Μήπως είστε ναρκισσιστής
Συγγραφέας Ευστράτιος Παπάνης Γράφτηκε στις ,
Ποιος φοβάται τον καθρέφτη: Η απειλή της δυσμορφοφοβίας!
Αν αναλύσετε τα χαρακτηριστικά της ναρκισσιστικής προσωπικότητας, όπως αυτά περιγράφονται στα εγχειρίδια ψυχολογίας, θα διαπιστώσετε ότι στην πλειονότητα τους, προβάλλονται σήμερα ως το απαραίτητο μακιαβελικό ήθος και ως η επιβεβλημένη επιχειρησιακή αρετή, που θα προπαρασκευάσει τη βασιλική οδό προς την επιτυχία σε ένα σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Κι όταν αρκετοί γονείς υιοθετούν και μεταβιβάζουν στα παιδιά την κουλτούρα του “Homo homini lupus” (ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος) της καχυποψίας, του αναιτιολόγητου επαίνου ή της συνεχούς επίκρισης, είναι λογικό ότι οι ναρκισσιστικές συμπεριφορές, εν πολλοίς επικροτούνται ως θεμιτές ή ως μέτρο αποτελεσματικότητας.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΗ
-Ενασχόληση με την γοητεία ως προσόν άσκησης επιρροής και εξουσίας
-Υψηλή αυτοεκτίμηση, ακόμα κι αν θάλλει ατεκμηρίωτη και υπερβολική -υπερτροφικό εγώ, μεγαλομανία, αυταρέσκεια, ματαιοδοξία, φθόνος για τις επιτυχίες των άλλων, ανασφάλεια, φιλοδοξία.
-Ατελεύτητη ανάγκη για θαυμασμό, για προσοχή, για επιβεβαίωση, ακόμα και όταν το κόστος είναι η ανθρωπιά ή οι αγαθές σχέσεις με τους άλλους
-Προσανατολισμός στο έργο, εφόσον θα συντελέσει στην αναγνώριση και την ανέλιξη
-Ενσυναίσθηση και συναισθηματική ευφυία, που θα χρησιμοποιηθεί μόνο για το χειρισμό και για την εκμετάλλευση των άλλων
-Έλλειψη ορίων, εύπλαστη υποκειμενική ηθική, μηδενικές ενοχές, καταδυνάστευση των πάντων.
-Πεποίθηση ότι όσοι τον συναναστρέφονται, αλλά και η ίδια η ζωή του χρωστούν, ότι εξαιτίας της μοναδικότητας του διακαιούται προνομίων και ειδικής μεταχείρισης
-Φαντασιώσεις για επίτευξη, πάταξη των εναντίων ή των πιθανών αντιπάλων, συνωμοσίες, εφόσον ο σκοπός αγιάζει τα μέσα,σχεδιασμοί, εφήμερες συνεργασίες και αβέβαιες ή ανίερες συμμαχίες
-Απαξίωση των άλλων, ώστε να λάμπει ανέφελη η δική τους αξία.
-Προτεραιότητα στις δικές τους ανάγκες και αδιαφορία για τις επιθυμίες των άλλων
-Συνεχής εγρήγορση και ανησυχία. Εκρήξεις οργής, όταν υποβάλλεται σε κριτική
-Πρόσκαιρες σχέσεις σε κάθε επίπεδο, οι οποίες εντάσσονται στις επιδιώξεις του και εξυπηρετούν τα σχέδια του.
ΜΗΠΩΣ ΕΙΣΤΕ ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΗΣ
Διαβάστε τα παρακάτω χαρακτηριστικά και αναλογιστείτε πόσα από αυτά και σε τι βαθμό σας χαρακτηρίζουν σε μια κλίμακα 1 έως 10.
Βαθμολογήσατε κάθε ερώτηση με 1 έως 10 και αθροίστε στο τέλος τα αποτελέσματα.
Η κλίμακα είναι από το 35-350
Οποιαδήποτε βαθμολογία πάνω από το 175 (με άριστα το 350) υποδηλώνει τάση προς ναρκισσισμό ή αυταρέσκεια.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η κλίμακα δεν μετρά ούτε αξιολογεί τη ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ. Δεν έχει σταθμιστεί και δεν υπάρχουν δείκτες αξιοπιστίας και εγκυρότητας
Έχει όμως ήδη συμπληρωθεί από ένα μεγάλο δείγμα ατόμων.
Διάγνωση μπορεί να κάνει ΜΟΝΟ ειδικός ψυχικής υγείας.
Η βαθμολογία δίνεται για προβληματισμό σχετικά με χαρακτηριστικά της προσωπικότητα σας
Ερωτηματολόγια Ναρκισσισμού
- Έχω ταλέντο στο να επηρεάζω ανθρώπους
- Γνωρίζω καλά πως είμαι ξεχωριστός
- Αισθάνομαι υπέροχα, όταν γίνομαι το επίκεντρο της προσοχής
- Δεν νιώθω καμία αμηχανία, όταν δέχομαι μια φιλοφρόνηση
- Αν μπορούσα να αναλάβω τη διακυβέρνηση χώρας ή ενός οργανισμού, θα διόρθωνα άμεσα όλα τα προβλήματα του
- Θέλω πάντα να ξεχωρίζω μέσα στο πλήθος
- Μπορώ να χειρίζομαι ανθρώπους
- Επιμένω να αναγνωρίζουν όλοι την αξία μου και φεύγω αμέσως από καταστάσεις,που αυτό δεν καθίσταται σαφές εξ αρχής
- Αφιερώνω πολλές ώρες για την περιποίηση της εξωτερικής μου εμφάνισης
10. Διαβάζω τους ανθρώπους σαν ανοιχτό βιβλίο
11. Πάντα ξέρω τι κάνω πέρα από κάθε αμφιβολία
12. Προτιμώ να οργανώνω και να φροντίζω τις υποθέσεις μόνος μου, γιατί έτσι γίνονται γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα. Αν, όμως, χρειαστεί να συνεργαστώ με άλλους προτιμώ να αναθέτω αρμοδιότητες και να διοικώ.
13. Πληγώνομαι εύκολα, όταν δέχομαι κριτική
14, Η εξουσία είναι θελκτική και μπορεί εύκολα να γίνει αυτοσκοπός
15. Μου αρέσει η εικόνα, που βλέπω στον καθρέφτη
16. Συχνά φαντάζομαι τον εαυτό σε ολοένα και υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία
17. Έχω τόσες ανεπανάληπτες εμπειρίες, που θα άξιζε κάποιος να γράψει τη βιογραφία μου
18. Γενικά είμαι πιο άξιος από τους ανθρώπους, που συναναστρέφομαι
19. Υπερβαίνω το μέσο όρο σε όλους τους απαραίτητους για την ευτυχία τομείς
20. Θέλω να προκαλώ συναισθήματα δέους στους άλλους, ώστε να με θυμούνται πάντα
21. Η ευτυχία μου εξαρτάται από το τι αισθάνονται οι άλλοι για μένα και την εικόνα μου στην κοινωνία
22. Συχνά σαρκάζω και ειρωνεύομαι, επειδή σπάνια συναντώ ανθρώπους, που γνωρίζουν τι κάνουν
23. Κάποιος πρέπει να μη δίνει σημασία στα συναισθήματα των άλλων, αν θέλει να πάει μπροστά
24. Θέλω οι άλλοι να εκτελούν τις οδηγίες μου και να ανταποκρίνονται στις επιθυμίες μου,
25. Δεν με απασχολεί η ηθική των πράξεών μου, επειδή ζω σε μια διεφθαρμένη και άνομη κοινωνία
26. Το παν σήμερα είναι να μην πιαστείς κορόιδο και θύμα
27. Έχω κολακεύσει ανωτέρους ή πρόσωπα εξουσίας, για να ικανοποιήσω τις επιδιώξεις μου και έχω φερθεί με σκληρότητα στους κατωτέρους μου
28. Έχω πει ψέμματα ή αλλοίωσα τα γεγονότα ή έχω εξαπατήσει κάποιους, για να πραγματοποιήσω τα σχέδιά μου
29. Επιδιώκω την κοινωνική αναγνώριση και άνοδο
30. Σπάνια μετανιώνω για όσα κάνω
31.Βιώνω συναισθήματα και καταστάσεις με διαφορετικό τρόπο από τους άλλους
32. Θα θυσίαζα σχέσεις μου, αν θεωρούσα ότι με εμποδίζουν στην επαγγελματική και προσωπική μου εξέλιξη.
33. Δεν θα δίσταζα να συμμαχήσω με άτομα που θεωρούσα εχθρούς, εάν αυτό εξυπηρετούσε τα συμφέροντα μου.
34. Πολλές φορές τροποποιώ την εικόνα ή τις πεποιθήσεις μου, ώστε να εναρμονιστούν με αυτά που είναι αποδεκτά ή αρεστά από τους σημαντικούς άλλους.
35. Προφασίζομαι ή επικαλούμαι δύσκολα παιδικά χρόνια, για να τονίσω το αυτοδημιούργητο και τη σπουδαίοτητα των ρόλων, που κατέχω σήμερα.
Ποιος φοβάται τον καθρέφτη. Η απειλή της δυσμορφοφοβίας
Οι διασυνδέσεις του εγκεφάλου τους εξειδικεύονται στην ανίχνευση κάθε υποτιθέμενης αρνητικής λεπτομέρειας στο σώμα και αγνοούν τη συνολική εικόνα.
Τα οπτικά νεύρα δίνουν μεγεθυμένες πληροφορίες σχετικά με τις ελάχιστες ανωμαλίες και δεν διακρίνουν εύκολα τη σωστή συμμετρία. Δέρμα, μύτη, μαλλιά, στήθος, στομάχι, μάτια, βάρος η διαρκής τους ενασχόληση. Κι όμως, οι υπόλοιποι δεν παρατηρούν οτιδήποτε μεμπτό ή τους βρίσκουν ακόμα και ελκυστικούς.
Δύο τοις εκατό του πληθυσμού θα αναπτύξει από την εφηβεία κιόλας τη φοβία της άσχημης μορφής και σταδιακά θα οδηγηθεί σε κατάθλιψη (σχεδόν 76% είναι το ποσοστό), σε ιδεοληψία, σε αυτοκτονική παραφιλολογία σε αγοραφοβία, σε απόσυρση, σε αποφυγή και σε αισθητή επιδείνωση της ποιότητας ζωής. Η κοινωνική ζωή θα διαλυθεί και οι επαγγελματικές ικανότητες θα συρρικνωθούν. Όσο για την ερωτική ζωή, θα γίνει ευνουχιστική για τους ίδιους, για τους συντρόφους ή θα κατακρημνιστεί. Όχι, δεν είναι επιφανειακοί, φιλάρεσκοι άνθρωποι. Αντίθετα, δεν τους αρέσει καθόλου η εικόνα που αντικρίζουν ή το ελάττωμα, που τρέμουν μήπως αποκαλυφθεί στους άλλους.
Παρά τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων πολύ λίγοι από αυτούς θα καταφέρουν να αναγνωρίσουν το νευρωσικό άγχος, το άδικο, ελεγκτικό υπερεγώ, το πιθανό ψυχολογικό τραύμα, τη νόσο της δυσμορφοφοβίας, που θα έπρεπε να τους στείλει κατευθείαν στον ψυχολόγο.
Ο καθρέφτης, ένας αδέκαστος κριτής, σε σημείο που η θέαση του εαυτού να γίνει δεύτερη φύση ή ο μεγάλος εχθρός, που πρέπει να απομακρυνθεί πάραυτα και τελεσίδικα. Αποκτούν τέτοια εμμονή με την εμφάνιση, ώστε κάθε επιφάνεια που αντανακλά το φανταστικό πλημμέλημα, το νερό, μια πόρτα με τζάμια, μπορεί να μεταβληθεί στο δήμιο, που θα επικυρώσει την αναντιστοιχία μεταξύ του ιδανικού και πραγματικού εαυτού.
Αρχικά επιχειρεί να αποκρύψει την κατά φαντασίαν μειονεξία κάνοντας χρήση των πιο περίπλοκων μυστικών της κοσμετολογίας, φορώντας ρούχα, που αποκρύπτουν τα τρωτά σημεία και καταφεύγοντας αργότερα σε πλαστικούς χειρουργούς, από τους οποίους είτε εξαρτάται είτε μένει ανικανοποίητη. Όμως εις μάτην, γιατί δεν υπάρχει τίποτα να διορθωθεί, παρά μόνον η χαμηλή αυτοεκτίμηση, ο ψυχαναγκασμός, η τελειοθηρία και ο ψυχικός φόρτος, που αυθαίρετα και αναιτιολόγητα επιβάλλει σε όσους θεωρεί δικούς της. Μερικές φορές υιοθετεί δραστικές μεθόδους: σπάει ελιές, σπυράκια, κόβει μαλλιά, αγοράζει ύποπτα, αυτοσχέδια μαντζούνια.
Αδυνατεί να δει φωτογραφίες, στις οποίες απεικονίζεται, και αν το πράξει διακρίνει τα ψεγάδια της. Δεν μπορεί να χειριστεί τη φθορά του χρόνου, την ηλικία, τα σημάδια στο δέρμα, το μήκος ή το πλάτος της μύτης, τον ήλιο που αφυδατώνει την επιδερμίδα. Τα ντουλάπια της αποθήκες καλλυντικών, μπουκαλάκια και σωληνάρια ταξινομημένα εμφατικά κατά μέγεθος, είδος, τιμή, χρώμα. Συγκρίνεται με μοντέλα, ηθοποιούς, τραγουδίστριες, μαθαίνει τα κουτσομπολιά και τις προσωπικές ιστορίες επιτυχίας, αναζητά στο διαδίκτυο πληροφορίες, γυμνάζεται πέραν του δέοντος, αλλάζει διαρκώς δίαιτες, παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στις εκπομπές ομορφιάς, δοκιμάζει πολλά υποσχόμενα, θαυματουργά προϊόντα, απελπίζεται, φοβάται το ρεζίλεμα, την επίκριση, το σκώμμα, τον ανταγωνισμό. Μα το χειρότερο, αναπολεί τον εαυτό σε νεώτερη ηλικία, τότε που ο μεταβολισμός, το σφρίγος, η σαγήνη θώπευαν την αυτοπεποίθηση.
Αν προέρχεται από οικογένεια, που έδινε μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων ή στην εξωτερική εμφάνιση, αλλά ακόμα κι αν είχε παραμεληθεί, το κοινωνικό άγχος επιτείνεται, μετατρέπεται σε πίκρα, εσωστρέφεια, ανάγκη για διαρκή επιβεβαίωση, εξασθένηση του εγώ. Τα ΜΜΕ και ο καταναλωτισμός προκαλούν την συναισθηματικά παραπαίουσα προσωπικότητα, προσθέτοντας αιτήματα κάλλους, ζωτικότητας σε κάθε ηλικία.
Πρόκειται για μια ύπουλη νεύρωση, που προοιωνίζει τη δυστυχία με τις ματαιόδοξες αιτιάσεις της.
Photo by Kristaps Grundsteins on Unsplash
Ευστράτιος Παπάνης,
Ψυχολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου,
