Κιρσοκήλη και Γονιμότητα Άνδρα
Συγγραφέας Δημήτρης Χατζηχρήστου Γράφτηκε στις ,
Το γεννητικό σύστημα του άνδρα αποτελείται από τους όρχεις και τις επιδυδιμίδες που βρίσκονται μέσα στο όσχεο (σάκκος απο δέρμα), καθώς και τους επικουρικούς γεννητικούς αδένες.
Η κιρσοκήλη είναι πάθηση του φλεβικού δικτύου των όρχεων και συναντάται στο 20% των ανδρών και στο 40% των υπογόνιμων ανδρών. Η πάθηση επηρεάζει όλα τα χαρακτηριστικά του σπέρματος (αριθμό σπερματοζωαρίων, κινητικότητα, μορφολογία), προκαλώντας επίσης βλάβες στο γενετικό υλικό τους.
Η κιρσοκήλη είναι πρακτικά ότι οι κιρσοί στα πόδια, μόνο που εδώ αφορά τις φλέβες των όρχεων και παρατηρείται σε νεαρές ηλικίες. Είναι διεύρυνση των φλεβών μέσα στη χαλαρή σακούλα του δέρματος που συγκρατεί τους όρχεις και ονομάζεται όσχεο. Αυτές οι φλέβες μεταφέρουν αίμα χωρίς οξυγόνο από τους όρχεις. Η κιρσοκήλη εμφανίζεται όταν το αίμα λιμνάζει στις φλέβες αντί να φύγει έξω από το όσχεο.
Η επίπτωση είναι ότι οι αρτηρίες δεν μπορούν να φέρουν «φρέσκο» πλούσιο σε οξυγόνο αίμα στους όρχεις κι έτσι οι όρχεις αρχίζουν να υπολειτουργούν.
Συμπτώματα
Η κιρσοκήλη συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα. Αυτό δυστυχώς καθυστερεί την διάγνωση και τις περισσότερες φορές άνδρες με κιρσοκήλη διαπιστώνουν την πάθηση όταν πλέον προσπαθούν να τεκνοποιήσουν. Πιθανά συμπτώματα μπορεί να είναι τα ακόλουθα:
Πόνος. Ένας ήπιος πόνος ή δυσφορία είναι πιο πιθανό μετά ορθοστασία ή άθληση που με την κατάκλιση συχνά υποχωρεί.
Μια μάζα στο όσχεο. Εάν μια κιρσοκήλη είναι αρκετά μεγάλη, μπορεί να είναι ορατή μια μάζα σαν «σάκος με σκουλήκια». Μια μικρότερη κιρσοκήλη μπορεί να είναι πολύ μικρή για να τη δει κανείς αλλά να είναι αισθητή με την αφή.
Όρχεις διαφορετικού μεγέθους. Ο προσβεβλημένος όρχις μπορεί να είναι αισθητά μικρότερος από τον άλλο όρχι, λόγω σχετικής ατροφίας του όρχι με κιρσοκήλη.
Πως επηρεάζει η κιρσοκήλη την γονιμότητα;
Οι όρχεις λαμβάνουν αίμα πλούσιο σε οξυγόνο από δύο αρτηρίες των όρχεων — μία αρτηρία για κάθε πλευρά του οσχέου. Ομοίως, υπάρχουν επίσης δύο φλεβικά δίκτυα των όρχεων που μεταφέρουν αίμα που έχει μειωμένο οξυγόνο στην κύρια φλέβα των όρχεων. Η κιρσοκήλη είναι η διεύρυνση αυτού του δικτύου, του φλεβικού πλέγματος του όρχι. Η ακριβής αιτία της κιρσοκήλης είναι άγνωστη. Ένας παράγοντας που συμβάλλει μπορεί να είναι η δυσλειτουργία των βαλβίδων μέσα στις φλέβες που προορίζονται να διατηρήσουν το αίμα να κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Έτσι το φλεβικό αίμα παλινδρομεί προς τον όρχι και δυστυχώς του προκαλεί βλάβες αφού έχουν αίμα με έλλειψη οξυγόνου.
Οι φλέβες αυτές διευρύνονται και η κιρσοκήλη μεγαλώνει με την πάροδο του χρόνου. Έτσι η κιρσοκήλη μπορεί να δυσκολέψει το σώμα σας να ρυθμίσει τη θερμοκρασία των όρχεων. Μπορεί να προκύψει το λεγόμενο οξειδωτικό στρες και συσσώρευση τοξινών. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στις ακόλουθες επιπλοκές:
Κακή υγεία των όρχεων. Για τα αγόρια που διανύουν την εφηβεία, η κιρσοκήλη μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη των όρχεων, την παραγωγή ορμονών και άλλους παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία και τη λειτουργία του όρχεως.
Μείωση μεγέθους όρχεων. Η κιρσοκήλη μπορεί να οδηγήσει σε σταδιακή συρρίκνωση των όρχεων λόγω απώλειας ιστού. Υπολογίζεται ότι το 20% των ανδρών που έχουν διαγνωστεί με κιρσοκήλη αντιμετωπίζουν δυσκολία να γίνουν πατέρας. Μεταξύ των ανδρών με προβλήματα γονιμότητας, περίπου το 40% έχει κιρσοκήλη.
Διάγνωση
Ο διαγνωστικός έλεγχος περιλαμβάνει το ιστορικό, την κλινική εξέταση, και 2 σπερμοδιαγράμματα. Εφ’ όσον υπάρχει πρόβλημα, επαναλαμβάνεται το σπερμοδιάγραμμα και αν επιβεβαιωθεί ακολουθούν ορμονολογικός έλεγχος (μέτρηση των ορμονών FSH, LH, τεστοστερόνης και προλακτίνης) και απεικονιστικός έλεγχος (υπερηχογράφημα όρχεων και triplex αγγείων όρχεων.
Διάγνωση κιρσοκήλης
Ο ειδικός Ουρολόγος μπορεί να διαγνώσει κιρσοκήλη ακόμη και οπτικά (επισκόπηση του οσχέου) και με την αφή (ψηλάφηση). Πιθανότατα θα εξεταστείτε ενώ είστε ξαπλωμένοι και όρθιοι. Ο Ουρολόγος θα σας ζητήσει να πάρετε μια βαθιά αναπνοή, παρόμοια με την πίεση κατά τη διάρκεια της κένωσης. Αυτή η τεχνική (Valsalva) μπορεί να κάνει μια κιρσοκήλη να φανεί στην εξέταση.
Υπερηχογράφημα – Triplex αγγείων οσχέου
Ο Ουρολόγος θα σας κάνει υπερηχογράφημα όρχεων και triplex των αγγείων του οσχέου ώστε αφενός να επιβεβαιώσει τη διάγνωση και να ταξινομήσει το μέγεθος της κιρσοκήλης και τον βαθμό παλινδρόμησης στις φλέβες των όρχεων.
Σπερμοδιάγραμμα
Η ανάλυση σπέρματος ή σπερμοδιάγραμμα ελέγχει τις παραμέτρους του σπέρματος και προσδιορίζει μεταξύ άλλων, τον αριθμό, την κινητικότητα και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Αποτελεί την “ταυτότητα” της γονιμότητας ενός άνδρα και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες. Για να είναι αξιόπιστη η ανάλυση σπέρματος, είναι σημαντικό ο άνδρας που θα δώσει δείγμα στο εργαστήριο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ενα σπέρμα έχει υψηλές πιθανότητες να γονιμοποιήσει το ωάριο με την σεξουαλική επαφή όταν έχει ικανό αριθμό και κινητικότητα σπερματοζωαρίων και καλή μορφολογία:
- Αριθμός: πάνω 15 εκατ. σπερματοζωάρια ανά ml και περισσότερα από 39 εκατ. στο σύνολο
- Κινητικότητα: 32% των σπερματοζωαρίων έχει προωθητική κινητικότητα, ώστε να μπορέσουν τα σπερματοζωάρια να φτάσουν στο ωάριο. Η προωθητική κινητικότητα των σπερματοζωαρίων μπορεί να είναι ζωηρή ή νωθρή.
- Φυσιολογικές μορφές: ένα δείγμα σπέρματος είναι φυσιολογικό όταν >4% των σπερματοζωαρίων έχουν φυσιολογική μορφολογία.
Συγχρόνως με το σπερμοδιάγραμμα μπορει να γινουν και άλλες εξετάσεις όπως:
- οι βιοχημικές εξετάσεις σπέρματος
- ο έλεγχος του DNA των σπερματοζωαρίων (κατακερματισμός του DNA)
- ο έλεγχος του ακροσώματος του σπερματοζωαρίου
- η εκτίμηση οξειδωτικού stress
Επίσης, οι λοιμώξεις του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος μπορούν να διαγνωσθούν τόσο από την παρουσία λευκών αιμοσφαιρίων στο σπέρμα όσο και από την καλλιέργεια δείγματος σπέρματος. Ο έλεγχος αυτός είναι πολύ σημαντικός, ιδιαίτερα σε άνδρες με ιστορικό κάποιας λοίμωξης του γεννητικού συστήματος
Κατακερματισμός του DNA
Ο κατακερματισμός του DNA είναι ο διαχωρισμός ή το σπάσιμο των κλώνων του DNA σε κομμάτια. Μπορεί να μετρηθεί σε εξειδικευμένα εργαστήρια και οι κύριες μονάδες μέτρησής του είναι ο Δείκτης Κατακερματισμού DNA (DFI). Ένα DFI 20% ή περισσότερο μειώνει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας ακόμη και εξωσωματικής.
Ο κατακερματισμός του DNA του σπέρματος (SDF) έχει δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στην διαδικασία σύλληψης, όσο και στην έκβαση των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (μειωμένα ποσοστά γονιμοποίησης και κλινικής εγκυμοσύνης). Κλασσική αιτιολογία αποτελεί το αυξημένο οξειδωτικό stress.
Μέτρηση οξειδωτικού stress
To οξειδωτικό stress παίζει σημαντικό ρόλο στην αιτιολογία της ανδρικής υπογονιμότητας. Στο ανθρώπινο σπέρμα, το οξειδωτικό stress προκύπτει από μια ομοιοστατική ανισορροπία μεταξύ της παραγωγής μορφών οξυγόνου (ROS), όπως οι ελεύθερες ρίζες και της συνολικής αντιοξειδωτικής ικανότητας να τα εξουδετερώνει. Έως και το 50% όλων των περιπτώσεων ανδρικής υπογονιμότητας κατηγοριοποιούνται ως ιδιοπαθείς και το οξειδωτικό stress είναι παρόν σε έως και 80% τέτοιων ασθενών. Εκτός από την ιδιοπαθή στειρότητα, παθολογίες όπως η ουρολοίμωξη, η χρόνια προστατίτιδα, η κιρσοκήλη, η συστροφή των όρχεων και η κρυψορχία αποτελούν αιτίες οξειδωτικού στρες του σπέρματος. Το οξειδωτικό στρες παρεμβαίνει σε διάφορες κρίσιμες λειτουργίες του σπέρματος και επηρεάζει τη δυνατότητα του σπέρματος να γονιμοποιήσει επιτυχώς ένα ωάριο και να δημιουργήσει ένα έμβρυο καλής ποιότητας. Η ανδρική υπογονιμότητα λόγω οξειδωτικού stress (MOSI) είναι μια θεραπεύσιμη κατάσταση. Το πλέον τεκμηριωμένο τεστ οξειδωτικού στρες υψηλής ευαισθησίας/εξειδίκευσης είναι το MiOXSYS® που γίνεται σε εξειδικευμένα Ανδρολογικά εργαστήρια.
Θεραπεία
Χειρουργική επέμβαση Μια κιρσοκήλη συχνά δεν χρειάζεται θεραπεία. Για έναν άνδρα που αντιμετωπίζει υπογονιμότητα, η χειρουργική επέμβαση για τη διόρθωση της κιρσοκήλης αποτελεί συνήθως μονόδρομο στη θεραπεία της γονιμότητας. Για τους εφήβους ή τους νεαρούς ενήλικες – γενικά εκείνους που δεν αναζητούν θεραπεία γονιμότητας και δεν έχει παθολογικές τιμές το σπερμοδιάγραμμα, ο Ουρολόγος μπορεί να προτείνει ετήσιους ελέγχους με σπερμοδιάγραμμα και υπερηχογράφημα όρχεων για παρακολούθηση.
Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να συνιστάται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
- Ο όρχις παρουσιάζει καθυστερημένη ανάπτυξη ή έχει μειωθεί σε όγκο.
- Χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων ή άλλες ανωμαλίες σπέρματος ή μεταβολή σαφής από παλαιότερο σπερμοδιάγραμμα.
- Χρόνιος πόνος που δεν αντιμετωπίζεται με παυσίπονα (σπάνια οδηγεί σε χειρουργείο, αφού αντιμετωπίζεται με τη χρήση σπασουάρ).
Ο σκοπός της χειρουργικής επέμβασης είναι να «δέσει» τις πολύ μικρές φλέβες που νοσούν για να ανακατευθύνει τη ροή του αίματος σε υγιείς φλέβες. Αυτό είναι δυνατό επειδή δύο άλλα επικουρικά συστήματα αρτηριών και φλεβών αναλαμβάνουν την κυκλοφορία του αίματος προς και από το όσχεο.
Τα αποτελέσματα της θεραπείας μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
- Ο προσβεβλημένος όρχις μπορεί τελικά να επιστρέψει στο αναμενόμενο μέγεθος. Στην περίπτωση ενός εφήβου, ο όρχις μπορεί να «προλάβει» στην ανάπτυξη.
- Ο αριθμός των σπερματοζωαρίων μπορεί να βελτιωθεί και οι ανωμαλίες του σπέρματος μπορεί να διορθωθούν.
- Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητα ή να βελτιώσει την ποιότητα του σπέρματος για την εξωσωματική γονιμοποίηση.
Κίνδυνοι χειρουργικής επέμβασης
Η αποκατάσταση της κιρσοκήλης παρουσιάζει σχετικά λίγους κινδύνους, οι οποίοι μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Συσσώρευση υγρού γύρω από τους όρχεις (υδροκήλη)
- Υποτροπή κιρσοκήλης
- Μόλυνση
- Βλάβη σε αρτηρία
- Χρόνιος πόνος στους όρχεις
- Αιμάτωμα
Η ισορροπία μεταξύ των οφελών και των κινδύνων της χειρουργικής επέμβασης αλλάζει εάν η θεραπεία είναι μόνο για τη διαχείριση του πόνου. Ενώ η κιρσοκήλη προκαλεί μόνο πόνο, συνήθως δεν χειρουργούμε.
Τεχνικές
Σκοπός είναι να σταματήσει τη ροή του αίματος μέσω του φλεβικού δικτύου των όρχεων ράβοντας ή κλείνοντας τη φλέβα (απολίνωση). Η επέμβαση απαιτεί γενική αναισθησία και οι ασθενείς επιστρέφουν το επόμενο πρωί στο σπίτι τους. Σε ότι αφορά τους τύπους των επεμβάσεων, η ανοικτή κλασσική επέμβαση έχει εγκαταληφθεί τα τελευταία 20 χρόνια, ενώ και η λαπαροσκοπική έχει περιοριστεί, αφού η μικροχειρουργική τεχνική υπερτερεί και έχει επικρατήσει διεθνώς.
Μικροσκοπική επέμβαση. Ο χειρουργός κάνει μια μικροσκοπική τομή χαμηλά στη βουβωνική χώρα. Χρησιμοποιώντας ένα ισχυρό μικροσκόπιο, ο χειρουργός αναγνωρίζει και απολινώνει αρκετές μικρές φλέβες. Η διαδικασία συνήθως διαρκεί 1 έως 2 ώρες.
Αποκατάσταση μετά το χειρουργείο
Ο πόνος από αυτή τη χειρουργική επέμβαση είναι γενικά ήπιος και διαρκεί μερικές ημέρες. Ο Ουρολόγος μπορεί να συνταγογραφήσει αντιβίωση για 2-3 ημέρες. Πιθανότατα θα μπορείτε να επιστρέψετε στην εργασία σας περίπου μια εβδομάδα μετά την επέμβαση και να συνεχίσετε την άσκηση περίπου δύο εβδομάδες μετά την επέμβαση. Μπορείτε να επιστρέψετε με ασφάλεια στις καθημερινές δραστηριότητες και σε μία εβδομάδα να έχετε σεξουαλική επαφή.
Τι είναι η αζωοσπερμία;
Η μη ανέρευση σπερματοζωαρίων στο σπέρμα ονομάζεται αζωοσπερμία.
Διακρίνεται στην αποφρακτική και μη αποφρακτική.
Η αποφρακτική οφείλεται σε απόφραξη, συνήθως λόγω παλιάς φλεγμονής, στην οδό που τα σπερματοζωάρια ακολουθούν από τους όρχεις μέχρι την ουρήθρα.
Η πιο κοινή φλεγμονή που προκαλεί αποφρακτική αζωοσπερμία είναι η επιδυδιμίτιδα.
Αλλά και φλεγμονές των επικουρικών γεννητικών αδένων μπορεί να έχουν επιπτώσεις.
Η μη αποφρακτική οφείλεται σε δυσλειτουργία μέσα στους όρχεις. Πολλά είναι τα πιθανά αίτιά της.
Απλές συμβουλές πρόληψης υπογονιμότητας
Οι ασθενείς μας είπαν …
- ποτέ δεν με ενόχλησε κάτι, πως είναι δυνατόν να έχω κιρσοκήλη
- νόμιζα οτι οι όρχεις μεγαλώνουν
- μόνο με την γυμναστική αισθανόμουν βάρος
- πρέπει να χειρουργηθώ αμέσως
- να το αφήσω για όταν θα θελήσω να κάνω παιδιά
- το χειρουργείο είναι επικίνδυνο
- μετά το χειρουργείο θα ταλαιπωρηθείς
- μόνο μία χειρουργική τεχνική είναι ικανή να σου λύσει το πρόβλημα
- μπορεί και να μην πετύχει η επέμβαση
Ισχύουν;
- στις περισσότερες περιπτώσεις δεν δίνει συμπτώματα
- όντως οι φλέβες μεγαλώνουν και δινουν την εικόνα αύξησης του μεγέθους συνολικά του όρχι
- σε κάθε κίνηση που αυξάνει την σύσπαση των μυών της κοιλιάς (γέλιο, ανύψωση βάρους, άσκηση) το αίμα παλινδρομεί και οι φλέβες διατείνονται
- το χειρουργείο δεν είναι επείγον. Το σπερμοδιάγραμμα θα καθορίσει την ανάγκη της χειρουργικής παρέμβασης.
- ίσως είναι αργά να περιμένουμε την ώρα της τεκνοποίησης. Η επιβάρυνση του σπέρματος σχετίζεται με την διάρκεια του προβλήματος σε αρκετές περιπτώσεις.
- το χειρουργείο, όπως κάθε χειρουργείο έχει επιπλοκές, αλλά είναι σπάνιες
- η αποκατάσταση μετά το χειρουργείο διαρκεί λίγες ημέρες.
- η μικροχειρουργική είναι η ενδεδειγμένη τεχνική
- εάν οι όρχεις έχουν υποστεί μόνιμη βλάβη, το χειρουργείο θα σταματήσει την καταστροφική επίδραση της κιρσοκήλης, αλλά δεν θα επαναφέρει τον χαμένο ορχικό ιστό.
Υπάρχουν μυστικά στην θεραπεία;
- Ο παράγοντας «εμπειρία» στην αντιμετώπιση της πάθησης είναι ο σημαντικότερος στην διάγνωση, επιλογή χρόνου επέμβασης και χειρουργική αποκατάσταση
- Το σωστό και λεπτομερές ιστορικό και τα σπερμοδιαγράμματα καθοδηγούν στην σωστή διάγνωση και στρατηγική αντιμετώπισης.
- Οι διαγνωστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα και triplex αγγείων όρχεων) για να είναι αξιόπιστες θέλουν γνώση της παθοφυσιολογίας και κλινική εμπειρία.
- Εσφαλμένη διάγνωση είναι εύκολο να γίνει, αφού οι διαγνωστικές εξετάσεις είναι δυναμικές εξετάσεις (το αποτέλεσμα καθορίζεται από την εμπειρία του ιατρού και τις δυνατότητες του υπερηχογράφου).
- Μια στρατηγική που λύνει σε κάποιον το πρόβλημα μπορεί να είναι εντελώς αναποτελεσματική σε κάποιον άλλο.
- Δεν φτάνει μόνο η αποκατάσταση της κιρσοκήλης, αλλά είναι απαραίτητη η συνεχής μετεγχειρητική παρακολούθηση έως την σύλληψη.
Τι ιδιαίτερο προσφέρει το ιατρείο;
- Διεθνή αναγνώριση τόσο σε ερευνητικό, όσο και κλινικό επίπεδο, με ασθενείς από όλο τον κόσμο. Με πρωτότυπες διεθνείς δημοσιεύσεις και πολυετή παρουσία στα διεθνή fora.
- Η εμπειρία είναι το βασικό μας όπλο ως ιατρείο αναφοράς της πάθησης τα τελευταία 25 χρόνια (στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα).
- Διδάσκουμε από το 1995 τους Ουρολόγους σε όλο τον κόσμο μέσω μαθημάτων, webinars και συνεδρίων όλα τα βήματα στην διάγνωση και θεραπεία της πάθησης.
- Χρησιμοποιούμε εξατομικευμένες θεραπείες, ανάλογα με το ιστορικό/πρόβλημα κάθε ασθενή.
- Βαθείς γνώστες όλων των θεραπευτικών πρωτοκόλλων εγγυώνται την βέλτιστη αντιμετώπιση κάθε ασθενή.
- Προσφέρεται κάθε θεραπεία που υπάρχει σήμερα διεθνώς, χρησιμοποιώντας τα τελευταία δεδομένα και τεχνολογία αιχμής.
Που να διαβάσω για να μάθω για την πάθηση;
Το διαδίκτυο, όπως για κάθε θέμα, προσφέρει άπειρες πηγές πληροφόρησης. Η εγκυρότητα όμως είναι περιορισμένη. Οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες έχουν δημοσιευμένες οδηγίες και είναι οι πλέον έγκυρες. Όμως αφορούν την πάθηση και όχι τον συγκεκριμένο ασθενή.
Γι’ αυτό αρχή μας είναι να μην παρουσιάζουμε στις σελίδες μας αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με παθήσεις, αλλά να προσφέρουμε λεπτομερή ενημέρωση στον κάθε άνδρα μετά από τη λήψη ιστορικού και τις εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις. Ο ασθενής είναι ο βαθύτερος γνώστης της πάθησής του όπως εκδηλώνεται στον ίδιο, αλλά δεν θα μπορέσει ποτέ – και δεν βοηθά- να γίνει ο βαθύτερος γνώστης της πάθησης.
Επισκεφθείτε μας με τις ερωτήσεις σας και θα λάβετε σαφείς απαντήσεις πάνω στο πρόβλημά σας.
Δημήτρης Γ. Χατζηχρήστου
Χειρουργός Ουρολόγος
Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.
