Σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας
Συγγραφέας Κωνσταντίνος Πηγάκης Γράφτηκε στις ,
Με τον όρο σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας (ΣΥΠ) περιγράφεται η κατάσταση εκείνη κατά την οποία ένα παχύσαρκο άτομο που αναπαύεται και αναπνέει ατμοσφαιρικό αέρα, παρουσιάζει υποξία και υπερκαπνία. Πρόκειται για περιοριστικού τύπου πάθηση που παρατηρείται κυρίως σε ασθενείς με κεντρική παχυσαρκία, κατά την οποία η ενδοκοιλιακή πίεση είναι πολύ αυξημένη και το θωρακικό τοίχωμα παχύ και με μειωμένη ελαστικότητα.
Το σύνδρομο υποαερισμού λόγω παχυσαρκίας (PickWick) περιγράφηκε, αρχικά, το 1956, ως σύνδρομο PickWick.
Περίπου το 90% των ασθενών με σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας, έχουν επίσης αποφρακτική άπνοια ύπνου. Είναι μια σημαντική νόσος η οποία συχνά δε λαμβάνει την πρέπουσα προσοχή και υποδιαγιγνώσκεται.
Ο κυψελιδικός υποαερισμός δηλαδή η εμφάνιση περιόδων σημαντικής ελάττωσης του αερισμού (αναπνευστικός όγκος) κατά τον ύπνο, με συνέπεια υπερκαπνία και υποξυγοναιμία, προκαλείται από διάφορες διαταραχές που γενικά αναφέρονται ως σύνδρομα υποαερισμού.
Αίτια του ΣΥΠ
Στην παθογένεια του συνδρόμου υποαερισμού παχυσαρκίας συμβάλουν διάφοροι παράγοντες, όπως
Η αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης που ανυψώνει σημαντικά το διάφραγμα
Το αυξημένο βάρος και πάχος του θωρακικού τοιχώματος που μειώνει την ευενδοτότητά του.
BMI>30 kg/m2
Διαταραχές ύπνου (απνοιες-υπόπνοιες ή/και επεισόδια υποαερισμού)
Διατήρηση παθολογικών επιπέδων αερίων αίματος (PaCO2> 45 mm Hg) κατά την εγρήγορση, απουσία άλλης παθολογικής κατάστασης, που δικαιολογεί την υπερκαπνική αναπνευστική ανεπάρκεια.
Η αυξημένη εναπόθεση λίπους στο διάφραγμα και στους μεσοπλεύριους μυς που μειώνει το εύρος της αναπνοής.
Έλλειψη της λεπτίνης ή η αντίσταση στη λεπτίνη μπορεί επίσης να συμβάλει στο σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας, με τη μείωση του αερισμού και με αποτέλεσμα την κατακράτηση του διοξειδίου του άνθρακα.
Διάγνωση του ΣΥΠ
Οι ασθενείς με σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας έχουν συχνά αυξημένη πνευμονική πίεση, αυξημένη πίεση εξ ενσφηνώσεως, φυσιολογικές πιέσεις κόλπων και κοιλιών, ενώ η καρδιακή παροχή είναι φυσιολογική και η καρδιακή ανεπάρκεια σπάνια.
Κλινική εικόνα
Η κλινική εικόνα του συνδρόμου υποαερισμού παχυσαρκίας συνίσταται σε:
Πάσχοντες από νοσογόνο παχυσαρκία
Άτομα μέσης ηλικίας
Αναλογία 2:1 άνδρες προς γυναίκες
Διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο (κόπωση, υπνηλία, ροχαλητό, πρωινή κεφαλαλγία)
Κυάνωση
Δύσπνοια
Οίδημα κάτω άκρων
Χαμηλός κορεσμός οξυγόνου
Περιοδική αναπνοή
Το σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας συνυπάρχει συχνά και με άλλες πνευμονικές παθήσεις όπως το άσθμα, η σαρκοείδωση, η ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση και το πνευμονικό εμφύσημα, ιδίως σε περιπτώσεις χρόνιων καπνιστών. Οι παχύσαρκοι με χρόνια και βαριά υποξία αναπτύσσουν υπερτροφία και ανεπάρκεια δεξιάς καρδιάς, καθώς επίσης και σημαντικού βαθμού πολυκυθαιμία, η οποία με τη σειρά της αυξάνει το κίνδυνο θροµβοεµβολικών επεισοδίων.
Ο αερομετρικός προσδιορισμός του αρτηριακού αίματος θα δείξει χαμηλή PaO2 (<60 mmHg) και συχνά υψηλή PCO2 (>50 mmHg). Οι ασθενείς αυτοί έχουν χαμηλή ευαισθησία στις μεταβολές της PCO2 και PO2 και όταν ξυπνούν από τον ύπνο, αντιδρούν ήπια στην αύξηση της PCO2.
Η σπειρομετρία δείχνει τη μείωση της ζωτικής και υπολειπόμενης χωρητικότητας, του υπολειπόμενου εκπνευστικού όγκου, της λειτουργικής υπολειπόμενης χωρητικότητας και του μέγιστου όγκου αερισμού ανά λεπτό, παράμετροι που σημαίνουν έκπτωση της λειτουργικότητας των πνευμόνων χωρίς να υπάρχει απόφραξη των αεροφόρων οδών. Οι μετρήσεις αυτές επιβεβαιώνουν την άποψη ότι το σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας είναι πνευμονική πάθηση περιοριστικού και αποφρακτικού τύπου.
Θεραπεία του ΣΥΠ
Για την θεραπεία του συνδρόμου υποαερισμού παχυσαρκίας, ο μη επεμβατικός μηχανικός αερισμός είναι το καταλληλότερο θεραπευτικό μέσο και συνεπάγεται από την αποκατάσταση των τιμών αερίων αρτηριακού αίματος κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η θεραπεία αυτή μπορεί να οδηγήσει στην οξυγόνωση των ασθενών αυτών, βελτιώνοντας την έκπτυξη των πνευμόνων. Οριστική, όμως, θεραπεία του προβλήματος είναι η απώλεια σωματικού βάρους και η φυσική άσκηση. Η ταχέως αυξανόμενη επίπτωση της παχυσαρκίας στον αναπτυγμένο κόσμο, έχει καταστήσει επείγουσα την έρευνα των επιπτώσεων της παχυσαρκίας στην αναπνευστική λειτουργία.
Βιβλιογραφία:
Mokhlesi B, Tulaimat A. Recent advances in obesity hypoventilation syndrome. Chest. Oct 2007;132(4):1322-36.
Piper AJ, Grunstein RR. Current perspectives on the obesity hypoventilation syndrome. Curr Opin Pulm Med. Nov 2007;13(6):490-6.
Πηγάκης Κωνσταντίνος,
Πνευμονολόγος – Εντατικολόγος
