Ασβεστοποιός τενοντίτιδα Ώμου: Διάγνωση και Θεραπεία με Υπερηχογράφημα
Συγγραφέας Έλενα Δρακωνάκη-Δετοράκη Γράφτηκε στις ,
Τι είναι
Η ασβεστοποιός τενοντίτιδα (γνωστή στο ευρύ κοινό ως «ασβεστώματα ή ασβεστώσεις ώμου») είναι η εναπόθεση αλάτων ασβεστίου (υδροξυαπατίτιτη) μέσα στους τένοντες του στροφικού πετάλου του ώμου, με αποτέλεσμα την διόγκωση, αύξηση της πίεσης και χημικό ερεθισμό του τένοντα.
Επιπλέον η παρουσία ασβεστίου μειώνει το διαθέσιμο χώρο κάτω από το ακρώμιο (οστό πάνω από την άρθρωση του ώμου), με αποτέλεσμα κατά τη διάρκεια κινήσεων να παγιδεύεται το ασβέστιο (υπακρωμιακή προστριβή). Τα φαινόμενα αυτά οδηγούν σε δυσκολία στην κίνηση και πόνο, ο οποίος συχνά περιγράφεται ως ο εντονότερος πόνος που έχει βιώσει ένα άτομο.
Το ασβέστιο φαίνεται στην ακτινογραφία όταν είναι αρκετά σκληρό (πυκνό) και αρκετά μεγάλο για να απεικονιστεί. Στη Μαγνητική το ασβέστιο φαίνεται πάντα μαύρο με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολα διακριτό. Η πιο ευαίσθητη μέθοδος για τη διάγνωση είναι το υπερηχογράφημα υψηλής ευκρίνειας, με το οποίο απεικονίζονται ακόμη και μικρές εστίες ασβεστίου, προσδιορίζεται η ακριβής θέση, μέγεθος και σύσταση (σαν κέλυφος, σαν σκόνη ή σαν γάλα), εκτιμάται η ενεργότητα της κατάστασης και εντοπίζονται άλλες συνοδές βλάβες (πχ ρήξεις στον τένοντα, φλεγμονή στο θύλακο, υπακρωμιακή προστριβή κλπ).
Θεραπεία
- Αναλγητικά και Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα
- Φυσιοθεραπεία
- Ενέσεις κορτιζόνης
- Κατακερματισμός με Υπερήχους
- Υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη αφαίρεση ασβεστώσεων (Barbotage)
- Χειρουργική θεραπεία
Τα αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη είναι το πρώτο βήμα αλλά έχουν συνήθως πολύ περιορισμένη δράση.
Η φυσιοθεραπεία στην οξεία φάση συνήθως δεν φέρνει ιδιαίτερα αποτελέσματα, γιατί λόγω του έντονου πόνου οι μύες της ωμικής ζώνης βρίσκονται σε σπασμό και δεν επιτρέπουν ιδιαίτερους φυσιοθεραπευτικούς χειρισμούς.
Οι ενέσεις κορτιζόνης «τυφλά» στον ώμο (δηλ εκεί που ο ασθενής αναφέρει πόνο) έχουν αποτέλεσμα περιορισμένης διάρκειας και δεν επιτρέπεται να επαναλαμβάνονται ανεξέλεγκτα, γιατί ενέχουν τον κίνδυνο πρόκλησης ιατρογενούς ρήξης του τένοντα (επειδή δεν ξέρουμε ακριβώς που καταλήγει η βελόνα και εχγύεται η κορτιζόνη).
Ο κατακερματισμός των ασβεστώσεων με υπερήχους (ιδία τεχνική με την εξωσωματική λιθοτριψία στους νεφρούς) γίνεται με κατά προσέγγιση ανίχνευση της θέσης της ασβέστωσης από την ακτινογραφία και στοχεύει μόνο στον κατακερματισμό αλλά όχι στην αφαίρεση των ασβεστώσεων.
Τέλος, η χειρουργική (αρθροσκοπική) αφαίρεση των ασβεστώσεων αποτελεί την τελευταία επιλογή, όταν όλα τα άλλα μέσα έχουν αποτύχει, και συνδυάζεται με αποσυμφόρηση του υπακρωμιακού χώρου.
Η επιτυχημένη επέμβαση προϋποθέτει εξειδικευμένο αρθροσκόπο χειρουργό και κατάλληλη φυσιοθεραπευτική αγωγή μετεγχειρητικά και οδηγεί σε αποκατάσταση στο 80% περίπου της λειτουργικότητας του ώμου 3 μήνες μετά το χειρουργείο.
Υπερηχογραφικά Καθοδηγούμενη Αφαίρεση Ασβεστώσεων (Barbotage)
Το Μπαρμποτάζ (Barbotage) είναι μια καταξιωμένη ελάχιστα παρεμβατική (minimally invasive) τεχνική θεραπείας για την ασβεστοποιό τενοντοπάθεια ώμου (1,2,3). Με υπερήχους είναι δυνατός ο εντοπισμός των ασβεστώσεων σε τρισδιάστατο επίπεδο (η ακτινογραφία επιτρέπει μόνο σε 2 διαστάσεις) και η διαδερμική τοποθέτηση μιας βελόνας στο κέντρο της συμπτωματικής ασβέστωσης.
Πλεονεκτήματα
- Γίνεται σε εξωτερική βάση
- Δεν απαιτείται γενική αναισθησία (μόνο τοπική)
- Ακρίβεια στον εντοπισμό ακόμη και μικρών ασβεστώσεων
- Ακρίβεια στην τοποθέτηση της βελόνας
- Ασφάλεια (Ελεγχόμενη-ελάχιστα τραυματική διαδικασία)
- Έλεγχος τυχόν άλλων συνυπαρχουσών βλαβών
- Δεν επιβαρύνει με ακτινοβολία
- Καλά ανεκτή από τον ασθενή
- Άμεση επάνοδος σε δραστηριότητες.
Πώς γίνεται:
Αρχικά διενεργείται δυναμικό υπερηχογράφημα ώμου για εντοπισμό των συμπτωματικών ασβεστώσεων και τυχόν συνυπαρχουσών αλλοιώσεων. Η διαδικασία γίνεται υπό αποστειρωμένες συνθήκες και προηγείται τοπική αναισθησία. Ακολούθως, υπό συνεχή υπερηχογραφική καθοδήγηση, γίνεται εισαγωγή μιας βελόνας διαδερμικά στο κέντρο της ασβέστωσης, γίνονται χειρισμοί κατακερματισμού της και ακολουθεί διάλυση με φυσιολογικό ορό, πλύση και αναρρόφηση των ασβεστώσεων. Το ασβεστοποιημένο υλικό συλλέγεται σε μια σύριγγα. Η διαδικασία διαρκεί περίπου 30-40 λεπτά και είναι άριστα ανεκτή, αφού όλοι οι χειρισμοί γίνονται από μια μόνο θέση εισόδου στο δέρμα υπό τοπική αναισθησία.
Υπάρχουν επιπλοκές-κίνδυνοι?
Η κίνδυνοι θεωρητικά περιλαμβάνουν τη φλεγμονή, αλλά η πιθανότητα είναι ελάχιστη αφού η διαδικασία γίνεται υπό άσηπτες συνθήκες. Επίσης υπάρχει πιθανότητα αλλεργικής αντίδρασης στα φάρμακα που χορηγούνται τοπικά. Κατά τα άλλα πρόκειται για ασφαλή και ατραυματική διαδικασία, γιατί χρησιμοποιείται λεπτή βελόνα, της οποίας η θέση ελέγχεται συνεχώς με υπέρηχο. Είναι εντυπωσιακό ότι το υλικό που αναρροφάται δεν περιέχει σχεδόν καθόλου αίμα. Απαιτείται ξεκούραση και μειωμένη κινητικότητα του ώμου κατά το πρώτο 24ωρο, ενώ αμέσως μετά ο ασθενής επιστρέφει στις συνήθεις του δραστηριότητες.
Τι ποσοστό επιτυχίας έχει?
Η διαδικασία οδηγεί σε σημαντική μείωση του πόνου και αποκατάσταση του εύρους κίνησης του ώμου στο 60-70% των ασθενών. (2) Τα αποτέλεσμα είναι καλύτερα αν μετά τη διαδικασία ακολουθήσει συγκεκριμένου τύπου φυσιοθεραπευτική αποκατάσταση. Σε κάποιες περιπτώσεις (πχ μεγάλη ποσότητα ασβεστίου) μπορεί να απαιτηθεί δεύτερη συνεδρία μετά από 4-6 εβδομάδες. Στους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται (περίπου 1/3) απαιτείται τελικά χειρουργική θεραπεία.
Παραπομπές
- Uhthoff & Loehr. Calcific Tendinopathy of the Rotator Cuff: Pathogenesis, Diagnosis, and Management J. Am. Acad. Ortho. Surg., Jul 1997; 5: 183 – 191.
- Aina R et al. Calcific Shoulder Tendinitis: Treatment with Modified US-guided Fine-Needle Technique. Radiology 2001;221:455-461.
- Parlier-Cuau C, et al. Percutaneous Management of Painful Shoulder. Semin intervent Radiol 2002; 19: 197-204.
Ελενα Δρακωνάκη MD, PhD, PostDoc, ESSRDip
Ακτινολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Κρήτης
