Μητρική αγκαλιά
Συγγραφέας Μαρία-Αδαμαντία Μαλλιαρού Γράφτηκε στις ,
Καταφύγιο για το βρέφος είναι η μητρική αγκαλιά. Ο αποχωρισμός της μητέρας προκαλεί στρες και ανασφάλεια στο βρέφος. Η μητέρα πρέπει να περιορίζει, όσο το δυνατό περισσότερο, τις απασχολήσεις της στο σπίτι, για να έχει χρόνο για το μωρό της. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό ιδιαίτερα τους πρώτους 6 μήνες της ζωής.
Το βρέφος τους πρώτους έξι μήνες της ζωής του, θεωρείται ότι είναι ψυχικά συγκύτιο με τη μητέρα του, δηλαδή δεν διαχωρίζει το εγώ του. Για τον λόγο αυτόν θα πρέπει να βρίσκεται συνεχώς στην αγκαλιά της και να την αποχωρίζεται μόνο όταν κοιμάται. Η φυσική και αυτονόητη θέση του μωρού δεν είναι η κούνια του, αλλά η αγκαλιά της μητέρας του κοντά στο μαστό της. Δεν «κακομαθαίνει» έτσι, αντίθετα χτίζει μια υγιή προσωπικότητα.
Πολύ συχνά ακούω μητέρες να λένε ότι «το μωρό μου θα κακομάθει αν το παίρνω συχνά στην αγκαλιά».
Μου φαίνεται απίστευτο όταν το ακούω από τα χείλη μιας μάνας για το μωρό της, εξοργίζομαι….
Τι σημαίνει «θα κακομάθει»;;; Μωρό είναι ο άνθρωπος μόνον ένα χρόνο και εντελώς εξαρτημένο από την αγκαλιά της μητέρας 6 μήνες.
Σε αυτές τις μητέρες επιδεικνύω το αντανακλαστικό του δραγμού: Αν βάλουμε το χέρι μας στην παλάμη ενός μωρού, μικρότερου από τους 3 μήνες ζωής, ή κάτω από τα δάκτυλα του ποδιού του, εκλύεται το αντανακλαστικό (δηλαδή μια αυθόρμητη/χωρίς τη θέληση κίνηση) του δραγμού. Το μικρό βρέφος γραπώνει το δάκτυλο μας τόσο δυνατά που θα μπορούσε να κρεμαστεί με τα δύο χέρια του χωρίς υποστήριξη. Με αυτό το αντανακλαστικό ο πρωτόγονος άνθρωπος κρεμόταν συνεχώς από το τρίχωμα της μητέρας του…..Ήταν σε συνεχή συνάφεια μαζί της.
Ο άνθρωπος εξάλλου ανήκει στα είδη της συνεχούς επιτήρησης των μωρών του σε αντίθεση με άλλα βιολογικά όντα. Για το λόγο αυτό επίσης το γάλα του είναι φτωχό σε λιπαρά και ευκολόπεπτο, για να πεινάει συχνά το μωρό και έτσι η μητέρα του να το έχει συνέχεια κοντά της. Το γάλα του λαγού, για παράδειγμα, ο οποίος ανήκει στα είδη της διαλείπουσας επιτήρησης, δηλαδή αφήνει το μωρό του στη φωλιά και πάει να βρει τροφή, περιέχει πολλά λιπαρά, για να κρατάει χορτασμένο το λαγουδάκι, μέχρι η μητέρα του να επιστρέψει.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να παραμένει το μωρό γυμνό, αμέσως μετά τη γέννηση και για μια ώρα, πάνω στο στήθος της μητέρας του σκεπασμένο με μια κουβέρτα, δηλαδή να έχουν επαφή δέρμα με δέρμα (Skin to skin contact). Μελέτες έχουν δείξει ότι με τον τρόπο αυτό όλες οι λειτουργίες του βρέφους (αναπνοή, θερμοκρασία, καρδιακός ρυθμός) ρυθμίζονται καλύτερα και από το να είχε τοποθετηθεί στην πιο προηγμένη τεχνολογικά θερμοκοιτίδα.
Η παρατήρηση έγινε για πρώτη φορά το 1979, στην Bogota της Κολομβίας ότι τα πρόωρα βρέφη που δίνονταν στις μητέρες, λόγω έλλειψης μονάδων προώρων, επιβίωναν όταν αυτές τα τοποθετούσαν στο στήθος τους, εφάρμοζαν δηλαδή επαφή δέρμα με δέρμα (skin to skin contact). Αυτό οδήγησε στη δημιουργία, ανά τον κόσμο μονάδων KMC, Kangaroo Mother Care (φροντίδα σε στυλ Καγκουρό). Δηλαδή το πρόωρο βρέφος για πολλές ώρες της ημέρας τοποθετείται, σκεπασμένο με μια κουβέρτα, στο στήθος της μητέρας ή κάποιου άλλου προσώπου, το οποίο κάθεται σε μια πολυθρόνα μέσα στη Μονάδα νεογνών. Παρατηρήθηκε ότι πρόωρα με πολύ χαμηλό βάρος γέννησης, που είχαν φροντίδα KMC, φροντίδα σε στυλ Καγκουρό, σε σύγκριση με συμβατική φροντίδα, είχαν:
• καλύτερη οξυγόνωση αίματος
• χαμηλότερη θνησιμότητα
• μειωμένο κίνδυνο νεογνικής σηψαιμίας, υποθερμίας, υπογλυκαιμίας
• αυξημένα ποσοστά αποκλειστικού θηλασμού
Η επαφή δέρμα με δέρμα (skin to skin contact, στο στήθος της μητέρας ή του πατέρα, πρέπει να συνιστάται για τους πρώτους μήνες ζωής και όταν το βρέφος βρίσκεται στο σπίτι.
Η σωματική επαφή δέρμα με δέρμα: προάγει το θηλασμό, την έκκριση ωκυτοκίνης (ορμόνη αγάπης) για την οποία έχουν γίνει πολλές μελέτες για το πόσο επιδρά στο δεσμό μητέρας παιδιού, το αίσθημα ασφάλειας και ηρεμίας της μητέρας και του βρέφους. Τα slings (ειδικοί μάρσιποι) βοηθούν σε αυτόν τον σκοπό. Στις υπό ανάπτυξη χώρες οι γυναίκες όταν δουλεύουν μεταφέρουν μαζί τους μέσα σε ειδικό μάρσιπο τα θηλάζοντα μωρά τους.
Τα τελευταία χρόνια στο δυτικό κόσμο άρχισε να εξαπλώνεται αυτή η ιδέα και διαφημίζεται με το σλόγκαν: “wear your baby”. Η μητέρα για παράδειγμα δακτυλογραφεί στο γραφείο της έχοντας το μωρό της στον ειδικό μάρσιπο, που το κρατά σε επαφή με το σώμα της. Ο μάρσιπος αυτός επιτρέπει στο μωρό να θηλάζει όποτε θέλει. Σε πολλές χώρες (πχ Αυστραλία και Ν. Ζηλανδία) ξεχωρίζουν αυτήν την τακτική εορτάζοντας την εβδομάδα International babywearing week!
Την αγκαλιά ποθούν όλοι οι άνθρωποι και στη μετέπειτα ζωή τους. Πως μπορούμε να τη στερούμε σε ένα παιδί και πόσο μάλλον σε ένα απόλυτα εξαρτημένο από τη μητέρα βρέφος. Με συγκινούν ιδιαίτερα οι στοίχοι του Ομήρου στην Οδύσσεια(λ204-222), όταν ο Οδυσσέας διηγούμενος την συνάντηση με την πεθαμένη μητέρα του Αντίκλεια λέει:
«Τόσα μου είπε, όμως εγώ, μέσα μου ταραγμένος,
θέλησα την ψυχή της ν’ αγκαλιάσω, της πεθαμένης μάνας μου•
όρμησα τρεις φορές, ποθώντας να την σφίξω πάνω μου•
και τρεις φορές, μέσα απ’ τα χέρια μου, σαν τη σκιά, σαν όνειρο, μου πέταξε.
Κάθε φορά και πιο πολύ έσφαζε ο πόνος την καρδιά μου,
ώσπου της μίλησα φωνάζοντας με λόγια που πετούσαν σαν πουλιά:
«Μάνα μου, πώς δεν στέκεις να σε πιάσω που σε λαχταρώ; …»
Μαρία-Αδαμαντία Μαλλιαρού
Παιδίατρος
