Τα μυστικά για ένα σούπερ, αλλά πιο υγιεινό γιορτινό τραπέζι.
Συγγραφέας Καρολίνα Δωρίτη Γράφτηκε στις ,
Ποιος είπε ότι το χριστουγεννιάτικο γεύμα πρέπει να συνοδεύεται από διατροφικές τύψεις.
Έφτασαν οι γιορτές και φέτος επιτέλους θα τις γιορτάσουμε πιο ελεύθερα και ανέμελα μετά τα μοναχικά lockdowns και τους περιορισμούς των τελευταίων ετών. Ευκαιρία λοιπόν να ανοίξεις και πάλι το σπίτι σου σε αγαπημένα πρόσωπα, να ετοιμάσεις ένα όμορφο γιορτινό τραπέζι, να τους περιποιηθείς και να διασκεδάσετε παρέα όλοι μαζί!
Τα γιορτινά τραπέζια τα έχουμε παραδοσιακά συνδυάσει με γαστρονομικές ατασθαλίες. Μεγάλη ποικιλία από εντυπωσιακά φαγητά που αποτελούν και μέρος του στολισμού του τραπεζιού. Πρωταγωνιστές στο τραπέζι κλασικά κάποιο ή κάποια κρέατα, τα λιπαρά τυριά, πατέ, βούτυρα, κρέμες, μπόλικο αλκοόλ, γλυκά και γενικά πιάτα ιδιαίτερα «πλούσια» σε γεύσεις και λιπαρά.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να στερηθούμε ή να νιώθουμε ότι στερούμαστε κάτι, γιατί καμιά μορφή καταπίεσης δεν είναι «γιορτές».
Τα τελευταία χρόνια, οι τάσεις της διατροφής έχουν έτσι κι αλλιώς πάρει μια πιο υγιεινή στροφή. Πολύς κόσμος προσέχει τη διατροφή του ή επιλέγει να ακολουθεί συγκεκριμένη δίαιτα, π.χ. vegan ή χωρίς γλουτένη. Υπάρχει όμως τρόπος να οργανώσουμε ένα σούπερ γιορτινό τραπέζι χωρίς να του λείπει τίποτα απολύτως; Που να καλύπτει όλα τα γούστα μεν, αλλά να είναι και ένα τσακ (ή μάλλον πολλά τσακ) πιο υγιεινό; Φυσικά θα σου πω ναι, υπάρχει και θα σου αποκαλύψω και όλα μου τα μυστικά για την επιτυχία του!
Η ατμόσφαιρα στο γιορτινό τραπέζι
Ας ξεκινήσουμε από το κομμάτι της «ατμόσφαιρας» πριν μπούμε (κυριολεκτικά) στο ψητό. Η ατμόσφαιρα είναι το παν! Ένα σωστό χριστουγεννιάτικο κάλεσμα πρέπει να έχει και τo ανάλογο στήσιμο. Ο χώρος μας να είναι ζεστός και φιλόξενος, και το γιορτινό τραπέζι μας το καμάρι της βραδιάς. Εκτός από το δέντρο και το στόλισμα του σπιτιού, το οποίο θεωρητικά έχει ήδη γίνει, δίνουμε έμφαση σε κεριά, ζεστό φωτισμό, χριστουγεννιάτικα αρώματα και ωραία μουσική (σκέφτεσαι κάτι καλύτερο από τη γιορτινή playlist του OW;).
Θα μείνω λίγο στα αρώματα γιατί θα έχεις μαγειρέψει και ό,τι και να έχεις μαγειρέψει σίγουρα θα μυρίζει φαγητό το σπίτι. Σε κανέναν –πόσο μάλλον όταν φοράει τα «καλά του»– δεν αρέσει να μπει σε ένα σπίτι που μυρίζει έντονα κάποιο φαΐ! Τα αρώματα μπορείς να τα πετύχεις με υγιεινό τρόπο, δηλαδή με φυσικά αρωματικά κεριά (οπότε έχουμε 2 σε 1 ατμόσφαιρα και άρωμα) ή με αιθέρια έλαια όπως πορτοκάλι, κανέλα ή τζίντζερ, τα οποία να καίνε σε ειδικό σκεύος. Επίσης, με τον παλιό καλό (και οικονομικό τρόπο) που είναι είτε να φτιάξεις ένα mulled wine που ετοιμάζοντάς το θα σου αρωματίσει και το σπίτι με τα υπέροχα μπαχαρικά του, είτε να βράσεις για λίγη ώρα σε μια κατσαρόλα με νερό φέτες πορτοκάλι, γαρίφαλο, κανέλα, τζίντζερ και αστεροειδή γλυκάνισο.
Η διακόσμηση του τραπεζιού
Η διακόσμηση του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού είναι ένα από τα highlights και προσωπικά το απολαμβάνω ιδιαιτέρως από πολύ μικρή ηλικία, αφού η μητέρα μου ήταν ακούραστη οικοδέσποινα γιορτινών τραπεζιών. Μεγάλωσα οργανώνοντάς τα, στήνοντας τραπέζια και σχεδιάζοντας μαζί της μενού-υπερπαραγωγές! Τα γιορτινά τραπέζια μας τα διακοσμούμε δημιουργικά και δεν υπάρχουν περιορισμοί. Εμένα πάντα μου αρέσει το χειροποίητο στοιχείο σε όλα αυτά. Οι προσωπικές πινελιές είναι πάντα γοητευτικές και προτείνω αν έχεις παιδιά να τα παροτρύνεις να συμμετέχουν σε αυτό. Θα περάσετε τέλεια.
Βάλε όμορφα σουπλά και πιάτα. Δεν έχεις σερβίτσιο με αρκετά πιάτα στο σετ; Καλύτερα! Κάνε mix & match και δώσε περισσότερο στιλ και άποψη. Τα πιάτα και τα ποτήρια μπορούν να είναι όλα διαφορετικά μεταξύ τους (αρκεί να ταιριάζουν σε στιλ). Βάλε όμορφες πετσέτες, τις οποίες μπορείς να δέσεις με ωραίο τρόπο, π.χ. με κορδέλες ή κάποιο στολίδι δέντρου. Μπορείς να ζητήσεις από τα παιδιά σου να φτιάξουν μια μικρή κατασκευή, ένα στολιδάκι ή μια μικρή ζωγραφιά με γιορτινό θέμα και να τα δέσετε περίτεχνα στην κάθε πετσέτα ή αλλού.
Ένα άλλο στοιχείο που μου αρέσει να βάζω στο γιορτινό τραπέζι είναι κάποιο μικρό δωράκι-έκπληξη για τον κάθε καλεσμένο. Για παράδειγμα, ένα σοκολατάκι, το διακοσμητικό αντικείμενο που έδεσες στην πετσέτα ή ένα Christmas cracker. Τα Christmas crackers είναι ξενόφερτη παράδοση, αλλά τα τελευταία χρόνια τα βρίσκουμε σε διάφορα μαγαζιά στην Ελλάδα και online. Εκτός από μέρος της διακόσμησης του τραπεζιού είναι και διασκεδαστικά.
Το απεριτίφ
Οι καλεσμένοι σίγουρα δεν θα φτάσουν ταυτόχρονα. Σημαντική πινελιά είναι να τους υποδεχτούμε με ένα ωραία ποτό και κάποιο καναπεδάκι. Μπορούμε να σκεφτούμε ένα ωραίο ελαφρύ και εύκολο cocktail, π.χ. κάποιο prosecco, όπως το cocktail Mimosa, ή απλώς ένα ζεστό χριστουγεννιάτικο κρασί.
Χρησιμοποιούμε λίγη ή καθόλου ζάχαρη στα cocktails μας. Προσθέτουμε επίσης φρέσκα φρούτα εποχής, όπως ρόδι ή μανταρίνι, και βότανα με χριστουγεννιάτικο look και vibe, όπως το δενδρολίβανο.
Για να τσιμπάνε κάτι με το ποτό, πριν κάτσουμε στο γιορτινό τραπέζι, μπορούμε να έχουμε λαχανικά κομμένα και στημένα όμορφα, διακοσμημένα με φουντίτσες δενδρολίβανου, που θυμίζει έλατο.
Ακόμα κάποιο ελαφρύ, ιδανικά plant based ντιπ, όπως ένα πρωτότυπο χούμους με ψητές κόκκινες πιπεριές, nachos υγιεινή σάλτσα-έκπληξη ή ένα γουακαμόλε. Εναλλακτικά μπορούμε να προσφέρουμε ξηρούς καρπούς και φρούτα συνδυασμένα με κάποιο πικάντικο τυρί. Για παράδειγμα, χουρμάδες, σύκα ή δαμάσκηνα γεμιστά με ξηρούς καρπούς και κάποιο κρεμώδες κατσικίσιο ή μπλε τυρί.
Το μενού
Το μενού στο γιορτινό τραπέζι είναι το Α και το Ω, γιατί πρέπει να ικανοποιήσει όλους τους καλεσμένους. Κατ’ αρχάς ρωτάμε να μάθουμε για τυχόν αλλεργίες/δυσανεξίες ή διατροφικές συνήθειες ώστε να τα λάβουμε όλα υπόψη μας. Σημαντικό επίσης είναι να θυμάσαι ότι πρέπει και εσύ να το ευχαριστηθείς και να μη σέρνεσαι από την κούραση όταν έρθουν όλοι! Επίλεξε ένα μενού που μπορείς να διαχειριστείς. Δεν χρειάζεται ή λίστα των επιλογών να είναι τεράστια ούτε οι συνταγές χρονοβόρες και δύσκολες. Καλύτερα λίγα και σωστά παρά πολλά και χαοτικά!
1. Το ψωμί
Τραπέζι χωρίς ψωμί δεν γίνεται. Ας δώσουμε όμως επιλογές σε αυτό για όλα τα γούστα. Και λευκό και ολικής, αλλά και κάτι χωρίς σιτάρι, π.χ. με σίκαλη ή βρόμη. Καλό είναι να σκεφτούμε και αυτούς που δεν τρώνε γλουτένη, αν έχουμε στην παρέα, οπότε φροντίζουμε να έχουμε και κάποιο ανάλογο ψωμί, κριτσίνια ή κράκερ. Το χαρουπόψωμο επίσης ταιριάζει ωραία σε γιορτινό τραπέζι, γλυκίζει φυσικά και είναι σούπερ υγιεινό.
2. Οι σαλάτες
Δώσε έμφαση στις σαλάτες. Εκτός από το ότι είναι όμορφα στολίδια για το γιορτινό τραπέζι, είναι υγιεινές και βοηθούν στη χώνεψη. Δημιουργούμε σαλάτες με υλικά εποχής, λαχανικά και φρούτα. Προτιμούμε τα ελαφριά ντρέσινγκ και δεν χρησιμοποιούμε ζάχαρη ή έτοιμα προϊόντα ντρέσινγκ με συντηρητικά και ζάχαρη.
Εδώ να στρέψω την προσοχή σου στις κρέμες μπαλσάμικο που πολλοί (και επαγγελματίες) χρησιμοποιούν παντού και πολύ. Πρόσεξε τι αγοράζεις παρακαλώ, γιατί η πλειοψηφία τους περιέχει αρκετή ζάχαρη. Φτιάξε το δικό σου γλυκό ντρέσινγκ με ένα υγιεινό γλυκαντικό, όπως μέλι, πετιμέζι, χαρουπόμελο, σιρόπι σφενδάμου.
Επίσης, δεν χρειάζονται όλες οι σαλάτες τυρί ή αλλαντικό. Να υπάρχει μια ισορροπία στις επιλογές, ώστε να καλύψει όλα τα γούστα. Δοκίμασε σαλάτα με λωτούς, σαλάτα με κέιλ και γκότζι μπέρι, σαλάτα coleslaw με παντζάρι και γιαούρτι, σαλάτα με μπρόκολο, ρόδι και πορτοκάλι, γιορτινή σαλάτα με βινεγκρέτ ροδιού και ροκφόρ.
3. Φτιάξε σούπα
Πάντα μα πάντα έχω κάποια σούπα στα χειμερινά γιορτινά τραπέζια. Οι σούπες είναι υγιεινές, νόστιμες ελαφριές και εύκολες. Χρησιμοποιούμε υλικά στην εποχή τους και με γιορτινό προφίλ, όπως κάστανα (ταιριάζουν σε σούπα με το παντζάρι), γλυκοπατάτες (φανταστική για τραπέζι η σούπα με άσπρη γλυκοπατάτα και λάδι τρούφας), κολοκύθα (μπορεί να τονώνει και το ανοσοποιητικό).
Οι βελουτέ σούπες βολεύουν και ζεσταίνονται εύκολα. Τις γαρνίρουμε όμορφα με υλικά υγιεινά, όπως ξηρούς καρπούς, σπόρους, σπιτικά κρουτόν κ.ά. για να έχουν γιορτινή παρουσία και ευφάνταστο αποτέλεσμα.
4. Το κάτι έξτρα
Θέλουμε κάτι που να βγάζει πολλές μερίδες χωρίς να μας «βγει το λάδι» για να γίνει. Σκέψου λαζάνια πιο ελαφριά, όπως με σπανάκι χωρίς μπεσαμέλ. Σκέψου μια πίτα και δώσ’ της γιορτινή πνοή με υλικά και σχήμα, όπως μια νόστιμη χορτόπιτα με γλυκοπατάτα και φέτα. Αν είσαι έτοιμη/ος να περάσεις χρόνο στην κουζίνα μπορείς να φτιάξεις ένα ριζότο, όπως Μιλανέζε ή ένα κινότο. Αλλά θυμήσου ότι αυτά γίνονται στη στιγμή, οπότε αν δεν έχεις βοήθεια θα σου πρότεινα να το αφήσεις.
5. Το κυρίως πιάτο
Εκτός αν το τραπέζι έχει αυστηρά vegan ή χορτοφαγικό χαρακτήρα, θα πρέπει κάπως να υπάρχει κάποιο κρέας. Προσωπικά τη γαλοπούλα την έχω βαρεθεί και επιπλέον στην Ελλάδα οι καλές γαλοπούλες είναι λίγες και συνήθως κοστίζουν παραπάνω. Κατεψυγμένη μην πάρεις, ας μείνει το υγιεινό μας γιορτινό τραπέζι επικεντρωμένο σε φρέσκα υλικά. Άσε που παίρνουν ώρα στον φούρνο (είμαστε τώρα για σπατάλες στο ρεύμα;) και συνήθως σου μένει (γιατί σχεδόν κανείς δεν τρελαίνεται κατά βάθος για γαλοπούλα) και την τρως μετά για μέρες.
Αν πάλι προτιμάς τη γαλοπούλα για θέμα παράδοσης, θα σου πρότεινα να δοκιμάσεις τη συνταγή μου με μπύρα. Αν δεν θες γαλοπούλα, αλλά θες οπωσδήποτε πουλερικό, φτιάξε ένα κοτόπουλο κάπως αλλιώς ή μια φραγκόκοτα, που είναι επίσης γιορτινή.
Αν ξεφύγουμε από το θέμα πουλερικό, αλλά παραμείνουμε στο θέμα «κλασικές γιορτές», μπορούμε να δοκιμάσουμε για το γιορτινό τραπέζι ένα χοιρινό μπούτι ψητό ή αρνί. Πολλές φορές ετοιμάζω κάτι σε κατσαρόλα, όπως ένα οσομπούκο, που αρέσει στους περισσότερους πολύ.
Για κάτι πιο ελαφρύ, πάμε σε ένα απλό φιλέτο ή ένα ψαρονέφρι ή ακόμα και ψάρι. Μπορούμε να τα σερβίρουμε προαιρετικά με μια γιορτινή σάλτσα, κάποιο αρωματικό αλάτι ή ένα αρωματικό λάδι, π.χ. τρούφας. Γενικά, αποφεύγουμε τη χρήση ζάχαρης στα κυρίως φαγητά, τις βαριές σάλτσες και τα πολλά λιπαρά. Να κάνω μια σημείωση για το ψάρι εδώ: μη σας ξενίζει η ιδέα του ψαριού για τις γιορτές. Σε πολλές χώρες, όπως στην Ιταλία και τη Σουηδία, σερβίρουν ψάρι τα Χριστούγεννα στο γιορτινό τραπέζι.
6. Σκέψου έξω από το «κουτί»
Ναι, όλοι αγαπάμε τις πατάτες και θα φτιάξουμε κάτι σίγουρα και με πατάτες. Αλλά ας δώσουμε την ευκαιρία και σε άλλα λαχανικά του χειμώνα να λάμψουν στο γιορτινό τραπέζι ως συνοδευτικά. Και να θυμάσαι, όσο πιο πολλά λαχανικά έχουμε στο τραπέζι τόσο πιο σωστά και ελαφριά θα φάμε, αφού θα αντικαταστήσουν ίσως το παραπάνω κρέας που θα σερβίραμε στο πιάτο μας ή κάτι άλλο πιο βαρύ.
Τα μαγειρεύουμε με διάφορους τρόπους για ποικιλία. Τα κάνουμε πουρέ, ψητά, καραμελωμένα, στον φούρνο, σοτέ, πικάντικα, με ασιατικό twist κτλ. Μπρόκολα, κουνουπίδια, γλυκοπατάτες, καρότα, σελινόριζα, κολοκύθα, παντζάρια, λαχανάκια Βρυξελλών (εντάξει, με λίγο μπέικον για νοστιμιά). Αλλά και λάχανα, όπως το εορταστικό συνοδευτικό με κόκκινο λάχανο.
Να σημειώσω ότι όπου μπορούμε παίρνουμε λαχανικά βιολογικά ή από μικρούς παραγωγούς και κατά προτίμηση εγχώρια. Έτσι, όχι μόνο στηρίζουμε την εγχώρια οικονομία, αλλά φροντίζουμε και τον πλανήτη μας. Το ίδιο φυσικά ισχύει για όλα τα υλικά που χρησιμοποιούμε και τα κρέατα.
7. Τα κρασιά
Προφανώς θα πω και φέτος στις γιορτές να στηρίξουμε τα ελληνικά κρασιά. Έχουμε φανταστικές και πολλές επιλογές για όλα τα βαλάντια. Μου αρέσει να στηρίζω τα μικρά οινοποιεία και να δοκιμάζω διάφορα καινούρια κρασιά. Για πιο healthy επιλογή προτείνω να στραφείτε στα κρασιά φυσικής οινοποίησης, γνωστά ως «natural wines». Για να βρεις μια σωστή ποικιλία φυσικών κρασιών προτείνω να πας σε μια καλή κάβα.
Ανάμεσα στα κρασιά που θα διαλέξεις, καλό είναι να σκεφτείς και το επιδόρπιο. Για το τέλος μπορείς να επιλέξεις έναν ωραίο επιδόρπιο οίνο όπως το Vinsanto Σαντορίνης ή ένα Σαμιώτικο Μοσχάτο, που το αγαπώ ιδιαιτέρως. Μπορείς επίσης να στραφείς σε κάποιο καλό χωνευτικό λικέρ.
8. Τα γλυκά
Γιορτές χωρίς γλυκά δεν γίνονται και σίγουρα θα μας φέρουν και τις μέρες αυτές διάφορα γλυκά δώρο. Παράλληλα όμως μπορούμε για το γιορτινό τραπέζι να κάνουμε και κάποιες light εκδοχές γλυκών, χαμηλών σε λιπαρά αλλά και σε ζάχαρη. Προτείνω πάντα μια εορταστική φρουτοσαλάτα, γιατί τις απολαμβάνω πολύ. Πρόσθεσε ωραία φρούτα, όπως το ρόδι, που πρωταγωνιστεί στις γιορτές, μπαχαρικά, μυρωδικά, ίσως λίγο αλκοόλ αν δεν απευθύνεται και σε παιδιά. Αποφεύγουμε τα σιρόπια και τις ζάχαρες γενικά στις φρουτοσαλάτες, δεν υπάρχει κανένας λόγος.
Καρολίνα Δωρίτη,
Food Editor
