Φιλανθρωπία:Ανάγκη ή πρόφαση?
Συγγραφέας Ευστράτιος Παπάνης Γράφτηκε στις ,
Η φιλανθρωπία παγκοσμίως αποτελεί έναν νευραλγικό τομέα, που περιλαμβάνει περισσότερους από 250.000 φορείς και διαχειρίζεται κεφαλαία, που ξεπερνούν τα 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια. (Paul Vallely, The Guardian, 8/9/2020)
Οι πλούσιοι και οι ισχυροί, οι οποίοι μεταβιβάζουν τεράστια ποσά για σκοπούς, που οι ίδιοι επιλέγουν (παιδεία, υπηρεσίες υγείας, τεχνολογία, καινοτομία κλπ), συνήθως θέτουν τους δικούς τους όρους και πιέζουν τις κυβερνήσεις, ώστε να αποδεχτούν ή να ιεραρχήσουν διαφορετικά πολιτικές, που τελικά εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα.
Παράλληλα, δίνουν έμφαση σε τομείς που ίσως δεν αποτελούν την πρώτη προτεραιότητα των επωφελούμενων ή των χωρών, που εισπράττουν τις υπηρεσίες της αγαθοεργίας.
Σε ευνομούμενα κράτη τα έσοδα από τη φορολόγηση των πολιτών διοχετεύονται με εναργείς διαδικασίες στην πρόνοια και στην ανάπτυξη, έτσι ώστε σπάνια να υπάρχει ανάγκη για ισχυρές ιδιωτικές πρωτοβουλίες στον τομέα της φιλανθρωπίας. Οι κάτοικοι των χωρών αυτών δρουν πιο απενοχοποιημένα, όσον αφορα την ανάγκη τους για συμπαράσταση ή αδιαφορούν, εφόσον γνωρίζουν ότι η κυβέρνηση θα μεριμνήσει.
Αντίθετα, σε κράτη, όπως η Ελλάδα, όπου η διαφθορά είναι βαθιά ριζωμένη, ο πλημμελής έλεγχος καθιστά αδύνατη τη διασφάλιση ότι οι ευάλωτες ομάδες θα επωφεληθούν από τα κονδύλια που διατίθενται σε αυτές, ενώ οι μεσολαβητικοί φορείς, όπως ΜΚΟ κλπ, ενδεχομένως να είναι συνένοχοι στην άδικη νομή των χρημάτων.
Στις χώρες αυτές είναι συχνό το φαινόμενο ιδιώτες να συμπληρώνουν τις τεράστιες ανεπάρκειες του κράτους, να αποθεώνονται και τελικά να καταδικάζονται με πραγματικές ή κατασκευασμένες κατηγορίες κατάχρησης. Ο πραγματικός ένοχος όμως, που είναι το κράτος σε όλες του τις μορφές, παραμένει στο απυρόβλητο.
Αν και η συμμετοχικότητα, η εμπιστοσύνη, η κοινωνική αλληλεγγύη και η στήριξη των ευάλωτων ομάδων είναι ζητήματα, που πρέπει να απασχολούν κάθε συνειδητοποιημένο πολίτη, εάν δεν καλλιεργηθεί η κουλτούρα φιλανθρωπίας από το σχολείο, οι λέξεις μεράκι και φιλότιμο δήθεν θα υποκαθιστούν την θεσμική ανεπάρκεια και τους επιλεκτικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς, ενώ κατασκευασμένοι ήρωες της αλτρουιστικής αρωγής θα αποκαθηλώνονται με δραματικό τρόπο και θα γίνονται βορά στα ΜΜΕ.
Η κουλτούρα φιλανθρωπίας περιλαμβάνει την έννοια της δίκαιης συμπερίληψης των ευάλωτων ομάδων, της σωστής κατανομής των πόρων, της διαφάνειας, της ενδυνάμωσης των μελών που εντάσσονται σε φιλανθρωπικές ομάδες, της συνεργασίας, της δημιουργίας δικτύων, της καινοτομίας και της κοινωνικής αναγνώρισης.
Μα πάνω από όλα προϋπόθεση είναι η ανάδειξη του μοναδικού κινήτρου, που είναι ο ανθρωπισμός και η αγάπη.
Ευστράτιος Παπάνης,
Ψυχολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου,
