Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου: πρέπει να το κάνετε; ποιο από τα δυο;
Συγγραφέας Ηρακλής Αβραμόπουλος Γράφτηκε στις ,
Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό μέτρο πρόληψης που μειώνει αποτελεσματικά τη λοίμωξη από τον πνευμονιόκοκκο. Το εμβόλιο θα πρέπει να γίνεται σε όλους τους ενηλίκους που έχουν αυξημένο κίνδυνο να προσβληθούν από πνευμονιόκοκκο ή να παρουσιάσουν σοβαρές επιπλοκές εάν νοσήσουν. Στα παιδιά είναι ένα εμβόλιο ρουτίνας.
Υπάρχουν 2 τύποι εμβολίου
Το κεκαθαρμένο πολυσακχαριδικό αντιγόνο πνευμονιόκοκκου (PPSV23) περιέχει 23 πνευμονιοκοκκικά πολυσακχαρίδια (Pneumovax 23). Στο παρελθόν αυτοί οι 23 ορότυποι προκαλούσαν το 85 – 90% των περιπτώσεων λοίμωξης από πνευμονιόκοκκο στους ενηλίκους. Σήμερα όμως προκαλούν μόνο το 50 – 60% αυτών των λοιμώξεων.
Το συζευγμένο πολυσακχαριδικό εμβόλιο πνευμονιόκοκκου (PCV) περιέχει 13 πνευμονιοκοκκικά πολυσακχαρίδια συνδεδεμένα με μια πρωτεϊνη (Prevenar-13). Στα παιδιά τα πολυσακχαριδικά αντιγόνα δεν διεγείρουν την ανοσία, όταν όμως είναι συνδεδεμένα με αυτή την πρωτεϊνη, τότε προακλείται η παραγωγή αντισωμάτων. Έτσι, το PCV είναι το κατάλληλο εμβόλιο για την παιδική ηλικία, ενώ χρησιμοποιείται και σε ενηλίκους με αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή πνευμονιοκοκκική νόσο, χωρίς όμως να υπάρχουν ακόμη τόσο πολλά ερευνητικά δεδομένα.
Έχουν ταυτοποιηθεί στη φύση πάνω από 90 ορότυποι πνευμονιοκόκκου. Είναι αδύνατο όλοι αυτοί να περιληφθούν σε ένα μόνο εμβόλιο.
Γιατί είναι σημαντικό το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου;
Ο πνευμονιόκοκκος ή στρεπτόκοκκος της πνευμονίας είναι το κύριο αίτιο βακτηριακής πνευμονίας. Μπορεί ακόμη να προκαλέσει μηνιγγίτιδα, μικροβιαιμία και μέση ωτίτιδα. Ο εμβολιασμός με το 23δύναμο εμβόλιο (PPSV23) προστετεύει το 50 – 85% των εμβολιασθέντων. Ο εμβολιασμός των παιδιών και των ηλικιωμένων με το συνδεδεμένο PCV έχει μειώσει κατά 90% τη νόσο από αυτούς τους οροτύπους.
Παρόλα αυτά ο εμβολιασμός δεν γίνεται σε όλα τα άτομα που θα έπρεπε με αποτέλεσμα ο πνευμονιόκοκκος να αποτελεί ακόμη μια σημαντική απειλή.
Σε ποιους ενηλίκους θα πρέπει να γίνεται το εμβόλιο;
Χωρίζουμε τους ενηλίκους σε 2 κατηγορίες: άνω των 65 και κάτω των 65 ετών
Ηλικία 19 – 64 ετών
Υγιείς: Δεν συνιστάται να γίνεται το εμβόλιο
Μη ανοσοκατασταλμένοι με χρόνια νοσήματα: Μια δόση του 23δύναμου εμβολίου (PPSV23)
Σ’ αυτή την κατηγορία εμπίπτουν τα άτομα με χρόνια καρδιακά νοσήματα (όχι υπέρταση), πνευμονοπάθειες, ηπατοπάθειες, χρόνια νεφρική νόσο, αρρύθμιστο διαβήτη, καπνιστές, αλκοολικοί.
Το 13δύναμο (PCV13) δεν συνιστάται σε αυτούς τους ανθρώπους, αλλά θα χρειαστεί να γίνει όταν αυτοί οι άνθρωποι φθάσουν το 65ο έτος ηλικίας. Επειδή η ανοσία στο PPSV23 εξασθενεί με την πάροδο του χρόνου, το εμβόλιο θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα (βλ. κατωτέρω).
Μη ανοσοκατασταλμένοι με κίνδυνο μηνιγγίτιδας: Πρέπει να γίνονται και τα δυο εμβόλια PPSV23 και PCV13. Πρώτα γίνεται το PCV13 και μετά από πάνω από τουλάχιστον 8 εβδομάδες γίνεται το PPSV23. Το τελευταίο θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται άτομα με κοχλιακά εμφυτεύματα, με διαρροή εγκεφαλωντιαίου υγρού ή με ιστορικό πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδος.
Μη ανοσοκατασταλμένοι με ιστορικό διηθητικής πνευμονιοκοκκικής νόσου: (μηνιγγίτιδα, μικροβιαιμία) Γίνονται και τα δυο εμβόλια. Η πρώτη δόση γίνεται 2 μήνες μετά την ανάρρωση από την λοίμωξη από τον πνευμονιόκοκκο.
Ανοσοκατασταλμένοι: Γίνονται και τα δυο εμβόλια. Εδώ περιλαμβάνονται άτομα με ανατομική ασπληνία ή υποσπληνισμό (λόγω σπληνεκτομής ή συγγενούς αγενεσίας), με λειτουργική ασπληνία ή υποσπληνισμό, με δρεπανοκυτταρική αναιμία ή άλλη αιμοσφαιρινοπάθεια, HIV, σοβαρή χρόνια νεφρική νόσο (νεφρωσικό σύνδρομο ή άλλη πρωτεϊνουρική νεφρική νόσο), αιματολογικές κακοήθειες, κακοήθεις όγκους, μεταμοσχευθέντες, ιατρογενή ανοσοκαταστολή (χρόνια χορήγηση κορτικοστεροειδών ή ακτινοθεραπεία), συγγενείς ή επίκτητες ανοσοανεπάρκειες κ.ά.
Ηλικία 65 ετών και άνω
Θα πρέπει να γίνεται το 23δύναμο (PPSV23) σε όλους.
Εάν συνυπάρχει ανοσοκαταστολή θα πρέπει να γίνεται και το 13δύναμο (PCV13).
Για άτομα με χρόνια νοσήματα (χρόνια καρδιακά νοσήματα, πνευμονοπάθειες, ηπατοπάθειες, χρόνια νεφρική νόσο, αρρύθμιστο διαβήτη, καπνιστές, αλκοολικοί) θα πρέπει να συζητούνται οι κίνδυνοι και τα οφέλη του 13δύναμου εμβολίου με τον ασθενή και να λαμβάνεται από κοινού η απόφαση.
Πώς γίνονται τα εμβόλια όταν πρέπει να γίνουν και τα δυο;
Γίνεται πρώτα το 13δύναμο PCV13 και με διαφορά 8 εβδομάδων γίνεται το 23δύναμο PPSV23 για όσους έχουν μεγάλο κίνδυνο πνευμονιοκοκκικής λοίμωξης. Για τους υπόλοιπους καλό είναι να περνά ένα έτος από το 13δύναμο για να γίνει το 23δύναμο. Εάν για κάποιο λόγο χορηγληθηκε πρώτο το 23δύναμο και πρέπει να χορηγηθεί και το 13δύναμο, χορηγείται ένα χρόνο μετά.
Μπορούν να συγχορηγηθούν με άλλα εμβόλια (π.χ. αντιγριπικό);
Οποιοδήποτε από τα δυο μπορεί να χορηγηθεί ταυτόχρονα με άλλα εμβόλια, αρκεί να χρησιμοποιηθεί διαφορετική σύριγγα και η ένεση να γίνει σε διαφορετική περιοχή του σώματος.
Ειδικότερα, η συγχορήγηση με το εμβόλιο της γρίπης είναι ασφαλής και δεν αλλάζει την αποτλεσματικότητα των εμβολίων. Όσον αφορά το εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα, συγχορηγούνται ταυτόχρονα, αλλά ενδεχομένως μειώνεται η αποτελεσματικότητα του εμβολίου κατά του έρπητα ζωστήρα.
Πότε γίνεται επαναληπτική δόση του εμβολίου;
Το 23δύναμο πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 5 με 10 χρόνια γιατί η ανοσία που καταλείπει εξασθενεί. Για άτομα με σοβαρά νοσήματα η επανάληψη πρέπει να γίνεται κάθε 5 με 7 χρόνια. Για άτομα λιγότερο επιβαρυμένα συνιστάται επανάληψη κάθε 10 χρόνια.
Για το 13δύναμο δεν χρειάζεται επαναληπτική δόση.
Ηρακλής Αβραμόπουλος,
Ειδικός Παθολόγος
