμόνας, που λειτουργεί θεραπευτικά στα παιδιά, στην σκολίωση ενηλίκων έχει περιορισμένες ενδείξεις εφαρμογής καθώς η οστική ανάπτυξη έχει ολοκληρωθεί.
Μικρές και μεγάλες σκολιώσεις: Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης – θεραπείας;
Σε μικρές σκολιώσεις ενηλίκων μικρής ηλικίας με συμπτώματα τον πόνο στην μέση χωρίς την πίεση νεύρου, η αντιμετώπιση είναι επιτυχής και περιορίζεται σε φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπεία και εγχύσεις ειδικών διαλυμάτων για την ανακούφιση των συμπτωμάτων από εξειδικευμένο ορθοπεδικό σκολίωσης. Η συνοδεία ενός προγράμματος ασκήσεων με σκοπό την μυϊκή ενδυνάμωση επίσης θα περιορίσει την συχνότητα και την ένταση του πόνου και θα ελαχιστοποιήσει τις υποτροπές.
Σε μεγάλες σκολιώσεις ενηλίκων, πάνω από 50ο όπου κυριαρχούν οι υποτροπές η συχνή επιδείνωση των συμπτωμάτων, είναι επιβεβλημένη η χειρουργική αντιμετώπιση η οποία γίνεται με σύγχρονα ασφαλή μέσα και έχει άριστα αποτελέσματα εφόσον πραγματοποιείται από πεπειραμένο ορθοπεδικό. Επίσης άλλος λόγος που επιλέγεται η χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να είναι η αισθητική βελτίωση της εικόνας της σπονδυλικής στήλης και η πρόληψη της επιδείνωσής της. Η μέθοδος που αποτελεί την σύγχρονη λύση σε μεγάλα και δύσκαμπτα κυρτώματα είναι η ελάχιστα επεμβατική πλάγια σπονδυλοδεσία ακολουθούμενη από οπίσθια σπονδυλοδεσία.
Ελάχιστα επεμβατική πλάγια σπονδυλοδεσία
Πρωταρχικός σκοπός της επέμβασης είναι η διόρθωση του κυρτώματος και η εκ νέου εδραίωσή του με ειδικά υλικά, στην βέλτιστη θέση. Αυτό επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση κλωβών που σφηνώνονται στην θέση των εκφυλισμένων δίσκων. Παράλληλα, χρησιμοποιείται και οστικό μόσχευμα.
Η επέμβαση γίνεται με πλάγια προσπέλαση MIS (Minimally invasive).
Συχνές ερωτήσεις
Ποιος είναι ο ρόλος του ορθοπεδικού όταν τον επισκέπτεται ένας ενήλικος ασθενής με σκολίωση;
Ο εξειδικευμένος ορθοπεδικός χειρουργός και διευθυντής στο κέντρο σκολίωσης στην Αθήνα Dr. Σταραντζής, προσφέρει μία ολοκληρωμένη εκτίμηση και πλάνο αντιμετώπισης της σκολίωσης, ανάλογα με την σοβαρότητά της αλλά και με την ηλικία του/της ασθενούς.
Ο γιατρός θα σας εξηγήσει ενδελεχώς τι πρέπει να κάνετε για την περίπτωσή σας και θα σας ενημερώσει ολοκληρωμένα για τα οφέλη και τους κινδύνους κάθε μιας μεθόδου αντιμετώπισης. Εφόσον το επιθυμείτε, θα προβεί στην χειρουργική διόρθωση της σκολίωσής σας.
Ποιο είναι το κόστος για το χειρουργείο της σκολίωσης;
Το κόστος για το χειρουργείο της σκολίωσης, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Μερικοί απ’ αυτούς είναι η διάρκεια νοσηλείας, ο τύπος των υλικών που θα χρησιμοποιηθεί, η ποιότητα του υλικού του μοσχεύματος. Επίσης το κόστος είναι διαφορετικό από χώρα σε χώρα. Στην Ελλάδα κυμαίνεται σε προσιτά και σταθερά επίπεδα.
Τί θα συμβεί αν δεν γίνει το χειρουργείο σκολίωσης σε παραμόρφωση άνω των 50ο;
Αν η σοβαρή σκολίωση δεν αντιμετωπιστεί επεμβατικά, μπορεί να οδηγήσει σε εκτεταμένη αρθρίτιδα(φθορά) με έντονο/καθηλωτικό πόνο αλλά και σε σπονδυλική στένωση με νευρολογικά συμπτώματα και επιπλοκές. Επίσης μπορεί να εμφανίσει πόνο από μυϊκή κόπωση και εν τέλει κατακρημνίζει την ψυχολογία του ασθενούς από την παραμορφωμένη εμφάνισή του και τους αφόρητους πόνους.
Τί προσφέρει η ρομποτική στη χειρουργική της σκολίωσης;
Όταν η σπονδυλοδεσία είναι απαραίτητη τότε ο ορθοπεδικός μπορεί να επιλέξει να διενεργήσει την επέμβαση με την τεχνολογία αιχμής που του προσφέρει ο τομέας της ρομποτικής. Τα καινοτόμα ψηφιακά μέσα αυξάνουν την ασφάλεια και την ακρίβεια τοποθέτησης των χειρουργικών υλικών – μοσχευμάτων και ίσως αποδειχθεί στο μέλλον ότι βελτιώνουν και τα κλινικά αποτελέσματα.
Η ρομποτική χειρουργική σκολίωσης πιθανώς να μειώνει τις πιθανότητες επιπλοκών λόγω της εξαιρετικής ακρίβειας. Η επιθυμητή θέση του εμφυτεύματος, έχει σχεδιαστεί ήδη πριν την επέμβαση, με τη χρήση υπολογιστή και έτσι ο γιατρός την ώρα του χειρουργείου καθοδηγεί τον ρομποτικό βραχίονα στην συγκεκριμένη θέση. Μειονέκτημα της μεθόδου αποτελεί το υψηλό κόστος της.
Κωνσταντίνος Σταραντζής,
Χειρουργός Ορθοπαιδικός
