Αυτισμός και Αναισθησία για Φροντίδα Στοματικής Υγείας
Συγγραφέας Μαρία Δαλαμάγκα Γράφτηκε στις ,
Ο αυτισμός είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη σοβαρή αναπηρία. Ο παιδικός αυτισμός συνδέεται με χαρακτηριστικά γνωστικά, γλωσσικά και συμπεριφορικά. Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ΔΑΦ) έχουν μακροχρόνια αποτελέσματα σε τομείς της ατομικής καθημερινής λειτουργίας, όπως η μάθηση, οι σχέσεις και η ανεξαρτησία. Το μέλλον της αναισθητικής διαχείρισης της ΔΑΦ θα εξαρτηθεί από το πόσο καλά κατανοούμε την αιτιολογία, τα ψυχο-κοινωνικά και ιατρικά ζητήματα της νόσου.
Ένα ευρύ φάσμα ιατρικών και συμπεριφορικών συμπτωμάτων παρουσιάζουν τα παιδιά με αυτισμό, γεγονός που καθιστά πολύ δύσκολη τη συνήθη οδοντιατρική φροντίδα. Ο αυτισμός είναι μια νευροσυμπεριφορική και γνωστική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μειωμένη ανάπτυξη διαπροσωπικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων, περιορισμένα ενδιαφέροντα και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Οι οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής Οδοντιατρικής σχετικά με την Εκτίμηση Κινδύνου Τερηδόνας τις έχουν κατηγοριοποιήσει στις κατηγορίες Υψηλού κινδύνου για τους γιατρούς και άλλους παρόχους μη οδοντιατρικής υγειονομικής περίθαλψης και Μέτριου κινδύνου για οδοντιατρικούς παρόχους. Η στάση και η γνώση των επαγγελματιών της στοματικής υγείας είναι υψίστης σημασίας κατά την παροχή φροντίδας στοματικής υγείας σε τέτοια παιδιά. Η θεραπεία που παρέχεται επί του παρόντος παρέχει μακροπρόθεσμο όφελος για τον ασθενή. Πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση στη μακροπρόθεσμη διατήρηση της στοματικής υγείας στα ειδικά παιδιά.
Ο επιπολασμός των διαταραχών του αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) εκτιμάται ότι είναι 1% παγκοσμίως. Η πλειονότητα των μελετών που εξέτασαν τις διαφορές των φύλων σε άτομα με ΔΑΦ διαπίστωσαν αυξημένο κίνδυνο στους άντρες, κάτι που είναι σύμφωνο με τον υψηλότερο επιπολασμό στους άνδρες για ΔΑΦ στο γενικό πληθυσμό. Αυτά τα αποτελέσματα υποστηρίζουν την ισχυρή σύνδεση μεταξύ της διανοητικής αναπηρίας, της επιληψίας και της ΔΑΦ. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αυτισμού είναι η άτυπη ανάπτυξη συμπεριφορικών και κοινωνικών δεξιοτήτων και η αδυναμία επικοινωνίας. Τα συμπτώματα του αυτισμού περιλαμβάνουν, αλλά δεν περιορίζονται σε κακές κοινωνικές σχέσεις, υπανάπτυκτες δεξιότητες επικοινωνίας, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ασυνήθιστα ενδιαφέροντα και δραστηριότητες, μεταβλητό βαθμό νοητικής αναπηρίας, αποφυγή οπτικής επαφής, αποφυγή κοινωνικής επαφής, μη κατανόηση των άλλων ανθρώπων συναισθήματα και ανάγκες, σωματική επιθετικότητα, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά και εκρήξεις όταν προκαλούνται. Οι διαφορετικοί τύποι διαθέσιμων θεραπειών αναλύονται γενικά στις κατηγορίες της προσέγγισης συμπεριφοράς και επικοινωνίας. Τα φάρμακα που έχουν εγκριθεί από τον FDA για τη θεραπεία πτυχών της ΔΑΦ είναι τα αντιψυχωτικά ρισπεριδόνη (risperidal) και aripripazole (abilify). Η ρισπεριδόνη είναι ένα νέο άτυπο νευροληπτικό με ευνοϊκό προφίλ παρενεργειών λόγω της μοναδικής φαρμακολογικής του δράσης: εμφανίζει ισχυρή δράση αναστολής της ντοπαμίνης και των υποδοχέων, καθώς και υψηλή συγγένεια με τους άλφα 1 και άλφα 2 αδρενεργικούς υποδοχείς και τον υποδοχέα ισταμίνης 5-HT3. Αυτά τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της ευερεθιστότητας (επιθετικότητας) και των πράξεων που βλάπτουν τον εαυτό τους.
Η αναισθησία συνοδεύεται από σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως: πλήρης παλινδρόμηση στον αυτισμό, μεγάλη δυσκολία αφύπνισης, υπέρβαση ενός κανονικού χρονικού πλαισίου για «ανάρρωση», αναπτυξιακές παλινδρομήσεις. Παράγοντες κινδύνου για ανεπιθύμητες ενέργειες από την αναισθησία είναι: ιστορικό επιληπτικών κρίσεων, αυτισμός ή άλλη νευροαναπτυξιακή διαταραχή όπως ADD/ADHD, μαθησιακές δυσκολίες ή διαταραχή αισθητηριακής επεξεργασίας, προεγχειρητικά αναπνευστικά προβλήματα, κακή κλινική κατάσταση του ασθενούς πριν από τη διαδικασία, μη διαγνωσμένο ή διαγνωσμένο μιτοχονδριακό δυσλειτουργία (διαταραχή παραγωγής ενέργειας) όπως μιτοχονδριακή οξειδωτική φωσφορυλίωση (OXPHOS), γενετικό ελάττωμα MTHFR. Πολλά παιδιά με αυτισμό έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 και το υποξείδιο του αζώτου μειώνει τα επίπεδα Β12.
Τα αυτιστικά παιδιά θεωρούνται δύσκολοι ασθενείς λόγω αυξημένου άγχους των ασθενών και μελών της οικογένειας, μη συνεργάσιμης ή μαχητικής συμπεριφοράς ή σε ακραίες περιπτώσεις πολύ βίαιης συμπεριφοράς ασθενών. Είναι κρίσιμο για τον αναισθησιολόγο, να αναγνωρίσει αυτές τις δύσκολες περιπτώσεις και να προετοιμαστεί για τις απαραίτητες παρεμβάσεις εκ των προτέρων. Μετά την ταυτοποίηση, πρέπει να υπάρχει κατάλληλη προ-αναισθητική διαβούλευση και προσεκτικός σχεδιασμός, ο οποίος θα πρέπει να περιλαμβάνει συζήτηση με τους γονείς για το σχέδιο και τις επιλογές της αναισθησίας.
Τα παιδιά με αυτισμό έχουν πολλαπλά ιατρικά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς, που καθιστούν την οδοντιατρική τους θεραπεία εξαιρετικά δύσκολη. Τα προβλήματα επικοινωνίας και οι φτωχές νοητικές ικανότητες αποτελούν βασικές ανησυχίες κατά τη θεραπεία παιδιών με αυτισμό. Αυτά τα παιδιά παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές στην ικανότητά τους να συνεργάζονται κατά τη διάρκεια της οδοντιατρικής θεραπείας. Τα παιδιά με αυτισμό που έχουν ήπια έως μέτρια νοητική υστέρηση και απουσία σοβαρών προβλημάτων συμπεριφοράς μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία στο πλαίσιο της γενικής πρακτικής. Ωστόσο, προβλήματα συμπεριφοράς όπως η υπερκινητικότητα και η γρήγορη απογοήτευση μπορούν να εμποδίσουν την παροχή φροντίδας στοματικής υγείας σε ασθενείς με αυτισμό. Επιπλέον, η επεμβατική φύση της στοματικής φροντίδας μπορεί να πυροδοτήσει βίαιη και αυτοτραυματιζόμενη συμπεριφορά, όπως εκρήξεις θυμού.
Photo by Artur Aldyrkhanov on Unsplash
Μαρία Δαλαμάγκα
ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΟΣ,
