Ρήξη Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Συγγραφέας Αναστάσιος Δεληγεώργης Γράφτηκε στις ,
Τι είναι η Ρήξη Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Ένας από τους πιο συχνούς αθλητικούς τραυματισμούς στο γόνατο είναι η ρήξη του πρόσθιου χιαστού. Αθλητές οι οποίοι συμμετέχουν σε αθλήματα υψηλών απαιτήσεων όπως το ποδόσφαιρο, το σκι, το μπάσκετ, το βόλεϊ, το χάντμπολ και γενικώς αθλήματα που έχουν αιφνίδια αλλαγή κατεύθυνσης, είναι επιρρεπείς σε κακώσεις του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου.
Ανατομία
Φυσιολoγικό γόνατο
Η άρθρωση του γόνατος βρίσκεται εκεί που συναντάται το περιφερικό άκρο του μηριαίου με το κεντρικό άκρο της κνήμης και την επιγονατίδα. Το μηριαίο και η κνήμη συνδέονται με συνδέσμους. Το γόνατο έχει 4 κύριους συνδέσμους οι οποίοι συγκρατούν την άρθρωση του γόνατος, 2 πλάγιους και 2 χιαστούς.
Πλάγιοι Σύνδεσμοι
Οι σύνδεσμοι αυτοί εντοπίζονται, ένας σε κάθε πλευρά του γόνατος, ο έσω πλάγιος σύνδεσμος στην εσωτερική πλευρά και ο έξω στην εξωτερική πλευρά. Χρησιμεύουν στο να ελέγχουν την πλάγια σταθερότητα.
Χιαστοί Σύνδεσμοι
Οι χιαστοί σύνδεσμοι είναι δύο, ο πρόσθιος και ο οπίσθιος. Βρίσκονται μέσα στο γόνατο, στην μεσότητα της άρθρωσης ανάμεσα στους δύο κονδύλους και διασταυρώνονται έτσι ώστε να σχηματίσουν ένα Χ.
Ο Πρόσθιος Χιαστός εκφύεται από το πρόσθιο τμήμα της κνήμης και πορεύεται προς τα πάνω και πίσω και καταφύεται στην έσω πλευρά του έξω μηριαίου κονδύλου. Εμποδίζει την πρόσθια παρεκτόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό και συνεισφέρει στη στροφική σταθερότητα.
Ο Οπίσθιος Χιαστός εκφύεται από το οπίσθιο τμήμα της κνήμης και πορεύεται προς τα πάνω και μπρος. Καταφύεται στην έσω επιφάνεια του έσω μηριαίου κονδύλου και εμποδίζει την οπίσθια παρεκτόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό.
Ρήξη Πρόσθιου Χιαστού
Στις μισές περίπου περιπτώσεις όπου υπάρχει ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου συνυπάρχουν κακώσεις και άλλων στοιχείων του γόνατος όπως των μηνίσκων, του αρθρικού χόνδρου ή άλλων συνδέσμων.
Οι κακώσεις του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου κατατάσσονται ανάλογα με τη βαρύτητα σε:
1ου βαθμού διάστρεμμα: ο σύνδεσμος έχει διαταθεί λίγο αλλά διατηρεί την ακεραιότητά του και παρέχει σταθερότητα στο γόνατο
2ου βαθμού διάστρεμμα: Ο σύνδεσμος έχει διαταθεί-επιμηκυνθεί και υπάρχει μερική ρήξη των ινών του
3ου βαθμού διάστρεμμα: Ο σύνδεσμος παρουσιάζει πλήρη ρήξη και δεν παρέχει σταθερότητα στο γόνατο
Η μερική ρήξη του Προσθίου Χιαστού είναι σπάνια, συνήθως οι κακώσεις του πρόσθιου χιαστού είναι πλήρεις ρήξεις ή σχεδόν πλήρεις ρήξεις.
Μηχανισμός κάκωσης Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Η ρήξη πρόσθιου χιαστού συμβαίνει με τους παρακάτω μηχανισμούς:
- Κατά την απότομη αλλαγή κατεύθυνσης του αθλητή
- Όταν ο αθλητής σταματήσει ή επιβραδύνει απότομα
- Κατά την ανώμαλη προσγείωση μετά από ένα άλμα
- Από άμεση πλήξη, συνήθως κατά τη σύγκρουση με κάποιον συναθλητή του
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες αθλήτριες έχουν υψηλότερο ποσοστό ρήξης Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου συγκριτικά με τους άντρες αθλητές, σε κάποια αθλήματα. Έχει προταθεί ως πιθανή αιτία η διαφορά στη φυσική κατάσταση, στην μυική ισχύ και στο νευρομυικό έλεγχο, αλλά επίσης και ανατομικές διαφορές που αφορούν τη λεκάνη και τη διαφορετική ευθυγράμμιση των κάτω άκρων, την αυξημένη χαλαρότητα των συνδέσμων και την επίδραση των οιστρογόνων στις ιδιότητές τους.
Ρήξη Πρόσθιου Χιαστού & Συμπτώματα
Κατά τον τραυματισμό του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, ο ασθενής πολλές φορές αισθάνεται ή ακόμα και μπορεί να ακούσει το χιαστό να «σπάει» και αμέσως, να νιώσει το γόνατο του να ενδίδει και να μην τον κρατάει. Συνήθως, αυτό συνοδεύεται με πόνο και οίδημα – αίμαρθρο (συλλογή αίματος στην άρθρωση) το οποίο γίνεται εμφανές το πρώτο 24ωρο. Μπορεί επίσης να υπάρχει μείωση του εύρους κίνησης.
Προοδευτικά μετά από κάποιες εβδομάδες το αίμαρθο θα απορροφηθεί, ο πόνος θα μειωθεί και ο ασθενής θα επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες χωρίς ενοχλήσεις.
Όμως σε πιο απαιτητικές δραστηριότητες, όπως είναι η άθληση, είναι πολύ πιθανό να έχει αίσθημα αστάθειας και ανασφάλειας με κίνδυνο να προκαλέσει νέους τραυματισμούς σε άλλα στοιχεία του γόνατος όπως στον αρθρικό χόνδρο ή τους μηνίσκους.
Διάγνωση ρήξης πρόσθιου χιαστού
Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό του τραυματισμού, τον μηχανισμό κάκωσης, τα συμπτώματα και την κλινική εξέταση.
Ο ορθοπαιδικός θα ελέγξει τη σταθερότητα του γόνατος με ειδικά τεστ συγκριτικά με το άλλο γόνατο.
Η απλή ακτινογραφία, αν και δεν αναδεικνύει τις κακώσεις των μαλακών μορίων, μπορεί να απεικονίσει τυχόν συνοδά κατάγματα.
Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με τη μαγνητική τομογραφία η οποία θα αναδείξει και τυχόν συνοδές κακώσεις.
Θεραπεία ρήξης πρόσθιου χιαστού
Η αρχική αντιμετώπιση στην οξεία φάση περιλαμβάνει τις εξής αρχές:
- Ανάπαυση έως και μερική φόρτιση με βακτηρίες
- Παγοθεραπεία
- Περίδεση
- Ανύψωση του σκέλους
Στη συνέχεια, η θεραπεία της ρήξης του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου εξαρτάται από τις ανάγκες του κάθε ασθενούς. Η ηλικία, οι καθημερινές απαιτήσεις, το είδος της εργασίας του, το επίπεδο των αθλητικών του δραστηριότητων, οι τυχόν συνοδές κακώσεις και ο βαθμός της αστάθειας που του προκαλεί, θα καθορίσουν αν ο ασθενής θα ακολουθήσει συντηρητική ή χειρουργική αντιμετώπιση.
Έτσι, ένας νέος αθλητής προκειμένου να συνεχίσει να αθλείται, είναι πιθανότερο να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση σε σχέση με κάποιον λιγότερο δραστήριο, συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας που μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες χωρίς ενοχλήματα ακολουθώντας συντηρητική αντιμετώπιση.
Συντηρητική Αντιμετώπιση
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος που έχει υποστεί ρήξη δεν μπορεί να επουλωθεί χωρίς χειρουργείο. Ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας με χαμηλό επίπεδο δραστηριοτήτων και χωρίς συνοδές κακώσεις μπορούν να ακολουθήσουν συντηρητική αντιμετώπιση και να ανταποκριθούν αρκετά καλά.
Η συντηρητική αντιμετώπιση μετά την οξεία φάση περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης με ασκήσεις ενδυνάμωσης και ιδιοδεκτικότητας με τη βοήθεια ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή.
Αν ο ασθενής μετά από ένα πλήρες πρόγραμμα αποκατάστασης συνεχίζει και έχει αίσθημα αστάθειας ή παρουσιάσει νέο τραυματισμό, τότε θα πρέπει να αντιμετωπισθεί χειρουργικά.
Ρήξη Πρόσθιου Χιαστού & Χειρουργική αντιμετώπιση (Συνδεσμοπλαστική)
Νέοι ασθενείς με συμπτώματα αστάθειας και αυξημένο επίπεδο δραστηριοτήτων πρέπει να αντιμετωπίζονται χειρουργικά.
Η χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνει την ανακατασκευή του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Η συνδεσμοπλαστική του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου όπως ονομάζεται, γίνεται συνήθως με τη χρήση μοσχεύματος από τον ίδιο τον ασθενή.
Τα μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται είναι οι τένοντες των οπίσθιων μηριαίων, μέρος του επιγονατιδικού τένοντα ή σπανιότερα, του τετρακεφάλου. Σε ειδικές περιπτώσεις και όταν υπάρχουν πολλαπλές συνδεσμικές κακώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθούν συνθετικά μοσχεύματα.
Υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε όλα τα είδη μοσχευμάτων. Μια εκτενής συζήτηση του ασθενούς με τον εξειδικευμένο ορθοπαιδικό θα βοηθήσει στην κατάλληλη επιλογή του μοσχεύματος .
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές συνδεσμοπλαστικής, μονής ή διπλής δέσμης, καθώς και μέθοδοι σταθεροποίησης του μοσχεύματος. Ο στόχος είναι να αποκαταστήσουμε όσο είναι δυνατόν τη φυσιολογική ανατομία του γόνατος και τη σταθερότητά του. Το μόσχευμα θα χρησιμοποιηθεί ως ικρίωμα από τον οργανισμό για τη δημιουργία νέου συνδέσμου.
Η επέμβαση γίνεται με αρθροσκόπηση, χωρίς να ανοιχτεί η άρθρωση του γόνατος, δια μέσου οπών λίγων χιλιοστών. Η αρθροσκοπική τεχνική υπερέχει διότι:
- είναι λιγότερο τραυματική
- έχει λιγότερο πόνο
- έχει γρήγορη επάνοδο στην καθημερινότητα
- δεν χρειάζεται νοσηλεία
Μετά το χειρουργείο, ο ασθενής μπορεί να σηκωθεί με τη βοήθεια ενός λειτουργικού κηδεμόνα και να εξέλθει από το νοσοκομείο την ίδια ημέρα ή πιο σπάνια, την επόμενη το πρωί.
Οι σύγχρονες βιολογικές θεραπείες με βλαστοκύτταρα έρχονται να ενισχύσουν και να επιταχύνουν την επούλωση και ενσωμάτωση του μοσχεύματος.
Αποκατάσταση
Η φυσική αποκατάσταση μετά από ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου είναι ένα αναπόσπαστο και πολύ σημαντικό μέρος της διαδικασίας επανόδου του ασθενούς στις δραστηριότητές του, ανεξαρτήτως του αν θα αντιμετωπισθεί χειρουργικά ή συντηρητικά.
Στο χειρουργημένο ασθενή, η φυσικοθεραπεία επικεντρώνεται αρχικά στην ανάκτηση του πλήρους εύρους κίνησης της άρθρωσης του γόνατος και την αποφυγή περαιτέρω απώλειας μυϊκής μάζας. Στη συνέχεια, περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης διαμορφωμένες ώστε να προστατέψουν το καινούργιο σύνδεσμο. Στην τελική φάση, περιλαμβάνονται εξειδικευμένες ασκήσεις για την επανένταξη του ασθενούς στο άθλημά του.
Επειδή η πλήρης ενσωμάτωση και μετατροπή του μοσχεύματος σε λειτουργικό σύνδεσμο είναι μια διαδικασία που διαρκεί αρκετούς μήνες, μπορεί να χρειαστούν και έξι μήνες πριν την επιστροφή σε έντονες αθλητικές δραστηριότητες.
Αναστάσιος Δ. Δεληγεώργης,
Ορθοπαιδικός Χειρουργός – Αθλητίατρος
