COVID-19 και ανδρικό γεννητικό σύστημα
Συγγραφέας Ιωάννης Ζούμπος Γράφτηκε στις ,
Η νόσος COVID-19 έκανε την εμφάνισή της το Δεκέμβριο του 2019 στην πόλη Wuhan της Κίνας και πολύ γρήγορα εξελίχθηκε σε πανδημία. Μέχρι την 1η Απριλίου 2022 η νόσος έχει συνολικά προσβάλλει 486.761.597 άτομα και ευθύνεται για 6.142.735 θανάτους.
Αιτία της νόσου διαπιστώθηκε πως ήταν ένας καινοφανής ιός της οικογένειας Corona (κορωνοϊός), που ονομάστηκε SARS-CoV-2 (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus-2). Τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η νόσος COVID-19 προσβάλλει συχνότερα άνδρες, οι οποίοι και εμφανίζουν βαρύτερη νόσηση και υψηλότερη θνητότητα από τις γυναίκες.
Ο ιός SARS-CoV-2 (κορωνοϊός) αρχικά συνδέεται με έναν κυτταρικό υποδοχέα, το Μετατρεπτικό Ένζυμο της Αγγειοτενσίνης-2 (Angiotensin Converting Enzyme-2), μέσω της υπομονάδας S1 της πρωτεΐνης S της ακίδας (spike) του ιού. Προκειμένου να εισέλθει στο εσωτερικό του κυττάρου χρησιμοποιεί μια μεμβρανική πρωτεάση, την TMPRSS2 (Transmembrane Serine Protease 2), της οποίας η έκφραση μπορεί να τροποποιηθεί από τον υποδοχέα των ανδρογόνων (Androgen Receptor, AR). Ο υποδοχέας ACE-2 εκφράζεται σε διάφορους τύπους ανθρωπίνων κυττάρων, μεταξύ των οποίων τα κύτταρα του νεφρού, του προστάτη και του όρχεως, ενώ η TMPRSS2 εκφράζεται όχι μόνο στον όρχι, αλλά και στον προστάτη, το στυτικό ιστό και τα κύτταρα της εκφορητικής οδού του σπέρματος. Επομένως, ο ιός SARS-CoV-2 είναι παρών σε όλους τους ιστούς του ανδρικού γεννητικού συστήματος, τους οποίους και μπορεί να βλάψει.
Μέχρι σήμερα οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της νόσου COVID-19 στο ανδρικό γεννητικό σύστημα και κατ’ επέκταση στη στυτική λειτουργία και τη γονιμότητα δεν έχουν σαφώς εκτιμηθεί. Αντίστοιχα, ανησυχίες έχουν διατυπωθεί και για πιθανές επιπτώσεις των εμβολίων στη γονιμότητα των εμβολιασθέντων.
COVID-19 και αναπαραγωγική λειτουργία
Οι όρχεις είναι δυνατόν να προσβληθούν στα πλαίσια της νόσου COVID-19. Συγκεκριμένα, υπολογίστηκε ότι ποσοστό 10-22% των ανδρών με οξεία λοίμωξη COVID-19 θα εμφανίσουν ορχίτιδα ή επιδιδυμο-ορχίτιδα. Η προσβολή των όρχεων γίνεται αντιληπτή λόγω του πόνου, ευαισθησίας και οιδήματος (πρηξίματος) της περιοχής.
Ο ιός SARS-CoV-2 έχει επίσης ανιχνευθεί στο σπέρμα ανδρών με βαριά νόσο και υψηλό ιϊκό φορτίο. Η παρουσία του ιού στο σπέρμα έχει επιβεβαιωθεί όχι μόνο στην οξεία φάση της νόσου, αλλά και στην περίοδο της ανάρρωσης. Ωστόσο, η συγκέντρωση του ιού στο σπέρμα είναι αρκετά χαμηλή και έτσι πιθανή μεταδοτικότητα προς τη σεξουαλική σύντροφο μέσω του σπέρματος θεωρείται απίθανη.
Η ποιότητα του ανδρικού σπέρματος φαίνεται να επηρεάζεται αρνητικά από τη νόσο COVID-19. Μελέτες έδειξαν μείωση της πυκνότητας και της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων, ενώ σε ορισμένους ασθενείς παρατηρήθηκε αζωοσπερμία (απουσία σπερματοζωαρίων). Τα ευρήματα των μελετών συντείνουν στο ότι το φαινόμενο είναι μάλλον παροδικό. Χρήση σπέρματος ανδρών που νόσησαν από COVID-19 σε μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής θεωρείται ασφαλής μετά την παρέλευση τριμήνου από τη νόσηση.
COVID-19 και σεξουαλική λειτουργία
Η βαριά νόσηση από κορωνοϊό φαίνεται ότι επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα των ανδρογόνων. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι το 75% των νοσηλευόμενων με COVID-19 ήταν υπογοναδικοί, δηλαδή είχαν πολύ χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, ενώ υπήρξε και συσχέτιση του υπογοναδισμού με το χρόνο νοσηλείας. Να σημειωθεί ότι τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα έχουν θεωρηθεί από ορισμένους ερευνητές και ως προδιαθεσικός παράγων βαριάς νόσησης από κορωνοϊό.
Ο ιός SARS-CoV-2 είναι επίσης γνωστό ότι επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων και προδιαθέτει σε θρομβώσεις, λόγω βλάβης του ενδοθηλίου. Έρευνες κατέδειξαν σε μικρό αριθμό ασθενών την παρουσία του ιού στο στυτικό ιστό έως και 7 μήνες μετά τη νόσηση, με εμφανείς αλλοιώσεις στο ενδοθήλιο των σηραγγωδών αγγείων. Η αγγειακή βλάβη θεωρείται επομένως ένας κυρίαρχος μηχανισμός για την πρόκληση στυτικής δυσλειτουργίας. Στα προβλήματα στύσης μπορεί να συμβάλλει και ο συνυπάρχον υπογοναδισμός, η ψυχολογική επιβάρυνση αλλά και η επηρεασμένη αναπνευστική λειτουργία. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της νόσου στη στυτική λειτουργία μένει να εκτιμηθούν.
Εμβόλια COVID-19 και ανδρικό γεννητικό σύστημα
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, τα εμβόλια mRNA (BNT162b2 της Pfizer-BioNTech και mRNA-1273 της Moderna) κατά της νόσου COVID-19 δεν φάνηκε να επηρεάζουν αρνητικά τις παραμέτρους του ανδρικού σπέρματος. Στη μελέτη εξετάστηκε η ποιότητα του σπέρματος ανδρών πριν και μετά τον εμβολιασμό. Δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στην ποιότητα του σπέρματος. Αν λοιπόν ληφθεί υπόψη η πιθανή αρνητική επίπτωση της νόσησης από COVID-19 στη γονιμότητα, θα μπορούσε να ειπωθεί πως ο εμβολιασμός δρα προστατευτικά προς το ανδρικό γεννητικό σύστημα.
Σύμφωνα με όσα αναλύθηκαν, το σαφές μήνυμα είναι πως κάθε άνδρας αναπαραγωγικής ηλικίας που έχει νοσήσει από COVID-19, ιδίως σοβαρά και με νοσηλεία, θα πρέπει να υποβάλλεται σε Ανδρολογικό έλεγχο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για όσους άνδρες δεν έχουν αποκτήσει ακόμη παιδιά και για όσους εμφανίζουν σεξουαλικά ή αναπαραγωγικά προβλήματα. Ο Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος Δρ Ιωάννης Ζούμπος, με τη μακρά του εμπειρία ως ενεργό μέλος European Society of Sexual Medicine, είναι στη διάθεσή σας για κάθε ερώτηση ή συμβουλή και βέβαια για έναν ενδελεχή, εξατομικευμένο Ανδρολογικό έλεγχο.
