Κνίδωση – Αγγειοοίδημα
Συγγραφέας Ιωάννα Κοντογιωργάκη Γράφτηκε στις ,
Ο όρος κνίδωση προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “κνίδα” που σημαίνει τσουκνίδα, ακριβώς επειδή η κνίδωση προκαλεί παρόμοιο εξάνθημα με αυτό που προκαλεί η επαφή τσουκνίδας με το δέρμα. Ο Ιπποκράτης παρατήρησε αυτή την ομοιότητα και πρότεινε τον όρο κνίδωση. Είναι αρκετά συχνή πάθηση, περίπου 1 στους 5 μπορεί να εμφανίσει κνίδωση κάποια στιγμή στη ζωή του.
Είναι μία νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από την ξαφνική εμφάνιση πομφών ή/και αγγειοοίδηματος.
Λέγοντας πομφό εννοούμε ένα ανάγλυφο εξάνθημα, που μοιάζει με αυτό που κάνει η τσουκνίδα. Έχει έντονο κνησμό (φαγούρα), όμως το χαρακτηριστικό του είναι ότι δε μένει ποτέ στο ίδιο σημείο για περισσότερο από 24 ώρες.
Οι πομφοί έχουν μεταναστευτικό χαρακτήρα, δηλαδή εμφανίζονται σε σημεία του σώματος, μετά από λίγες ώρες εξαφανίζονται και επανεμφανίζονται σε άλλα σημεία, αφήνοντας το δέρμα στην αρχική του κατάσταση.
Το αγγειοοίδημα είναι το πρήξιμο σε βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος και εμφανίζεται συχνότερα σε μαλακούς ιστούς, όπως τα χείλη, τα βλέφαρα και η γλώσσα. Συνοδεύεται από αίσθημα μουδιάσματος παρά κνησμού και η συνολική του διάρκεια μπορεί να φτάσει και τις 72 ώρες.
Η κνίδωση, ανάλογα με τη διάρκεια χωρίζεται σε οξεία κνίδωση, όταν διαρκεί λιγότερο από 6 εβδομάδες και σε χρόνια κνίδωση, όταν υπάρχει καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή εμφάνιση συμπτωμάτων για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 6 εβδομάδων. Στους περισσότερους ασθενείς η κνίδωση θα έχει οξεία μορφή.
Ωστόσο, περίπου ένας στους δέκα ασθενείς με οξεία κνίδωση θα μεταπέσει σε χρόνια. Πρόκειται για εξαιρετικά σημαντικό διαχωρισμό καθώς είναι διαφορετικά τα αίτια στη μία και την άλλη περίπτωση όπως διαφορετική είναι και η διαγνωστική και θεραπευτική αντιμετώπιση.
Η οξεία κνίδωση, συνοδευόμενη ή όχι από αγγειοοίδημα, μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα αλλεργικής αντίδρασης. Ως αποτέλεσμα αλλεργικής αντίδρασης προκύπτει σε άμεση χρονική συσχέτιση (εντός μιας ώρας, συνήθως εντός λίγων λεπτών) με την επαφή του ασθενή με ουσία (τροφή, φάρμακο, τσίμπημα μέλισσας ή σφήκας κ.ά.) στην οποία είναι αλλεργικός. Στην περίπτωση αυτή, η αντίδραση μπορεί να περιοριστεί στο δέρμα ή να συμπεριλάβει και άλλα συστήματα (όπως το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό κ.ά.) οπότε η αντίδραση που προκύπτει ονομάζεται αναφυλαξία και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση.
Η διαφορική διάγνωση θα γίνει από τον ειδικό αλλεργιολόγο. Τις περισσότερες φορές ωστόσο, η οξεία κνίδωση είναι αποτέλεσμα ιογενούς λοίμωξης (ιδίως στα παιδιά) η οποία μπορεί να συνυπάρχει, να προηγήθηκε ή και να πέρασε χωρίς να γίνει αντιληπτή (μεταλοιμώδης κνίδωση).
Η αντιμετώπιση της οξείας κνίδωσης – αγγειοοιδήματος συνίσταται στη χορήγηση αντιισταμινικών φαρμάκων.
Τα κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη), αν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά σε κάποιες περιπτώσεις, είναι συνήθως περιττά.
Η χρόνια κνίδωση είναι μια νόσος με σημαντικές συνέπειες στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Σύμφωνα με μελέτες η χρόνια κνίδωση έχει επίπτωση στη ζωή του ασθενή αντίστοιχη με αυτήν της στεφανιαίας νόσου.
Η ξαφνική εμφάνιση του εξανθήματος, ο έντονος κνησμός και η παραμόρφωση του δέρματος από το αγγειοοίδημα, προκαλούν έντονο αίσθημα ανασφάλειας στους ασθενείς αυτούς. Σημαντικό βήμα στη διερεύνηση της κνίδωσης είναι να βρεθεί τυχόν υποκείμενο αίτιο. Πολλές φορές συνυπάρχει κάποια αυτοάνοση νόσος, συχνότερη από τις οποίες είναι η υπολειτουργία του θυρεοειδούς (θυρεοειδίτιδα Hashimoto). Άλλες φορές το αίτιο της χρόνιας κνίδωσης οφείλεται σε κάποιο φυσικό παράγοντα. Τότε πρόκειται για τις λεγόμενες φυσικές κνιδώσεις όπως ο δερμογραφισμός, η κνίδωση εκ ψύχους, η χολινεργική κνίδωση κ.τ.λ. Στην προσπάθεια αναγνώρισης του αιτίου της χρόνιας κνίδωσης, ο αλλεργιολόγος χρησιμοποιεί εξειδικευμένο αιματολογικό έλεγχο και ειδικές δερματικές δοκιμασίες.
Η φαρμακευτική αγωγή της χρόνιας κνίδωσης περιλαμβάνει τη μακροχρόνια χορήγηση αντιισταμινικών φαρμάκων. Στις περιπτώσεις που τα αντιισταμινικά δεν επαρκούν για τον έλεγχο της νόσου, προστίθεται εξειδικευμένη αγωγή όπως το νεότερο μονοκλωνικό αντίσωμα ομαλιζουμάμπη. Τα αποτελέσματα από τη χρήση της ομαλιζουμάμπης στην ανθεκτική χρόνια κνίδωση είναι πολύ ικανοποιητικά ακόμα και από την πρώτη χορήγηση, οδηγώντας σε ύφεση της νόσου και ανακούφιση των ασθενών. Εκτός αυτών, σημαντικό είναι να περιορίζονται κατά το δυνατόν παράγοντες που επιδεινώνουν μια χρόνια κνίδωση όπως κυρίως το stress, η λήψη φαρμάκων όπως η ασπιρίνη και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα πολύ στενά και ζεστά ρούχα κ.λπ. Η αντιμετώπιση της χρόνιας κνίδωσης θα επιτρέψει στους ασθενείς να έχουν μια φυσιολογική ζωή, χωρίς φαγούρα και εξανθήματα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν αγγειοοίδημα χωρίς παράλληλη εμφάνιση πομφών.
Αν αυτό προκύπτει από μικρή ηλικία, πιθανότατα να πρόκειται για κληρονομικό αγγειοοίδημα, μια σπάνια ιδιαίτερα σοβαρή πάθηση. Πολύ συχνό αίτιο αγγειοοιδήματος σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι η λήψη συγκεκριμένης κατηγορίας αντιυπερτασικών φαρμάκων ή κάποια υποκείμενη νόσος. Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητο να γίνεται ενδελεχής έλεγχος προκειμένου να υπάρξει σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση.
