Σακχαρώδης Διαβήτης και εγκυμοσύνη
Συγγραφέας Αντώνης Σχοινάς, Γράφτηκε στις ,
Η σχέση του σακχαρώδη διαβήτη με την εγκυμοσύνη αποτελεί ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο για την ενδοκρινολογία, καθώς τόσο ασθενείς με διαβήτη μπορεί να μείνουν έγκυες, αλλά και “φυσιολογικές” γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης κατά την κύηση.
Είμαι διαβητική και θέλω να μείνω έγκυος. Μπορώ;
Ο διαβήτης δεν είναι σπάνιος στις νεαρές ηλικίες ακόμα και στα παιδιά. Επομένως δεν είναι σπάνιο μια γυναίκα με σάκχαρο να θέλει να κάνει παιδιά. Κάθε εγκυμοσύνη όμως σε γυναίκα που έχει ήδη σάκχαρο θεωρείται υψηλού κινδύνου για επιπλοκές τόσο για το έμβρυο,όσο και για την ίδια. Τι πρέπει να προσέξει για να πάνε όλα καλά?
Η διαβητική ασθενής θα πρέπει να προετοιμαστεί σωστά για την εγκυμοσύνη της, προκειμένου να γεννήσει τελικά επιτυχώς. Κι αυτό γιατί αν η μέλλουσα μητέρα δεν έχει καλά ρυθμισμένο το σάκχαρό της κατά τη χρονική περίοδο που γίνεται η σύλληψη και σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (ιδιαιτέρως δε στο α’ τρίμηνο), μπορεί να προκύψουν βαρύτατες εκ γενετής ανωμαλίες του παιδιού και επιπλοκές (π.χ. αποβολή). Η κάθε εγκυμοσύνη θα πρέπει να γίνεται προγραμματισμένα, καθώς μια τυχαία εγκυμοσύνη μέχρι να γίνει αντιληπτή συνήθως έχει διανύσει ήδη κάποιες κρίσιμες πρώτες εβδομάδες. Για το λόγο αυτό συνιστώνται μέτρα αντισύλληψης μέχρι να επιτευχθούν οι απαραίτητες ιατρικές προϋποθέσεις.
Είναι επομένως απαραίτητο να προηγείται και να έπεται της σύλληψης άριστη ρύθμιση της νόσου με ινσουλίνη, καθώς κανένα αντιδιαβητικό χάπι δεν ενδείκνυται στην κύηση προς το παρόν. Απαραίτητος είναι και ο προληπτικός έλεγχος για ήδη ανεπτυγμένες επιπλοκές της νόσου. Έτσι αν μια διαβητική γυναίκα πάσχει ήδη από νεφρική ανεπάρκεια, αμφιβληστροειδοπάθεια (επιπλοκή στα μάτια) ή στεφανιαία καρδιακή νόσο (βουλωμένες στεφανιαίες αρτηρίες) δεν είναι φρόνιμο να προχωρήσει σε εγκυμοσύνη. Μέχρι τον τοκετό είναι υποχρεωτική η στενή γυναικολογική και ενδοκρινολογική παρακολούθηση.
Τι είναι ο διαβήτης κύησης;
Η περίοδος της εγκυμοσύνης είναι από τις πιο γλυκές στη ζωή μιας γυναίκας. Δυστυχώς, όμως, για κάποιες γυναίκες, περίπου 4 στις 100, η περίοδος αυτή παραείναι “γλυκιά”, αφού τις επισκέπτεται το πρόβλημα του αυξημένου σακχάρου στο αίμα, δηλαδή ο διαβήτης της κύησης.
Η εγκυμοσύνη χαρακτηρίζεται από έντονες ενδοκρινολογικές μεταβολές. Ο πλακούντας παράγει ορμόνες, που από το β΄ τρίμηνο και μετά δυσκολεύουν ιδιαίτερα τη δράση της ινσουλίνης, της ορμόνης που ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτό, σε ασθενείς που έχουν προδιάθεση, έχει σαν αποτέλεσμα μικρή άνοδο των τιμών σακχάρου που αν και επηρεάζονται έως ένα βαθμό σε όλες τις εγκύους, μόνο το 2-4% από αυτές θεωρείται ότι αντιμετωπίζει ουσιαστικό πρόβλημα.
Ο διαβήτης κύησης εξ ορισμού περιλαμβάνει μόνο εκείνες τις περιπτώσεις των γυναικών που πρωτοεμφάνισαν πρόβλημα με το σάκχαρο στην εγκυμοσύνη και όχι αυτές στις οποίες μια ήδη διαβητική γυναίκα αποφασίζει να μείνει έγκυος. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων το πρόβλημα υποχωρεί μετά τον τοκετό.
Τι κίνδυνοι υπάρχουν αν εμφανιστεί διαβήτης στην εγκυμοσύνη;
Αν εμφανιστεί διαβήτης σε κάποια εγκυμοσύνη, τότε αυτή θεωρείται υψηλού κινδύνου σε ό,τι αφορά την εξέλιξή της, καθώς μπορεί να προκύψουν επιπλοκές:
– Μακροσωμία του παιδιού: Το νεογέννητο είναι μεγάλο, με βάρος σώματος εκτός των φυσιολογικών ορίων ( συνήθως >4,1 kg). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δύσκολο τοκετό και επιπλοκές σε αυτόν, με τραυματισμό του ιδίου ή της μητέρας. Συχνά αναγκάζεται ο γυναικολόγος να παραλάβει το παιδί με καισαρική μόνο και μόνο επειδή αυτό είναι μεγάλο.
– Προεκλαμψία (υπέρταση στην κύηση)- πολυυδράμνιο(αυξημένο αμνιακό υγρό).
– Σπανιότερα το νεογνό μπορεί να είναι μικροσωμικό (πολύ χαμηλό βάρος γέννησης).
– Αποβολή ή γέννηση νεκρού εμβρύου.
– Εκ γενετής ανωμαλίες του νεογέννητου.
– Υπογλυκαιμία, αναπνευστικά προβλήματα και ίκτερο στο νεογέννητο.
Πώς μια έγκυος θα καταλάβει ότι έχει πρόβλημα εγκαίρως ώστε να το αντιμετωπίσει;
Ο διαβήτης κύησης δεν δίνει συμπτώματα και ο μόνος τρόπος διάγνωσης είναι με συγκεκριμένη εξέταση αίματος. Πρόκειται για εξέταση τιμών σακχάρου στο αίμα μετά από κατανάλωση γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου κύησης), η οποία αξιολογείται από τον ειδικό ιατρό.
Αρχικά ο γιατρός μπορεί να ζητήσει μια καμπύλη σακχάρου με 50 gr γλυκόζης. Αν αυτή βγει παθολογική, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γίνει καμπύλη σακχάρου με 75γρ ή καμπύλη σακχάρου με 100 γρ γλυκόζης για να τεθεί η διάγνωση. Είναι κοινά αποδεκτό ότι όλες οι γυναίκες πρέπει να κάνουν το τεστ με 50γρ γλυκόζης στις 24-28 εβδομάδες κύησης, ή από την αρχή της εγκυμοσύνης εφόσον υπάρχει προδιάθεση για τη νόσο, δηλαδή σε γυναίκες με:
-οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
-ιστορικό διαβήτη σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή γέννησης παιδιού >4,1 kg
-μεγαλύτερες των 25 ετών
-σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
-παχυσαρκία ή μεγάλη αύξηση βάρους στην κύηση
-προ-διαβήτη (πριν μείνουν έγκυες)
-Έχουν παρουσιάσει σάκχαρο στα ούρα (σακχαρουρία) σε πρόσφατη εξέταση ούρων.
Πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα;
Εάν διαγνωσθεί διαβήτης εγκυμοσύνης είναι απαραίτητη η αντιμετώπιση, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα επιπλοκών. Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα σε αυτή τη διαδικασία είναι να υιοθετήσει ο εγκυμονούσα την κατάλληλη διατροφή. Θα πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα ότι απαγορεύεται αυστηρά η στέρηση τροφών, καθώς από τη διατροφή εξαρτάται η ανάπτυξη και του εμβρύου. Είναι απαράδεκτες συστάσεις του τύπου “ μην τρως πατάτες-μακαρόνια ψωμί κλπ” καθώς όλες οι τροφές είναι απαραίτητες σε καθορισμένες δοσολογίες και μοιρασμένες κατά τη διάρκεια του 24ώρου. Επομένως η διατροφή που προτείνεται είναι ποιοτικά αυτή που θα έπρεπε όλοι να ακολουθούμε, προσαρμοσμένη ασφαλώς στις θερμιδικές ανάγκες της κύησης, είναι πλήρης, με την κατάλληλη αναλογία υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών. Ένας έμπειρος διαιτολόγος ασφαλώς μπορεί να βοηθήσει προς τη σωστή κατεύθυνση.
Ακολουθώντας αυτό το πρόγραμμα διατροφής η μέλλουσα μητέρα καλείται να κάνει μετρήσεις σακχάρου 4 φορές ημερησίως : Νηστική το πρωί και 1 ώρα μετά την έναρξη κάθε γεύματος (πρωινό- μεσημεριανό- βραδυνό). Αν σε διάστημα 1-2 εβδομάδων υπάρξουν 2 τιμές παθολογικές για την εγκυμοσύνη (>95 mg% νηστείας- >130mg%μεταγευματικά) ή αν το έμβρυο από τις μετρήσεις του μαιευτήρα είναι μεγαλύτερο από το αναμενόμενα φυσιολογικό, είναι απαραίτητη η φαρμακευτική αντιμετώπιση της κατάστασης. Δυστυχώς τα χάπια δεν έχουν έγκριση για χρήση κατά τη διάρκεια της κύησης και έτσι το μόνο διαθέσιμο φάρμακο είναι η ενέσιμη ινσουλίνη. Ο θεράπων ιατρός είναι αυτός που θα καθορίσει το θεραπευτικό σχήμα, καθώς μπορεί να χρειαστούν διαφορετικοί τύποι ινσουλίνης σε μία ή και περισσότερες δόσεις ημερησίως.
Τι γίνεται μετά τον τοκετό;
Μετά τη γέννηση συνήθως ο διαβήτης υποχωρεί. Η εμφάνιση ωστόσο του προβλήματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δείχνει ότι η μητέρα έχει προδιάθεση για την ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη, οποτεδήποτε υπάρξουν στο μέλλον οι κατάλληλες συνθήκες (π.χ. νέα εγκυμοσύνη, αύξηση βάρους, προχωρημένη ηλικία κλπ). Έτσι απαιτείται διαγνωστικός έλεγχος εξαρχής σε κάθε νέα εγκυμοσύνη στις γυναίκες αυτές, καθώς και εφ’όρου ζωής περιοδικός έλεγχος με καμπύλη σακχάρου αφού είναι γνωστό ότι οι μισές από αυτές που είχαν διαβήτη κύησης θα παρουσιάσουν αργότερα στη ζωή τους σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Επιπρόσθετα τα παιδιά από εγκυμοσύνες επιπλεγμένες με διαβήτη, έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ως ενήλικες παχυσαρκία, ανωμαλίες στο μεταβολισμό της γλυκόζης και διαβήτη. Γι’ αυτό απαιτείται δια βίου παρακολούθηση και εφαρμογή μέτρων πρόληψης τόσο για το διαβήτη, όσο και για την παχυσαρκία.
