Φροντίζοντας για την ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού
Συγγραφέας Μαριαλένα Κυριακάκου Γράφτηκε στις ,
Σίγουρα ένα σημείο που προβληματίζει αρκετά συχνά τους γονείς και μπορεί να αποτελέσει και πηγή άγχους, είναι το πώς θα καταφέρουν να διασφαλίσουν και να ενισχύσουν την ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Ιδιαίτερα, όταν η προσπάθεια αυτή γίνεται μέσα σε έντονους ρυθμούς της καθημερινότητας, με τις υποχρεώσεις τόσο των μεγάλων όσο και των παιδιών της οικογένειας να είναι αυξημένες.
Μέσα από το άρθρο αυτό και επειδή αρκετοί γονείς συχνά αναρωτιούνται εάν μπορούν να αυξήσουν την ανθεκτικότητα των παιδιών, προσπαθώ να συγκεντρώσω ενδιαφέρουσες πληροφορίες αλλά κυρίως τρόπους που μπορούν να φανούν χρήσιμοι στους γονείς, ώστε να ενισχύσουν την ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού τους.
Τι σημαίνει ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού; Εάν κάποιος ρωτούσε «υπάρχει μυστική συνταγή για ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού μου;» η απάντηση θα ήταν η φράση θετικό κλίμα! Ένα σταθερό περιβάλλον γεμάτο με θετικές εμπειρίες, χαρά και αυξημένο αίσθημα ασφάλειας, συμβάλλει στο μέγιστο βαθμό προκειμένου ένα παιδί να καταφέρει να αναπτύξει όλες εκείνες τις δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να διαχειριστεί τα συναισθήματά του και να μάθει να λύνει τα προβλήματά του. Άλλωστε, η απόκτηση αυτών των δεξιοτήτων αποτελεί τον ορισμό για τη διαδικασία που αφορά την ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.
Η ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού ξεκινά με την ικανότητα των γονιών να δημιουργούν καθημερινά υποστηρικτικές σχέσεις, καθώς έτσι το παιδί μαθαίνει να τους εμπιστεύεται και παράλληλα να διαχειρίζεται όλα όσα νιώθει. Το χαρακτηριστικό αυτό θα το βοηθήσει σημαντικά στη διαχείριση των κοινωνικών του σχέσεων με φίλους και συμμαθητές. Σημαντικό βήμα στη διατήρηση μιας σταθερότητας μέσα στην οικογένεια είναι η δημιουργία προβλέψιμων ρουτίνων, όπως το βραδινό γεύμα ή το πρωινό του Σαββάτου, κατά τη διάρκεια των οποίων το παιδί βιώνει την σύνδεση με όλα τα μέλη της οικογένειας, νιώθει καλά γιατί γνωρίζει το πρόγραμμα και μπορεί να το προβλέψει, με αποτέλεσμα να βιώνει τη σταθερότητα που έχει ανάγκη. Οι γονείς, φυσικά πάντοτε κατανοώντας τις υποχρεώσεις που έχουν, είναι καλό να προσπαθούν να προγραμματίζουν όσο το δυνατόν περισσότερο ακόμη και τη ρουτίνα ύπνου, κυρίως για τα μικρότερα παιδιά, καθώς ακόμη και τα δέκα λεπτά που θα διαβάσουν ένα βιβλίο μαζί, θα συμβάλλουν στο μέγιστο βαθμό στην ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Μία σημαντική ρουτίνα που ενισχύει την αυτοπεποίθηση των παιδιών είναι αυτή που αφορά τις δουλειές του σπιτιού, καθώς το παιδί αναλαμβάνει ένα ρόλο και μία υποχρέωση, με αποτέλεσμα να νιώθει ισότιμο μέλος της οικογένειας.
Η πιο σημαντική βέβαια ρουτίνα που θα πρέπει να αποτελεί τον πρώτο στόχο των γονέων προς επίτευξη, είναι ο προγραμματισμός του χρόνου για παιχνίδι, με δεδομένο ότι το παιχνίδι αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς τρόπους εκμάθησης και εκπαίδευσης για ένα παιδί. Μέσα από το παιχνίδι ενισχύεται η ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, καθώς του δίνεται η ευκαιρία να εξερευνήσει τα συναισθήματά του, να δεθεί με τους γονείς, να συνεργαστεί και να μοιραστεί με άλλους και να γνωρίσει τις βασικές αρχές της φύσης και της επιστήμης. Επιπρόσθετα, μέσα από την ελεύθερη επιλογή των δραστηριοτήτων που θα επιλέξει να απασχοληθεί και την αλλαγή ενός παιχνιδιού με ένα άλλο, το παιδί μαθαίνει την έννοια της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της προσωπικής επιλογής. Το παιχνίδι δεν θα πρέπει να αποτελεί ένα μέσο ανταμοιβής, στην περίπτωση που το παιδί έχει μία καλή συμπεριφορά, αλλά να είναι μόνο ώρα διασκέδασης και χαράς. Οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται πως κάθε λεπτό παιχνιδιού μαζί με τα παιδιά δημιουργεί ένα «άλμπουμ» αναμνήσεων που θα το συνοδεύουν σε όλη του τη ζωή.
Η προσπάθεια των γονιών για την ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού θα πρέπει να έχει πάντα και ένα σαφές πλαίσιο με καθορισμένα όρια, που μέσα από αυτά το παιδί γνωρίζει και κατανοεί πως υπάρχουν συνέπειες. Φυσικά βέβαια οι γονείς δεν θα πρέπει να ξεχνούν ότι οι ίδιοι θα πρέπει να αποτελούν πρότυπο ως προς τη συμπεριφορά που θέλουν να δείξουν το παιδί. Έτσι, καλό είναι να εκφράζουν και οι ίδιοι τα συναισθήματά τους, όπως τη χαρά ή την απογοήτευση τους, γιατί το παιδί κατανοεί τη σημασία των λέξεων και αποφεύγει να κατακρίνει ή να πληγώνει τρίτους. Είναι κρίσιμο βήμα για την ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού να νιώθει την απόλυτη ελευθερία να εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, ενώ παράλληλα μέσα από τη συζήτηση μαθαίνει την αξία του διαλόγου και γίνεται καλός συνομιλητής. Μία χρήσιμη πρόταση είναι η εκμετάλλευση κάθε λεπτού, καθώς κάθε στιγμή από τη βόλτα στο αυτοκίνητο ή τις δουλειές του σπιτιού, μπορεί να είναι η τέλεια ευκαιρία για συζήτηση και ανταλλαγή ιδεών.
Η ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού στηρίζεται στην ενίσχυση του αισθήματος της επιβράβευσης, καθώς είναι σημαντικό το παιδί να γνωρίζει πότε κάνει κάτι καλό, να βιώνει το αίσθημα της επιτυχίας αλλά και της αναγνώρισης της προσωπικής του προσπάθειας. Η αναγνώριση των συναισθημάτων του παιδιού, η αποδοχή και η επιβεβαίωση τους, χωρίς την παραμικρή κάλυψη, στα πλαίσια μίας «συναισθηματικής» καθοδήγησης μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Οι γονείς μπορούν να εκπαιδεύσουν το παιδί σε τεχνικές ηρεμίας και χαλάρωσης, δίνοντάς του χρήσιμα εργαλεία για να μπορεί να ηρεμεί το σώμα και το μυαλό του κατά τη διάρκεια στιγμών ή περιστατικών που μπορούν να το αγχώσουν και να το πιέσουν.
Κλείνοντας, η φροντίδα για τις κοινωνικές σχέσεις και την ένταξη του παιδιού στον κοινωνικό περίγυρο είναι εξίσου σημαντικό βήμα για την ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Έτσι, οι γονείς μπορούν να στοχεύουν στην ενίσχυση του αισθήματος φιλίας, να δίνουν ευκαιρίες στο παιδί να συναντηθεί με φίλους και να παίξει και να το ενθαρρύνουν να συμμετέχει σε εξωσχολικές δραστηριότητες ή εθελοντικές δράσεις. Μέσα από τέτοιες ευκαιρίες το παιδί θα έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει την ενσυναίσθηση, τον σεβασμό και την αποδοχή. Σε αυτήν την προσπάθεια, εξίσου χρήσιμα μπορούν να φανούν και τα εξωσχολικά βιβλία, η μουσική και η παρακολούθηση επιλεγμένων ταινιών.
Οι γονείς μπορούν πάντοτε να συμβουλεύονται τον παιδίατρο τους, που γνωρίζει την πορεία του παιδιού και μπορεί να τους κατευθύνει ή να τους παρέχει περισσότερη υποστήριξη, στην περίπτωση που είναι απαραίτητη. Επίσης, οι δάσκαλοι, οι παιδαγωγοί και όλοι όσοι έρχονται σε επαφή με το παιδί πολλές ώρες, σίγουρα μπορούν να σταθούν δίπλα στους γονείς δίνοντας τους λύσεις και καθοδήγηση για να βοηθήσουν την ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.
Dr Mαριαλένα Κυριακάκου MD, PhD
Παιδίατρος
