Εγχύσεις υαλουρονικού οξέος για την οστεοαρθρίτιδα
Συγγραφέας Νάβαλης Κωνσταντίνος Γράφτηκε στις ,
Τα στοιχεία δείχνουν ότι μία έγχυση στο γόνατο μπορεί να προκαλέσει μεγάλου βαθμού ανακούφιση σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα. Οι αρθρώσεις είναι σαν γρανάζια – δουλεύουν καλύτερα αν λιπαίνονται καλά. Σε μια υγιή άρθρωση, μια παχιά ουσία που ονομάζεται αρθρικό υγρό παρέχει λίπανση, επιτρέποντας στα οστά να γλιστρούν μεταξύ τους.
Το αρθρικό υγρό δρα και ως απορροφητής κραδασμών. Στα άτομα με οστεοαρθρίτιδα, μια κρίσιμη ουσία στο αρθρικό υγρό γνωστή ως υαλουρονικό οξύ διασπάται. Η απώλεια του υαλουρονικού οξέος φαίνεται να συμβάλλει στον πόνο και τη δυσκαμψία των αρθρώσεων. Τίθεται το εξής ερώτημα:
Οι εγχύσεις με υαλουρονικό οξύ μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας;
Οι εγχύσεις υαλουρονικού οξέος εγκρίνονται από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος, αν και ορισμένοι γιατροί χρησιμοποιούν τη θεραπεία και σε άλλες αρθρώσεις, όπως το ισχίο και η ποδοκνημική.
Παρ΄ ότι σε κάποιες μελέτες αναφέρονται περιστασιακά απογοητευτικά αποτελέσματα, οι περισσότεροι γιατροί που θεραπεύουν την οστεοαρθρίτιδα λένε ότι το βάρος των επιστημονικών στοιχείων – και η δική τους κλινική εμπειρία – υποδηλώνουν ότι μία έγχυση στο γόνατο μπορεί να προσφέρει σημαντική ανακούφιση σε αρκετούς ασθενείς.
Επιπλέον, οι εργαστηριακές και κλινικές έρευνες υποδηλώνουν ότι το υαλουρονικό οξύ μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα από μία απλή λίπανση σε μία εκφυλισμένη άρθρωση.
Το υαλουρονικό οξύ και η χρήση του στην περίπτωση της οστεοαρθρίτιδας
Η ιδέα της χρήσης του υαλουρονικού οξέος για τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας προτάθηκε αρχικά πριν από 70 χρόνια από τον Ούγγρο επιστήμονα Endre A. Balasz. Μετά το 1987, οι θεραπείες υαλουρονικού οξέος χρησιμοποιούνται ευρέως στο εξωτερικό, αν και το πρώτο σκεύασμα που κυκλοφόρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Hyalgan, δεν εγκρίθηκε από το FDA παρά δέκα χρόνια αργότερα.
Υπάρχουν τώρα πέντε σκευάσματα υαλουρονικού οξέος για την οστεοαρθρίτιδα του γόνατος στις ΗΠΑ, τα τέσσερα κατασκευάζονται από μια απροσδόκητη πρώτη ύλη: το λειρί κόκορα ή κότας. Το ένα προέρχεται από βακτήρια.
Οι εγχύσεις υαλουρονικού οξέος είναι μια επιλογή θεραπείας που μπορούν να προσφέρουν οι γιατροί όταν ο ασθενής δεν είναι πλέον σε θέση να ελέγξει τον πόνο της οστεοαρθρίτιδας με ιβουπροφαίνη ή άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs) ή ο ασθενής δεν μπορεί να ανεχθεί αυτά τα φάρμακα ( λόγω παρενεργειών όπως αιμορραγία του στομάχου και προβλήματα νεφρών).
Η θεραπευτική αγωγή με ενέσιμο υαλουρονικό οξύ μπορεί να γίνει είτε με μία έγχυση εφ΄ άπαξ ή μέχρι και μία έγχυση στην προσβεβλημένη άρθρωση την εβδομάδα για τρεις έως πέντε εβδομάδες, εξαρτάται από το σκεύασμα. Πολλοί ασθενείς φαίνεται να έχουν τουλάχιστον ενός μεγάλου βαθμού ανακούφιση.
Το 2006, μια ομάδα με επικεφαλής τον Nicholas Bellamy, MD, του Πανεπιστημίου Queensland στο Brisbane της Αυστραλίας, αξιολόγησε 76 μελέτες που εξετάζουν τη χρήση υαλουρονικού οξέος για τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος.
Η ανασκόπηση, η μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη στο είδος της, διαπίστωσε ότι τα επίπεδα πόνου στον μέσο ασθενή που λαμβάνει αυτές τις ενέσεις μειώνονται κατά 28 έως 54 τοις εκατό, ποσοστό παρόμοιο περίπου με αυτό που ένας ασθενής μπορεί να αναμένει από τη λήψη ΜΣΑΦ, κατέληξαν οι συγγραφείς. Εν τω μεταξύ, το υαλουρονικό οξύ βελτίωσε την ικανότητα της κίνησης και της εκτέλεσης των καθημερινών δραστηριοτήτων κατά 9 έως 32 τοις εκατό.
Όπως ο ασθενής μαθαίνει σύντομα, το υαλουρονικό οξύ δεν είναι γρήγορη λύση. Σύμφωνα με την ανασκόπηση του Bellamy (που διεξήχθη εξ ονόματος της Cochrane Collaboration, μιας διεθνούς κοινοπραξίας που εξετάζει επιστημονικά στοιχεία για ιατρικές θεραπείες), χρειάζονται περίπου πέντε εβδομάδες, κατά μέσο όρο, πριν ο ασθενής βιώσει τα πλήρη οφέλη του υαλουρονικού οξέος.
Αντιθέτως, οι ενέσεις με κορτικοστεροειδή – η άλλη επιλογή πρωτογενούς θεραπείας όταν τα ΜΣΑΦ δεν αποτελούν επιλογή – παρέχουν σημαντική ανακούφιση μέσα σε λίγες μέρες. Ωστόσο, η ανακούφιση του πόνου από τα κορτικοστεροειδή μειώνεται αισθητά μέσα σε ένα μήνα περίπου. Επιπλέον, η υπερβολική χρήση κορτικοστεροειδών μπορεί να έχει καταβολικό αποτέλεσμα – δηλαδή, θα μπορούσε να προκαλέσει τη διάσπαση των χόνδρων και την περαιτέρω επιδείνωση τους, εξηγεί ο ρευματολόγος του πανεπιστημίου Case Western Reserve University Roland W. Moskowitz, MD.
Εν τω μεταξύ, η επισκόπηση Cochrane διαπίστωσε ότι τα οφέλη ανακούφισης του πόνου με χρήση υαλουρονικού οξέος παραμένουν σε κορυφαία επίπεδα για περίπου τρεις μήνες, κατά μέσο όρο. Ο Δρ Μόσκοβιτς δίνει μερικές φορές στους ασθενείς διπλή έγχυση στο γόνατο – μία με υαλουρονικό οξύ και μία με κορτικοστεροειδές – για γρήγορη, μακροχρόνια ανακούφιση.
Φυσικά, μεγάλες μελέτες όπως η επισκόπηση Cochrane δείχνουν πώς ο μέσος άνθρωπος ανταποκρίνεται σε μια θεραπεία. Τα αποτελέσματα σε κάθε ένα ξεχωριστά, λογικό είναι ότι μπορεί να διαφέρουν.
Περίπου το 30% των ανθρώπων που υποβάλλονται σε εγχύσεις υαλουρονικού οξέος καθίστανται ουσιαστικά απαλλαγμένοι από πόνο και η ανακούφιση από τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσει έως και δύο χρόνια, λέει ο Ρευματολόγος της UCLA Roy D. Altman, MD. Ωστόσο, το 20% των ασθενών δεν έχει κανένα όφελος.
Δυστυχώς, προσθέτει ο Δρ. Altman, “δεν ξέρουμε πώς να διαλέξουμε εκείνους τους ανθρώπους που θα έχουν εξαιρετική ανταπόκριση έναντι μέτριας ανταπόκρισης ή απουσίας αυτής».
Ο ίδιος και οι συνεργάτες του προσπάθησαν να εντοπίσουν τρόπους για να προβλέψουν πώς ένας ασθενής θα ανταποκριθεί στο υαλουρονικό οξύ αλλά μέχρι τώρα χωρίς αποτέλεσμα.
Όμως το υαλουρονικό οξύ δεν είναι γενικά εγκεκριμένο. Τον Ιούνιο του 2013, η Αμερικανική Ακαδημία Ορθοπαιδικών Χειρουργών (AAOS) εξέδωσε μια νέα σειρά συστάσεων για τη θεραπεία της ΟΑ του γόνατος. Με βάση μια ανασκόπηση 14 μελετών, η Ακαδημία διαπίστωσε ότι το υαλουρονικό οξύ δεν ανταποκρίνεται στα ελάχιστα κλινικά σημαντικά μέτρα βελτίωσης, σύμφωνα με τον David S. Jevsevar, MD, πρόεδρο της επιτροπής πρακτικής που βασίζεται στην τεκμηρίωση για το AAOS.
Με πέντε εμπορικά σκευάσματα διαθέσιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι φυσικό να ρωτήσετε ποιο είναι το πιο αποτελεσματικό. Υπήρξαν σχετικά λίγες συγκρίσεις μεταξύ των διαφόρων προϊόντων σε κλινικές δοκιμές.
«Η αίσθηση μου είναι ότι όλοι εργάζονται για το ίδιο πράγμα», λέει ο Δρ Jevsevar, άποψη που μοιράζονται πολλοί άλλοι γιατροί που χρησιμοποιούν τις θεραπείες. Ομοίως, ο κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών είναι παρόμοιος μεταξύ των διαφόρων προϊόντων, με τον πιο συνηθισμένο τον πόνο και πρήξιμο στο σημείο της ένεσης που εξασθενεί μέσα σε λίγες μέρες.
Πώς ακριβώς ενεργεί το υαλουρονικό οξύ στις αρθρώσεις;
Πέρα από το ερώτημα του πόσο καλά λειτουργούν τα συμπληρώματα αυτά βρίσκεται μια άλλη ενδιαφέρουσα περιοχή έρευνας: Πώς λειτουργούν;
Το υαλουρονικό οξύ μπορεί να λειτουργήσει ως λιπαντικό και απορροφητής κραδασμών, αλλά «υπάρχουν περισσότερα από αυτά», λέει ο Δρ Moskowitz.
“Το υαλουρονικό οξύ έχει πολλές άλλες δραστηριότητες στην άρθρωση”. Για παράδειγμα, η έρευνα υποδηλώνει ότι το υαλουρονικό οξύ αλληλεπιδρά και παρεμποδίζει τις προσταγλανδίνες και τις κυτοκίνες, τις φυσικά απαντώμενες ενώσεις που προάγουν τη φλεγμονή.
Επιπλέον, μελέτες δείχνουν ότι η έγχυση υαλουρονικού οξέος μπορεί να προκαλέσει την αύξηση της παραγωγής της σημαντικής αυτής ουσίας από την ίδια την άρθρωση, η οποία μπορεί με τη σειρά της να συμβάλει στη διατήρηση του χόνδρου. “Υπάρχουν πολλά δεδομένα που υποδεικνύουν ότι μπορεί να επιβραδύνει την ασθένεια”, λέει ο Δρ Moskowitz, συν-συγγραφέας των Διεθνών συστάσεων για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας του ισχίου και του γόνατος. “Το υαλουρονικό οξύ δεν είναι μαγικό χάπι”, λέει ο Δρ Moskowitz. “Αλλά έχει ένα καθορισμένο ρόλο στο οπλοστάσιο για τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος.”
Arthritis Foundation National Office 1355 Peachtree St NE Suite 600 Atlanta, GA 30309
Νάβαλης Κωνσταντίνος,
Φυσίατρος
