Οξεία παγκρεατίτιδα
Συγγραφέας Δημήτρης Ζησιάδης Γράφτηκε στις ,
Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι μια πάθηση που μπορεί να αφορά και γυναίκες και άνδρες. Το «ποιες ηλικίες προσβάλλει» η οξεία παγκρεατίτιδα δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο, αν και σπάνια έχουν καταγραφεί περιστατικά παιδιών με οξεία παγκρεατίτιδα.
Οι γυναίκες άνω των 40 ετών έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν οξεία παγκρεατίτιδα καθώς η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα αναπτύσσει πολύ συχνά χολόλιθους, που αποτελούν μία από τις βασικές αιτίες της πάθησης. Ωστόσο, η οξεία αλλά και χρόνια παγκρεατίτιδα πλήττει κυρίως τον ανδρικό πληθυσμό, ειδικά από την ηλικία των 40 ετών και μετά.
Τι είναι το πάγκρεας;
Το πάγκρεας αποτελεί ένα όργανο, μεγέθους 15 εκατοστών περίπου, στην κοιλιακή χώρα και συγκεκριμένα πίσω από το στομάχι και δίπλα στο δωδεκαδάκτυλο. Ο βασικός του ρόλος στον οργανισμό είναι διπλός, καθώς είναι υπεύθυνο για:
- την παραγωγή παγκρεατικών ενζύμων, τα οποία κατευθύνει προς το λεπτό έντερο με σκοπό τη διευκόλυνση της διαδικασίας της πέψης πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λίπους
- την απελευθέρωση ινσουλίνης και γλυκαγόνης στην κυκλοφορία του αίματος, οπότε συμμετέχει ενεργά στον μεταβολισμό της γλυκόζης αλλά και στον τρόπο που ο οργανισμός κάνει αποθήκευση των τροφών και χρήση τους για την παραγωγή ενέργειας
Τι είναι η οξεία παγκρεατίτιδα;
Η οξεία παγκρεατίτιδα αποτελεί ουσιαστικά μία οξεία φλεγμονή στο πάγκρεας, η οποία δημιουργείται εξαιτίας της αυτοπεψίας του οργάνου. Αυτό φαίνεται ότι συμβαίνει εξαιτίας της ενεργοποίησης των πεπτικών ενζύμων στο πάγκρεας.
Αίτια οξείας παγκρεατίτιδας
Η χολολιθίαση αποτελεί την αιτία, που ενοχοποιείται συχνότερα για την οξεία παγκρεατίτιδα, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Οι χολόλιθοι μπορεί να ευθύνονται σε ποσοστό έως και 90% των περιστατικών οξείας παγκρεατίτιδας, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως σε πολλές περιπτώσεις τα αίτια δεν είναι γνωστά και ενδεχομένως να σχετίζονται με γονιδιακούς παράγοντες.
Άλλες πιθανές αιτίες, συχνότερες ή σπανιότερες, είναι οι εξής:
- αλκοολισμός
- διάφορα φάρμακα
- αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων
- νόσοι χοληφόρων
- ιογενείς λοιμώξεις
- τραύματα
- διαταραχές στον μεταβολισμό
- χειρουργικές επεμβάσεις
Οξεία Παγκρεατίτιδα & Συμπτώματα
Η οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να εκφραστεί με διάφορα συμπτώματα, ανάλογα με τον ασθενή και τη σοβαρότητα της κατάστασής του. Συχνότερα ή σπανιότερα συμπτώματα, που έχουν καταγραφεί, είναι τα εξής:
- οξύς πόνος με ζωστηροειδή κατανομή –κυρίως στο επιγάστριο, που αφορά την πλειονότητα των ασθενών (95%), και μπορεί να συνοδεύεται από αντανάκλαση στην οσφύ
- ναυτία
- εμετοί
- ευαισθησία στο επιγάστριο –ή και γενικευμένη, που συνήθως καταγράφεται κατά την ψηλάφηση κοιλίας
- εντερικοί ήχοι
- ταχύπνοια ή δύσπνοια, που ίσως υποδεικνύουν ύπαρξη πλευριτικής συλλογής ή οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας (ARDS)
- ορθοστατική υπόταση
- ταχυκαρδία
- ολιγουρία
- καταπληξία, η οποία συνήθως κάνει απαραίτητη τη νοσηλεία σε ΜΕΘ εξαιτίας της μεγάλης απώλειας υγρών και της αιμοδυναμικής αστάθειας –το ίδιο ισχύει και για την ορθοστατική υπόταση, την ταχυκαρδία και την ολιγουρία
- διανοητική και πνευματική διαταραχή, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις
- ίκτερος, σε περιπτώσεις απόφραξης του χοληδόχου πόρου –είτε λόγω του χολόλιθου που είναι υπεύθυνος για την οξεία παγκρεατίτιδα είτε εξαιτίας οιδήματος στη φλεγμονή του παγκρέατος, το οποίο πιέζει τον χοληδόχο πόρο
Πώς γίνεται η διάγνωση της οξείας παγκρεατίτιδας;
Η διάγνωση για την οξεία παγκρεατίτιδα περιλαμβάνει, πρώτα από όλα, μέτρηση της αμυλάσης και της λιπάσης ορού. Στην περίπτωση που οι τιμές τους είναι ανεβασμένες, η πιθανότητα ύπαρξης της νόσου είναι ιδιαίτερα αυξημένη.
Ο κατάλογος των απεικονιστικών μεθόδων, που γίνονται τόσο για διαγνωστικούς όσο και για διαφοροδιαγνωστικούς λόγους, μπορεί να περιλαμβάνει:
- ακτινογραφία
- υπερηχοτομογραφία
- αξονική τομογραφία
- μαγνητική τομογραφία
- ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP)
Είναι πολύ σημαντικό, όταν η ύπαρξη παραγόντων κινδύνων -όπως είναι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ για παράδειγμα- συνδυάζεται με ένα ή και περισσότερα από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν προηγουμένως, να γίνονται οι απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις. Αυτές θα δείξουν αν πρόκειται ή όχι για περίπτωση οξείας παγκρεατίτιδας και, κυρίως, θα μπορέσουν ενδεχομένως να προλάβουν την πάθηση σε πιο αρχικό στάδιο.
Θεραπεία της οξείας παγκρεατίτιδας
Η ενδεδειγμένη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από οξεία παγκρεατίτιδα θα εξαρτηθεί από τη σοβαρότητα του εκάστοτε περιστατικού, οπότε μπορεί να είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική.
Συντηρητική θεραπεία
Αν η οξεία παγκρεατίτιδα βρίσκεται σε πιο αρχικό στάδιο, τότε η συντηρητική θεραπεία μπορεί να είναι αρκετή και απολύτως αποτελεσματική. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει αναπλήρωση της απώλειας σε υγρά και ηλεκτρολύτες και διακοπή της σίτισης, ενώ τοποθετείται, επιπλέον, και ρινογαστρικός καθετήρας για κένωση του στομάχου. Στόχος όλων αυτών είναι να ελαττωθεί ο ερεθισμός της παγκρεατικής έκκρισης και να διατηρούνται τα υγρά και οι ηλεκτρολύτες στα επιθυμητά επίπεδα.
Χειρουργική θεραπεία – Λαπαροσκοπική επέμβαση
Για ασθενείς με οξεία παγκρεατίτιδα βαριάς μορφής, η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης είναι η καταλληλότερη και πιο ασφαλής θεραπεία.
Η επέμβαση που συστήνεται για την οξεία παγκρεατίτιδα είναι η ελάχιστα επεμβατική λαπαροσκοπική τεχνική. Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου λαπαροσκοπικά, πραγματοποιούνται 5 ή 6 πολύ μικρές τομές, από 5 έως 10 χιλιοστά, στην κοιλιακή χώρα. Μέσα από τις τομές αυτές εισέρχονται τα ειδικά χειρουργικά εργαλεία και το λαπαροσκόπιο, με το οποίο ο χειρουργός μπορεί να έχει καθαρή εικόνα της περιοχής, καθώς αυτή στέλνεται σε μία οθόνη υψηλής ευκρίνειας.
Η λαπαροσκοπική μέθοδος προσφέρει στον ασθενή μία σειρά από πλεονεκτήματα, με τα σημαντικότερα από αυτά να είναι τα εξής:
- ελάχιστες πιθανότητες για μόλυνση ή άλλες επιπλοκές
- ελάχιστος πόνος
- άριστο αισθητικό αποτέλεσμα, με πολύ μικρές τομές
- άμεση ανάρρωση
Δρ. Ζησιάδης Δημήτρης,
Γενικός Χειρουργός
