Συμπληρώματα διατροφής και μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος
Συγγραφέας Χρήστος Ζαβός Γράφτηκε στις ,
Τι είναι η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος;
Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος περιλαμβάνει καταστάσεις στο συκώτι που προκαλούνται από λιπώδη διήθηση των ηπατοκυττάρων εξαιτίας διαφόρων παραγόντων, εξαιρουμένης της χρήσης αλκοόλ.
Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος περιλαμβάνει διάφορα στάδια που ξεκινάνε από μια απλή στεάτωση των ηπατοκυττάρων, η οποία προοδευτικά εξελίσσεται σε μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, ίνωση των ηπατοκυττάρων, και στο τελικό στάδιο κίρρωση και καρκίνο του ήπατος. Οι ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος συνήθως είναι ασυμπτωματικοί και η διάγνωση τίθεται τυχαία από εξετάσεις ρουτίνας (τσεκ απ). Η βιοψία ήπατος θεωρείται ως η μέθοδος εκλογής για τη διάγνωση και σταδιοποίηση της μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας καθώς δεν υπάρχουν ειδικά συμπτώματα που να διαχωρίζουν τη νόσο αυτή από τις υπόλοιπες νόσους του συκωτιού. Η μαγνητική τομογραφία και το Fibroscan αποτελούν μη επεμβατικές μεθόδους για τη διάγνωση και τη σταδιοποίηση της νόσου, πέρα από τη βιοψία ήπατος. Άλλοι χρήσιμοι διαγνωστικοί δείκτες είναι η αύξηση των τρανσαμινασών και η παρουσία λιπώδους διήθησης ήπατος στο υπερηχογράφημα άνω κοιλίας.
Υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος;
Έως σήμερα η μόνη αποδεδειγμένη θεραπεία για την αντιμετώπιση της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος είναι η απώλεια βάρους με δίαιτα και η φυσική άσκηση (γυμναστική). Όλοι οι ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος ενθαρρύνονται να ακολουθήσουν μια δίαιτα χαμηλή σε θερμίδες, να αυξήσουν τη σωματική τους δραστηριότητα και να διακόψουν το κάπνισμα εφόσον καπνίζουν. Επιπλέον, έχουν μελετηθεί διάφορα φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής που περιλαμβάνουν αντιοξειδωτικά, αντιφλεγμονώδη, ευαισθητοποιητές ινσουλίνης και υπολιπιδαιμικά φάρμακα, εντούτοις κανένα από αυτά δεν έχει αποδείξει ότι διαθέτει μακροχρόνια αποτελεσματικότητα. Στη συνέχεια θα αναφερθούν τα κυριότερα συμπληρώματα διατροφής που πιθανόν να βοηθούν στη βελτίωση της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος.
Αντιοξειδωτικά
- Βιταμίνη Ε και βιταμίνη C: Καθώς το οξειδωτικό στρες αποτελεί έναν από τους παράγοντες που εμπλέκονται στην παθογένεση της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος, θεωρήθηκε ότι η χρήση αντιοξειδωτικών ουσιών βοηθάει στη θεραπεία της νόσου. Μελέτες έδειξαν ότι τα συμπληρώματα διατροφής με βιταμίνη Ε δεν παρέχουν μεγαλύτερο όφελος στη θεραπεία της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος συγκριτικά με τη δίαιτα και τη φυσική άσκηση. Άλλες μελέτες έδειξαν ότι η μετφορμίνη έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη μείωση των μεταβολικών παραμέτρων όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη, η ινσουλίνη νηυστείας και τα επίπεδα λιπιδίων, σε σύγκριση με τις συμβουλές για δίαιτα και τη χρήση της βιταμίνης Ε στους παχύσαρκους ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Μια κλινική μελέτη που έλεγξε την αποτελεσματικότητα της ατορβαστατίνης και των βιταμινών E+C έναντι εικονικού φαρμάκου placebo, έδειξε βελτίωση της ηπατικής στεάτωσης στην αξονική τομογραφία. Εντούτοις, δεν διευκρινίσθηκε εάν η βελτίωση αυτή οφειλόταν στον συνδυασμό των παραγόντων αυτών, ή σε κάποιον παράγοντα μεμονωμένα. Σε πρόσφατη μετανάλυση εδείχθη ότι η βιταμίνη Ε συνιστάται στους ενήλικες με μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα επί απουσίας σακχαρώδη διαβήτη ή κίρρωσης. Σε άλλη μετανάλυση, τα συμπληρώματα βιταμίνης Ε δεν φάνηκε να ομαλοποιούν τα επίπεδα των αυξημένων τρανσαμινασών. Οι υψηλότερες δόσεις βιταμίνης Ε και η προσθήκη βιταμίνης C δεν φαίνεται να βελτιώνουν τις παραμέτρους της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος. Αναμένεται να δειχθεί κατά πόσο η μακροχρόνια χρήση βιταμίνης Ε έχει θετική επίπτωση στη βελτίωση ιστολογικών παραμέτρων των ασθενών με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.
- Ρεσβερατρόλη: Η ρεσβερατρόλη (3,5,4-trihydroxystilbene) είναι μια φυσική φαινόλη που παράγεται από συγκεκριμένα φυτά και ανευρίσκεται στη φλούδα των κόκκινων σταφυλιών. Η ρεσβερατρόλη χρησιμοποιείται ευρέως ως χημειοπροφυλακτικός παράγοντας που εξασκεί θετικές επιδράσεις στην υγεία. Η ρεσβερατρόλη θεωρείται ότι διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντι-καρκινικές, αντι-διαβητικές, αντι-γηραντικές και ιδιότητες έναντι της παχυσαρκίας. Διάφορες μελέτες έδειξαν ότι η ρεσβερατρόλη μείωσε σε πειραματόζωα τη βαρύτητα της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος με διάφορους μηχανισμούς. Εντούτοις, υφίστανται ελάχιστα και διφορούμενα δεδομένα από κλινικές μελέτες σε ανθρώπους για την επίδραση των συμπληρωμάτων ρεσβερατρόλης στα χαρακτηριστικά της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος. Απαιτούνται περισσότερες κλινικές μελέτες με διάφορες δόσεις και διάρκεια χορήγησης της ρεσβερατρόλης για τον καθορισμό της ακριβούς επίδρασής της στη θεραπεία των ασθενών με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος ή στεατοηπατίτιδα.
- Ανθοκυανίνη: Οι ανθοκυανίνες είναι υδατοδιαλυτές βιοδραστικές ουσίες της τάξεως των πολυφαινολών που ανευρίσκονται σε πολλά φυτικά προϊόντα. Έχει αναφερθεί ότι οι ανθοκυανίνες μειώνουν την συσσώρευση λιπιδίων στο συκώτι και δυνατόν να δρούν ως αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη σε μελέτες με πειραματόζωα. Εντούτοις, δεν έχει αποδειχθεί το όφελος από τη χρήση του σε ανθρώπους με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Υφίσταται μόνο μία μελέτη σε ανθρώπους με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος η οποία είχε πολλά μεθοδολογικά προβλήματα, με κυριότερο την έλλειψη ομάδας μαρτύρων για σύγκριση.
- Πράσινο τσάι: Έχει δειχθεί ότι η κυριότερη πολυφαινόλη του πράσινου τσαγιού, η epigallocatechin-3-gallate, έχει θετική επίπτωση στην παχυσαρκία, σε παραμέτρους του μεταβολικού συνδρόμου και στην ηπατική στεάτωση σε ποντίκια. In vitro και in vivo πειράματα έδειξαν ότι το πράσινο τσάι δυνατόν να προλαμβάνει τη στεάτωση μειώνοντας την απορρόφηση των λιπιδίων και των υδατανθράκων από τις τροφές και με διάφορους άλλους μηχανισμούς. Επίσης, η epigallocatechin-3-gallate δυνατόν να αναχαιτίζει την εξέλιξη της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος σε στεατοηπατίτιδα, εξαιτίας των αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων της. Εντούτοις, δεν υφίστανται δεδομένα από τυχαιοποιημένες μελέτες σε ανθρώπους που να διερευνούν την επίδραση του πράσινου τσαγιού στη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.
- Καφές: Επιδημιολογικές μελέτες και μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι η κατανάλωση καφέ σε τακτική βάση δυνατόν να μειώνει τον κίνδυνο του σακχαρώδη διαβήτη ενηλίκων (τύπου 2). Μια πρόσφατη μελέτη που συνέκρινε τους ανθρώπους που κατανάλωναν καφέ έναντι όσων δεν κατανάλωναν καφέ έδειξε ότι υπήρχε μειωμένη συχνότητα μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος σε όσους έπιναν καφέ και ότι η κατανάλωση καφέ σχετιζόταν αντιστρόφως ανάλογα με το βαθμό της λιπώδους διήθησης του ήπατος, με την παχυσαρκία και με την αντίσταση στην ινσουλίνη. Μεταξύ των ασθενών με μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, η κατανάλωση καφέ φαίνεται ότι σχετίζεται σημαντικά με μειωμένο κίνδυνο ίνωσης. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να καθορισθούν οι προστατευτικές ιδιότητες της καφφεΐνης έναντι της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος.
- Σκόρδο: Η ουσία S-allylmercaptocysteine που περιέχει το σκόρδο έχει θεραπευτικό ρόλο στον σακχαρώδη διαβήτη και τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος εξαιτίας των ιδιοτήτων της να ρυθμίζει τη λιπογένεση και τον μεταβολισμό της γλυκόζης. Τα αποτελέσματα 2 μελετών έδειξαν ότι η S-allylmercaptocysteine μειώνει τη βλάβη του ήπατος που προκαλεί η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος, μειώνοντας τη συσσώρευση λίπους και τη δημιουργία κολλαγόνου. Η S-allylmercaptocysteine επίσης προλαμβάνει μερικώς τη φλεγμονή που προκαλείται από τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος μέσω μείωσης φλεγμονωδών μεσολαβητών, χημειοκινών και αναστολέων της σηματοδότησης κυτταροκινών. Εκτός από την S-allylmercaptocysteine, το αιθέριο έλαιο του σκόρδου και η ουσία του σκόρδου που λέγεται diallyl disulfide επίσης διαθέτουν θεραπευτικές ιδιότητες σε ότι αφορά τη μείωση του σωματικού βάρους, τη μείωση του βάρους του λιπώδους ιστού και τη μείωση των λιπιδίων στο αίμα. Αναμένονται κλινικές μελέτες που θα επιβεβαιώσουν τα οφέλη του σκόρδου στους ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.
- Τζίντζερ (πιπερόριζα): Διάφοροι μηχανισμοί έχουν προταθεί με τους οποίους το τζίντζερ (πιπερόριζα) δυνατόν να προλαμβάνει τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος ή να καθυστερεί την εξέλιξη της νόσου. Οι κυριότεροι μηχανισμοί περιλαμβάνουν: τη μείωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, την ενεργοποίηση του παράγοντα PPARγ ο οποίος με τη σειρά του επάγει την αδιπονεκτίνη και καταστέλλει τις φλεγμονώδεις κυτταροκίνες, και την αλλαγή της ισορροπίας μεταξύ της αδιπονεκτίνης και του παράγοντα νέκρωσης του όγκου-α προς όφελος της αδιπονεκτίνης. Επίσης, το τζίντζερ φαίνεται να διαθέτει αντιοξειδωτικές και αντι-δυσλιπιδαιμικές ιδιότητες μειώνοντας την συγκέντρωση των τριγλυκεριδίων στα ηπατοκύτταρα και προλαμβάνοντας με αυτόν τον τρόπο τη στεάτωση. Απαιτούνται κλινικές μελέτες για την επιβεβαίωση των δράσεων αυτών του τζίντζερ στους ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.
Αντιφλεγμονώδεις παράγοντες
- Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα: Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, ειδικά τα n-3, χρησιμοποιούνται για την απώλεια βάρους, τη μείωση της συγκέντρωσης των τριγλυκεριδίων στα ηπατοκύτταρα, τη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, τη μείωση της στεάτωσης και της ηπατικής βλάβης σε ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Επιπλέον, τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα δυνατόν να προλαμβάνουν την ανάπτυξη μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος μειώνοντας την οξείδωση της LDL λιποπρωτεΐνης, τη συγκέντρωση της LDL στον ορό, της ολικής χοληστερόλης και των τριακυλγλυκερολών, ενώ ταυτόχρονα μειώνουν το σωματικό λίπος και την έκφραση της αδιπονεκτίνης μεταγευματικά. Έχει δειχθεί ότι η αντικατάσταση των υδατανθράκων και των κορεσμένων λιπαρών με μονοακόρεστα λιπαρά οξέα μειώνει την αρτηριακή πίεση και τη συγκέντρωση της γλυκόζης και αυξάνει την καλή HDL λιποπρωτεΐνη στον ορό.
- Βιταμίνη D: Νεότερες έρευνες υποστηρίζουν έναν ανοσορυθμιστικό ρόλο της βιταμίνης D. Συγκεκριμένα, έχει δειχθεί ότι η ανεπάρκεια της βιταμίνης D δυνατόν να οδηγήσει σε αντίσταση στην ινσουλίνη, μεταβολικό σύνδρομο και μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Πρόσφατη μελέτη έδειξε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος και των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D στον ορό. Δεδομένα από ηπατικές βιοψίες έδειξαν ότι τα επίπεδα βιταμίνης D στον ορό σχετίζονται σημαντικά με τη βαρύτητα της ηπατικής ίνωσης. Εντούτοις, δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί κλινικές μελέτες που να διερευνούν την επίδραση της χορήγησης συμπληρωμάτων βιταμίνης D στα χαρακτηριστικά της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος.
- Προβιοτικά, πρεβιοτικά και συμβιοτικά: Είναι γνωστό ότι το συκώτι είναι ευαίσθητο στην έκθεση βακτηριακών προϊόντων εντερικής προέλευσης εξαιτίας της στενής ανατομικής και λειτουργικής συσχέτισης μεταξύ του εντερικού σωλήνα και του ήπατος μέσω του πυλαίου συστήματος φλεβών. Ο εντεροηπατικός άξονας παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος και σχετίζεται με την βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου και την αυξημένη εντερική διαπερατότητα. Η μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου συμμετέχει στην εξέλιξη της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος μέσω αύξησης του οξειδωτικού στρες στο συκώτι, που προκαλείται από αυξημένη παραγωγή αιθανόλης και λιποπολυσακχαριδίων στο έντερο, τα οποία προκαλούν την έκλυση φλεγμονωδών κυτταροκινών. Τα προβιοτικά είναι ζώντες μικροοργανισμοί που είναι χρήσιμοι στην υγεία του ανθρώπου. Το θεραπευτικό όφελος από τη χρήση προβιοτικών στη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος έχει αποδειχθεί σε πειραματόζωα, εντούτοις απουσιάζουν προς το παρόν κλινικές μελέτες στον άνθρωπο.
Ευαισθητοποιητές ινσουλίνης και παράγοντες που μειώνουν τα επίπεδα λιπιδίων
- Κανέλλα ή κανέλα: Η κανέλλα (ή κανέλα) πιθανόν να παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση της μεταγευματικής εντερικής απορρόφησης γλυκόζης μέσω αναστολής των παγκρεατικών ενζύμων όπως η α-αμυλάση και η α-γλυκοσιδάση, καθώς επίσης και μέσω ενεργοποίησης της κυτταρικής απορρόφησης γλυκόζης, ενεργοποιώντας την έκλυση ινσουλίνης, τον μεταβολισμό της γλυκόζης, τη σύνθεση του γλυκογόνου, και την αναστολή της γλυκονεογένεσης. Οι δράσεις αυτές της κανέλας δυνατόν να μειώνουν τα επίπεδα γλυκόζης νηστείας, την κακή χοληστερόλη LDL, την γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, και να αυξάνουν την καλή χοληστερόλη HDL και τη συγκέντρωση της ινσουλίνης. Απαιτούνται περισσότερες μελέτες για τη διαλεύκανση της ακριβούς δράσης της κανέλλας στα χαρακτηριστικά της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος.
- Κουρκουμάς: Πρόκειται για ένα ριζωματοειδές πολυετές φυτό, προέρχεται από την τροπική Νότιο Ασία και το κύριο συστατικό της κιτρινόριζας είναι η κουρκουμίνη και ως πρόσθετο τροφίμων έχει τον κωδικό Ε100. Καλλιεργείται για τα ριζώματά τους. Είναι επίσης, γνωστός και ως Turmeric ή Curcuma domestica (Κουρκούμη η οικιακή). Τα ριζώματα της κιτρινόριζας βράζονται, στη συνέχεια ψήνονται σε φούρνους και μετά αλέθονται και παραλαμβάνουμε έτσι την γνωστή κίτρινη σκόνη. Η τριμμένη κιτρινόριζα χρησιμοποιείται στις κουζίνες της Νοτίου Ασίας και της Μέσης Ανατολής, ως συστατικό σε μείγματα κάρι αλλά και ως χρωστική είτε σε διάφορα παρασκευάσματα ή ακόμη και σε υφάσματα. Πιο διαδεδομένα η κιτρινόριζα είναι ένα από τα βασικά συστατικά της μουστάρδας. Ως πρόσθετο στα τρόφιμα η κιτρινόριζα χρησιμοποιείται γιατί παρέχει στο τρόφιμο προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία. Δεν πρέπει ο Κουρκουμάς να συγχέεται με το κάρυ το οποίο δεν αποτελεί ξεχωριστό καρύκευμα αλλά είναι μείγμα που παρασκευάζεται από 20-30% κουρκούμη αναμειγμένη με κόλιαντρο, κύμινο, κάρδαμο και διάφορα είδη πιπεριών. Έχει δειχθεί ότι η κουρκουμίνη δυνατόν να μειώνει τα επίπεδα λιπιδίων στον ορό και την ηπατική στεάτωση. Επιπλέον, δυνατόν να προλαμβάνει την εξέλιξη της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος σε στεατοηπατίτιδα, εξαιτίας των ισχυρών αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων της. Η κουρκουμίνη δυνατόν να μειώνει την έκφραση λιπογόνων γονιδίων στο συκώτι και να αυξάνει το αντιοξειδωτικό αμυντικό σύστημα μέσω αναστολής της απόπτωσης. Εντούτοις, δεν υφίστανται δεδομένα από κλινικές μελέτες που να αποδεικνύουν το ρόλο της κουρκουμίνης σε ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.
- Κερκετίνη (Quercetine): Η κερκετίνη είναι ένα φλαβονοειδές που απαντάται κυρίως στο κόκκινο κρασί, τα μήλα, το γκρέιπφρουτ, τα κρεμμύδια και το μαύρο τσάι. Έχει αναφερθεί ότι η κερκετίνη διαθέτει ευεργετικές ιδιότητες σε ότι αφορά την παχυσαρκία και τον σακχαρώδη διαβήτη. Υφίστανται μελέτες που υποστηρίζουν ότι η κερκετίνη βοηθάει στη μείωση του σωματικού βάρους και ρυθμίζει την έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με την λιπογένεση in vitro. Η κερκετίνη μειώνει τα επίπεδα των φλεγμονωδών κυτταροκινών και βελτιώνει την υπεροξείδωση των λιπιδίων και την αντίσταση στην ινσουλίνη σε μοντέλα πειραματοζώων με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Οι ιδιότητες αυτές είναι δοσο-εξαρτώμενες. Δεν υφίσταται καμία κλινική μελέτη σε άνθρωπο που να αποδεικνύει τις ιδιότητές της σε ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.
- Καρνιτίνη: Η καρνιτίνη (L-Carnitine) είναι ένα μόριο με χημικό τύπο C7H15NO3 το οποίο παίζει κρίσιμο ρόλο στον μεταβολισμό του λίπους. Εκτελεί πολλές ζωτικές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα μεταξύ των οποίων βοηθάει τον οργανισμό να μετατρέψει τα λιπαρά οξέα σε ενέργεια μέσα στα μιτοχόνδρια. Επίσης αυξάνει την αντοχή, μειώνει τις ανάγκες των κυττάρων σε οξυγόνο και ενισχύει την αποκατάσταση των μυών μετά από άσκηση. Η καρνιτίνη παράγεται κυρίως στο συκώτι και τα νεφρά από δύο απαραίτητα αμινοξέα, την μεθειονίνη και τη λυσίνη. Η βιοσύνθεσή της απαιτεί επίσης βιταμίνη C, σίδηρο, βιταμίνη Β6 και νιασίνη. Συνήθως, ο οργανισμός παράγει όση καρνιτινη χρειάζεται αλλά μερικές φορές υπάρχει έλλειψη καρνιτίνης λόγω κάποιας δυσλειτουργίας. Υπάρχουν 2 κλινικές μελέτες που διερεύνησαν την επίδραση των συμπληρωμάτων καρνιτίνης στα χαρακτηριστικά της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος. Η μία μελέτη έδειξε ότι χορήγηση καρνιτίνης για 3 μήνες οδήγησε σε βελτίωση των χαρακτηριστικών της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος (βελτίωση ενζύμων ήπατος στο αίμα). Η άλλη μελέτη έδειξε ότι η προσθήκη καρνιτίνης στη δίαιτα για 24 εβδομάδες μείωσε τον παράγοντα νέκρωσης του όγκου-α και την C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP), και βελτίωσε την ηπατική λειτουργία, τα επίπεδα γλυκόζης πλάσματος, το προφίλ των λιπιδίων, την αντίσταση στην ινσουλίνη και τις ιστολογικές αλλοιώσεις της μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας. Εντούτοις, δεν διευκρινίζεται για πόσο διάστημα διατηρούνται αυτά τα οφέλη έπειτα από τη διακοπή χορήγησης της καρνιτίνης.
Χρήστος Ζαβός,
Ειδικός Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος
