Βιταμίνη Κ
Συγγραφέας Σοφία Αφεντουλίδου Γράφτηκε στις ,
Η βιταμίνη Κ είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη, γνωστή για τον πρωταρχικό ρόλο της στην πήξη του αίματος. Το σώμα μας την αποθηκεύει στον λιπώδη ιστό και στο ήπαρ.
Η δράση της στο ήπαρ είναι απαραίτητη για την σύνθεση πρωτεϊνών (προθρομβίνης και άλλων παραγόντων πήξης), που προκαλούν την πήξη και δημιουργούν θρόμβους στο αίμα.
Με αυτόν τον τρόπο σταματάει η αιμορραγία. Εκτός από τον ρόλο της στην πήξη του αίματος έχει και άλλες σημαντικές δράσεις. Έτσι εκτός από τις αντιαιμορραγικές της ιδιότητες, η βιταμίνη Κ:
Συμβάλλει στη σκελετική υγεία, καθώς βοηθάει στην εναπόθεση του ασβεστίου στα οστά. Υψηλότερα επίπεδα της βιταμίνης K στο αίμα σχετίζονται με αυξημένα επίπεδα της οστεοκαλσίνης, μια πρωτεΐνη που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας σχηματισμού οστού. Συμβάλλει επομένως στην βελτίωση της οστικής μάζας και στην μείωση του κινδύνου καταγμάτων.
Βοηθά τους χόνδρους των αρθρώσεων και ενεργεί εναντίον της φλεγμονής που παρατηρείται στις αρθρίτιδες.
Προστατεύει την ελαστικότητα του δέρματος.
Πού την συναντούμε.
- Πηγές βιταμίνης Κ
Η συγκεκριμένη βιταμίνη, εκτός ότι υπάρχει στις τροφές, είναι και ενδογενής καθώς συντίθεται από βακτηρίδια που ζουν στο γαστρεντερικό μας σύστημα. Συγκεκριμένα υπάρχουν 3 μορφές της βιταμίνης Κ: Βιταμίνη Κ1 ή φυλλοκινόνη, είναι πολύ διαδεδομένη στη φύση, λαμβάνεται κυρίως από τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Η βιταμίνη Κ2 ή μενακινόνη, σχηματίζεται κυρίως από την εντερική χλωρίδα. Τέλος η Βιταμίνη K3 ή συνθετική μεναδιόνη. Καλές πηγές βιταμίνης Κ θεωρούνται τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (κόλιανδρος, αντίδια, βλήτα, σπανάκι, μπρόκολο, σκούρο πράσινο μαρούλι, πράσινα κρεμμύδια, σέσκουλα κ.α.). Να σημειωθεί ότι η απορρόφησή της από τα λαχανικά ενισχύεται από την παρουσία του διαιτητικού λίπους. Άλλες πλούσιες πηγές αποτελούν το πράσινο τσάι, το λάχανο και λαχανάκια Βρυξελλών, σογιέλαιο, μαργαρίνη. Άλλες φτωχότερες πηγές της Βιταμίνης Κ αποτελούν τα περισσότερα αναποφλοίωτα δημητριακά, ελαιόλαδο, γαλακτοκομικά, συκώτι, αυγά, τα ρεβίθια, τα φασόλια, τα βερίκοκα, το κάρδαμο, οι πατάτες, το σταφύλι, το αβοκάντο και το ροδάκινο, πορτοκάλι, κολοκυθάκια, ντομάτες και λευκό αλεύρι. Τέλος, να σημειωθεί ότι η κατάψυξη των τροφίμων μπορεί να καταστρέψει τη βιταμίνη Κ, αλλά η θέρμανση δεν την επηρεάζει.
Πόση ποσότητα χρειαζόμαστε ημερησίως;
Ημερήσια Επαρκής Πρόσληψη
Γενικά παρατηρούμε ότι ένας υγιής ενήλικας άνδρας χρειάζεται 120 μικρογραμμάρια ημερησίως, ενώ αντίστοιχα μια γυναίκα χρειάζεται 90.
Πώς μπορούμε να καλύψουμε την ημερήσια επαρκή πρόσληψη.. Μερικά παραδείγματα τροφίμων
Παρακάτω παρατίθεται ένας πίνακας μερικών ενδεικτικών τροφίμων ανά 100gr και η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη Κ.
Σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί έλλειψη της βιταμίνης Κ;
Η ανεπάρκεια βιταμίνης K είναι εξαιρετικά σπάνια σε υγιείς ενήλικες. Ας δούμε όμως σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει έλλειψη. Μερικές φορές, η λήψη αντιβιοτικών μπορεί να σκοτώσει τα βακτήρια που συνθέτουν την βιταμίνη Κ ενδογενώς και να οδηγήσει σε ήπια ανεπάρκεια, κυρίως σε άτομα με ήδη χαμηλά επίπεδα. Άλλες συνθήκες που μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια βιταμίνης K περιλαμβάνουν: - Τα προβλήματα υγείας που μπορεί να αποτρέψουν τον οργανισμό μας από την απορρόφηση της βιταμίνης Κ, όπως η χοληδόχος κύστη ή νόσο των χοληφόρων, κυστική ίνωση, κοιλιοκάκη και η νόσος του Crohn. Αυτά τα άτομα θα πρέπει κατά πάσα πιθανότητα να λάβουν ένα πολυβιταμινούχο σκεύασμα που περιέχει βιταμίνη Κ.
- Ηπατική νόσος.
- Τα Κουμαρινικά αντιπηκτικά (αντιπηκτική αγωγή).
- Η μακροχρόνια αιμοκάθαρση.
- Τα σοβαρά εγκαύματα.
- Στα Νεογνά και ιδιαίτερα πρόωρα βρέφη.
- Παρατεταμένη παρεντερική σίτιση σε συνδυασμό με χορήγηση αντιβιοτικών.
Πώς η Βιταμίνη Κ συμβάλει στην πρόληψη και θεραπεία ασθενειών;
Καταστάσεις που επωφελούνται από τη βιταμίνη Κ περιλαμβάνουν:
Υπερβολική αιμορραγία. Η βιταμίνη Κ χρησιμοποιείται για να μειώσει τον κίνδυνο αιμορραγίας σε ηπατική νόσο, καταστάσεις όπου το σώμα μας δεν απορροφά αρκετή βιταμίνη Κ, ή εάν παίρνουμε αντιβιοτικά για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τα βρέφη αποτελούν μια κατηγορία στην οποία συχνά παρατηρούνται μειωμένα ποσοστά βιταμίνης Κ και παραγόντων πήξης, κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων. Αυτό συμβαίνει επειδή τα νεογνά γεννιούνται χωρίς τα βακτήρια στο έντερό τους και δεν παίρνουν αρκετή βιταμίνη Κ από το μητρικό γάλα, έως ότου ο οργανισμός τους είναι σε θέση να τη συνθέσει. Για αυτόν τον λόγο όλα τα νεογνά λαμβάνουν συνήθως μια δόση βιταμίνης Κ σε ενέσιμη μορφή κατά τη γέννησή τους.
Οστεοπόρωση. Το σώμα μας χρειάζεται την βιταμίνη Κ για να χρησιμοποιήσει το ασβέστιο για την κατασκευή των οστών. Οι άνθρωποι που έχουν υψηλότερα επίπεδα της βιταμίνης Κ έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα οστού, ενώ τα άτομα με οστεοπόρωση έχουν χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης Κ.
Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η βιταμίνη Κ βελτιώνει την υγεία των οστών και μειώνει τον κίνδυνο των καταγμάτων των οστών, ιδιαίτερα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που βρίσκονται σε κίνδυνο για οστεοπόρωση. Επιπλέον, μελέτες σε αθλητές και αθλήτριες έχουν επίσης δείξει ότι η βιταμίνη Κ βοηθά την υγεία των οστών.
Τοξικότητα – Ασφάλεια – Προφυλάξεις
Δεν είναι συνηθισμένο να παρατηρούνται δυσμενείς επιπτώσεις από την υπερβολική κατανάλωση βιταμίνης Κ. Ωστόσο, στην κατηγορία ατόμων που βρίσκονται σε θεραπεία με αντιπηκτικά φάρμακα, όπου αναφέρεται στην συνέχεια, συνιστάται να παρακολουθούν στενά την πρόσληψη της βιταμίνης και να διατηρούν σταθερά τα επίπεδά της καθώς μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα αυτού του φαρμάκου.
Γενικά τοξικά φαινόμενα προκαλεί μόνο η συνθετική μορφή βιταμίνης Κ (μεναδιόνη και διάφορα παράγωγά της), όταν χορηγούνται σε ημερήσιες ποσότητες άνω των 5 mg. Κυρίως στα πρόωρα βρέφη η υπερβολική πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων βιταμίνης Κ (μεναδιόνη) μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές, αιμολυτική αναιμία, υπερχολερυθριναιμία, ηπατομεγαλία ακόμη και θάνατο.
Γενικά συνίσταται προσοχή στις εξής περιπτώσεις:
Στις έγκυες γυναίκες και οι γυναίκες που θηλάζουν θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους πριν από τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης Κ καθώς η βιταμίνη Κ διαπερνά τον πλακούντα αλλά βρίσκεται επίσης και στο μητρικό γάλα.
Στα συμπληρώματα διατροφής θα πρέπει να λαμβάνονται μόνο υπό την επίβλεψη ιατρού. Λόγω της πιθανότητας για παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις με φάρμακα.
Στους ανθρώπους με Έλλειψη του ενζύμου αφυδρογονάση της 6-φωσφορικής γλυκόζης (G6PD), μια σπάνια μεταβολική πάθηση, θα πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση βιταμίνης Κ, καθώς μπορεί να προκαλέσει αιμολυτικές κρίσεις.
Και τέλος στους ανθρώπους που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα (αντιαιμοπεταλιακά, ηπαρίνη, κουμαρινικά, sintrom) τα οποία δρουν ως ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ, (μειώνουν την ικανότητα του αίματος να πήξει) πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στη δίαιτα καθώς πρέπει να αποφεύγεται η πρόσληψη τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Κ.
Πιθανές αλληλεπιδράσεις με θρεπτικά συστατικά
Έρευνες ισχυρίζονται πως άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία με αντιπηκτικά φάρμακα, η αντιπηκτική δράση των φαρμάκων αυτών καθώς και η δράση της βιταμίνης Κ επηρεάζονται από υψηλές δόσεις της βιταμίνης Ε. Για το λόγο αυτό, η πρόσληψη τόσο βιταμίνης Κ και βιταμίνη Ε για αυτά τα άτομα πρέπει να προσδιορίζεται υπό την επίβλεψη ιατρού.
Αντιθέτως, σε υγιή άτομα η πρόσληψη βιταμίνης Ε δεν φαίνεται να επηρεάζει την βιταμίνη Κ. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις υψηλή πρόσληψη συμπληρώματος βιταμίνης Ε (>1000mg) φαίνεται να παρεμβαίνει στην λειτουργία της βιταμίνης Κ και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλεί αιμορραγία. Για αυτόν τον λόγο το ανώτερο ανεκτό όριο της βιταμίνης Ε για ενήλικες ορίστηκε να είναι τα 1000mg ημερησίως (Food and Nutrition Board, Institute of Medicine, National Academies). Παρόμοιες έρευνες σχετικά με την βιταμίνη Α, έδειξαν ότι η πρόσληψή της δεν επηρεάζει την βιταμίνη Κ. Ωστόσο, η υπερβολική πρόσληψη μέσω συμπληρωμάτων (υπό μορφή ρετινόλης), φαίνεται να παρεμβαίνει στην λειτουργία της βιταμίνης Κ και μπορεί να προκαλέσει υποθρομβιναιμία, η οποία διορθώνεται με χορήγηση βιταμίνης Κ. Η ποσότητα που μπορεί να προκαλέσει αυτήν την κατάσταση είναι 3000μg ή και υψηλότερη.
Για αυτόν τον λόγο το ανώτερο ανεκτό όριο της βιταμίνης Α για ενήλικες ορίστηκε να είναι μέχρι 3000μg. (Food and Nutrition Board, Institute of Medicine, National Academies).
Γενικά παρατηρούμε ότι ένας υγιής ενήλικας άνδρας χρειάζεται 120 μικρογραμμάρια ημερησίως, ενώ αντίστοιχα μια γυναίκα χρειάζεται 90.
Σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί έλλειψη της βιταμίνης Κ;
