Υποθυρεοειδισμός στα παιδιά
Συγγραφέας Γεώργιος Σακοράφας Γράφτηκε στις ,
Υποθυρεοειδισμός στα παιδιά.- Ο υποθυρεοειδισμός είναι μία συχνή ενδοκρινοπάθεια. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών από τον θυρεοειδή αδένα, που δεν μπορεί να καλύψει τις φυσιολογικές ανάγκες του οργανισμού.
Καθώς οι θυρεοειδικές ορμόνες παίζουν βασικό ρόλο στη φυσιολογική λειτουργία πολλών οργανικών συστημάτων του ανθρωπίνου σώματος, ρυθμίζοντας κατά βάση το μεταβολισμό, η μειωμένη λειτουργία του θυρεοειδούς έχει διάφορες κλινικές εκδηλώσεις και ποικίλες επιδράσεις στη λειτουργία του οργανισμού.
Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να παρατηρηθεί και στα παιδιά και να έχει σαν αποτέλεσμα σημαντικές διαταραχές, ενίοτε μη αναστρέψιμες, όσον αφορά την ανάπτυξή τους. Από το γεγονός αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό ότι ο υποθυρεοειδισμός στα παιδιά θα πρέπει να διαγιγνώσκεται έγκαιρα και να αντιμετωπίζεται σωστά και χωρίς καθυστέρηση. Οι γονείς θα πρέπει να μπορούν να αναγνωρίσουν ότι κάτι δεν εξελίσσεται καλά με την υγεία των παιδιών τους ώστε να αναζητήσουν έγκαιρα ιατρική βοήθεια.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Ο υποθυρεοειδισμός στα παιδιά ταξινομείται αδρά σε συγγενή και επίκτητο.
Συγγενής υποθυρεοειδισμός
Εμφανίζεται σε 1 ανά 3000 νεογνά περίπου. Εμφανίζεται σαν αποτέλεσμα διαταραχής στη βιοσύνθεση και τη δράση των θυρεοειδικών ορμονών.
Μπορεί να οφείλεται σε:
Αγενεσία –υποπλασία θυρεοειδούς
Δυσορμονογένεση
Ανεπάρκεια υποθαλάμου ή υπόφυσης (κεντρικός υποθυρεοειδισμός) κλπ
Επίκτητος υποθυρεοειδισμός στα παιδιά
Χαρακτηρίζεται από φυσιολογική παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών μετά τη γέννηση (σε αντίθεση με τον συγγενή υποθυρεοειδισμό), αλλά κάποια στιγμή στην πορεία (εξ ού και ο όρος ‘επίκτητος’) παρατηρείται διαταραχή της θυρεοειδικής λειτουργίας με μειωμένη παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών (υποθυρεοειδισμός).
Ο υποθυρεοειδισμός στα παιδιά και στους εφήβους παρατηρείται πολύ συχνά, με συχνότητα περίπου 1:1250.
Μπορεί να οφείλεται σε:
Χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα (θυρεοειδίτιδα Hashimoto)
Θυρεοειδεκτομή
Ανεπάρκεια υποθαλάμου ή υπόφυσης (κεντρικός υποθυρεοειδισμός), λόγω π.χ. σοβαρού τραυματισμού ή μετά από ακτινοβολία του εγκεφάλου (για αντιμετώπιση π.χ. όγκου της περιοχής)
Έλλειψη ή περίσσεια ιωδίου στο διαιτολόγιο του παιδιού
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Συγγενής υποθυρεοειδισμός στα παιδιά
Συνηθέστατα, τα νεογνά με συγγενή υποθυρεοειδισμό δεν παρουσιάζουν κάποια συμπτώματα. Έτσι, στα νεογνά η διάγνωση του υποθυρεοειδισμού (συγγενής υποθυρεοειδισμός) γίνεται συνήθως με μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών. Η μέτρηση αυτή προτείνεται να γίνεται μεταξύ 3ης και 5ης ημέρας της ζωής.
Είναι πιθανό να χρειαστεί να γίνει νέα μέτρηση μετά από 2 εβδομάδες. Σε ένα πολύ μικρό ποσοστό νεογνών με συγγενή υποθυρεοειδισμό (5 %) μπορεί να υπάρχουν κάποιες ύποπτες κλινικές εκδηλώσεις, όπως:
Αυξημένο βάρος γέννησης
Παράταση του ικτέρου
Υποθρεψία
Υποθερμία
Μειωμένη δραστηριότητα
Παράταση της κύησης κλπ.
Σε κάθε περίπτωση, η διάγνωση τεκμηριώνεται με την μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών.
Παράλληλα θα πρέπει να λαμβάνεται λεπτομερές ιστορικό για τυχόν παθήσεις του θυρεοειδούς στην οικογένεια και ιδιαίτερα στη μητέρα, που μπορεί να λαμβάνει διάφορα φάρμακα (όπως αντιθυρεοειδικά, ιώδιο κλπ.).
Επίκτητος υποθυρεοειδισμός στα παιδιά
Στα παιδιά-εφήβους με επίκτητο υποθυρεοειδισμό μπορεί να παρατηρηθούν οι εξής κλινικές εκδηλώσεις:
Καθυστέρηση στην σωματική ανάπτυξη (π.χ. μειωμένο ύψος)
Εύκολη κόπωση
Αδυναμία
Υποτονία
Μειωμένες αντιδράσεις, νωχελικότητα
Μειωμένη επίδοση στο σχολείο
Δυσανεξία στο κρύο
Ξηροδερμία
Λέπτυνση των τριχών που γίνονται εύθραυστες όπως και τα νύχια
Δυσκοιλιότητα
Αύξηση σωματικού βάρους
Διόγκωση του θυρεοειδούς (ορατή ή ψηλαφητή, βρογχοκήλη) κλπ.
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Συγγενής υποθυρεοειδισμός
Η θεραπεία θα πρέπει να αρχίζει άμεσα και πάντως κατά προτίμηση πριν συμπληρωθούν οι δύο πρώτες εβδομάδες της ζωής, αμέσως μόλις τεθεί η διάγνωση. Αν η θεραπεία καθυστερήσει και αρχίσει μετά την 6η εβδομάδα της ζωής υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να παρατηρηθεί νοητική καθυστέρηση λόγω διαταραχών της ανάπτυξης του νευρικού συστήματος.
Η θεραπεία συνίσταται στη χορήγηση λεβοθυροξίνης σε δόση που καθορίζεται από τον παιδο-ενδοκρινολόγο.
ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ?
Συγγενής υποθυρεοειδισμός
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η χορήγηση λεβοθυροξίνης παρατείνεται εμπειρικά μέχρι την ηλικία των 2 -3 ετών ώστε να μην είναι εκτεθειμένο το βρέφος στην πιθανότητα εμφάνισης διαταραχών της νοητικής ανάπτυξης που θα μπορούσαν να εμφανιστούν λόγω του υποθυρεοειδισμού. Στην ηλικία των 3 χρόνων έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του νευρικού συστήματος. Στο διάστημα αυτό γίνεται ανά διαστήματα μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα, έτσι ώστε να προσαρμόζεται ανάλογα η θεραπευτική αγωγή. Στόχος είναι η σωστή νοητική και σωματική ανάπτυξη του παιδιού. Είναι αυτονόητο ότι σε περίπτωση αγενεσίας του θυρεοειδούς η θεραπεία συνεχίζεται δια βίου.
Επίκτητος υποθυρεοειδισμός στα παιδιά
Η θεραπεία και εδώ συνίσταται στην χορήγηση λεβοθυροξίνης, σε δόση που προσαρμόζεται ανάλογα με την κλινική εικόνα, την ηλικία και το σωματικό βάρος και τα αποτελέσματα του εργαστηριακού ελέγχου του κάθε παιδιού. Η αποκατάσταση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα αρχίζει να παρατηρείται μέσα σε λίγες εβδομάδες αφού αρχίσει η θεραπεία.
Οι γονείς θα πρέπει να παρακολουθούν την εξέλιξη και να αναφέρουν στο γιατρό τυχόν αλλαγές που μπορεί να παρατηρήσουν. Για παράδειγμα, αν το παιδί εμφανίσει ταχυκαρδίες, νευρικότητα, άγχος, διέγερση κλπ. είναι πιθανόν να έχει εμφανίσει τον λεγόμενο ιατρογενή υπερθυρεοειδισμό (λόγω λήψης μεγαλύτερης ποσότητας λεβοθυροξίνης από αυτή που χρειάζεται). Σε αυτή την περίπτωση θα χρειαστεί σωστή ρύθμιση της δόσης.
Η διάρκεια της αγωγής εξατομικεύεται, ανάλογα με την περίπτωση. Πολύ συχνά ο υποθυρεοειδισμός στα παιδιά είναι μόνιμος και η θεραπεία υποκατάστασης συνεχίζεται δια βίου. Σε άλλες περιπτώσεις είναι εφικτή η διακοπή της θεραπείας μετά το πέρας της εφηβείας.
Σχόλιο
Τονίζεται ότι στα παιδιά και στους εφήβους με υποθυρεοειδισμό – παράλληλα με τη μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών – θα πρέπει να γίνεται και έλεγχος του θυρεοειδούς με υπερηχογράφημα. Οι θυρεοειδικές ορμόνες ελέγχουν την λειτουργική κατάσταση του θυρεοειδούς. Το υπερηχογράφημα ελέγχει τη δομή του αδένα. Είναι πιθανό στο υπερηχογράφημα να απεικονιστούν όζοι θυρεοειδούς. Αν και οι όζοι θυρεοειδούς στα παιδιά παρατηρούνται με μικρότερη συχνότητα σε σχέση με τους ενήλικες, εντούτοις είναι περισσότερο πιθανό να είναι κακοήθεις, να υποκρύπτουν δηλαδή καρκίνο θυρεοειδούς.
Το υπερηχογράφημα θα πρέπει να γίνεται σε εξειδικευμένο και έμπειρο ακτινολόγο ώστε να μην διαφύγουν της προσοχής τυχόν ύποπτα ευρήματα. Με την παραμικρή υποψία θα πρέπει να γίνεται παρακέντηση του ύποπτου όζου.
Η αντιμετώπιση των παιδιών με παθήσεις θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένους γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων.
Γεώργιος Σακοράφας,
Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων
