Η αξια του θηλασμού

Συγγραφέας Στέλιος ΠαπαβέντσηςκλείσιμοΣυγγραφέας: Στέλιος Παπαβέντσης Όνομα: Στέλιος Παπαβέντσης
Email: papave1@hotmail.com
Site: http://www.pediatros-thes.gr/
Site 2: http://www.iator.gr/microsite/papaventsis

Πληροφορίες: Παιδίατρος, τέρμα Κ Αποστόλων, ΤΚ 55535, Πυλαία, περιοχή Πουρνάρι ,Θεσσαλονίκης 2310 317 580Προβολή άρθρων του συγγραφέα Γράφτηκε στις 08 Δεκεμβρίου 2024,

Για το ποσο σπουδαιος ειναι ο θηλασμος εχει αποφανθει η επιστημονικη κοινοτητα. Το μητρικο γαλα ειναι το πιο ανεκτιμητο δωρο που μπορει να κανει μια μητερα στο παιδι της. Θα συνοψισω στον παρακατω απλο πινακα τα οφελη του θηλασμου στην υγεια της μητερας, την υγεια του βρεφους, την ευχαριστηση και τη σχεση μητερας-βρεφους, οπως και τα πρακτικα του πλενονεκτηματα.
Βρεφη που θηλαζουν σε σχεση με αυτά που δε θηλαζουν εχουν μικροτερο κινδυνο να παθουν:

Μητερες που θηλαζουν σε σχεση με οσες δεν θηλαζουν:

Η σχεση μητερας-βρεφους αναπτυσσεται καλυτερα με το θηλασμο γιατι:

Τα πρακτικα προβληματα του θηλασμου είναι λιγοτερα από ο,τι με το ταισμα με μπουκαλι γιατι:

Η τεχνη του θηλασμου

Ο θηλασμος αποτελει τεχνη που διδασκεται και μαθαινεται, παρα φυσικο ενστικτο. Η ενημερωση και προετοιμασια για θηλασμο πρεπει να ξεκιναει πολυ πριν τη γεννηση, στην αρχη της κυησης. Απαιτει προσωπικο κινητρο και βουληση απο τη μητερα, υπομονη και επιμονη. Ευοδωνεται μονο μεσα σε ενα υποστηρικτικο περιβαλλον φιλικο για θηλασμο, οπως περιγραφεται απο την Παγκοσμια Οργανωση Υγειας. Με τη γεννηση του νεογνου και αν το επιτρεπει η υγεια μητερας και μωρου, ξεκινα η πρωτη προσπαθεια του στο μαστο, κρισιμη οπως εχουν δειξει μελετες για τη μακροπροθεσμη επιτυχια του θηλασμου. Τις πρωτες ημερες της ζωης του, το νεογνο ειναι σημαντικο να βρισκεται για οσο το δυνατον περισσοτερο χρονο σε αμεση επαφη με τη μητερα, απροσκοπτα, δερμα με δερμα. Αυτο επιτυγχανεται μονο αν μητερα και μωρο βρισκονται συνεχεια μαζι, στο ιδιο δωματιο στο μαιευτηριο (rooming in). Η πρωτη προτεραιοτητα ειναι το δεσιμο του βρεφους με τους γονεις; Οι καθε λογης ειδικοι και οι επισκεπτες χρειαζεται να κανουν ενα βημα πισω σε αυτο το σταδιο και να αποφυγουν παρεμβασεις, διακοπες, παραβιασεις των ιδιωτικων στιγμων. Η απομακρυνση του μωρου από τη μητερα στο μαιευτηριο είναι πλεον μη αποδεκτη τακτικη. Απαραιτητη προυποθεση για την επιτυχια του θηλασμου ειναι να αποκτησει η λεχωνα εμπιστοσυνη στον εαυτο της και να μαθει να ‘διαβαζει’ απο μονη της το παιδι της. Ο μονος ειδικος σε αυτη τη διαδικασια ειναι η ιδια. Αν αφησει τον ελεγχο στον παιδιατρο, τη μαια ή αλλους ειδικους, ειναι καταδικασμενη να αποτυχει.

Η τεχνικη του θηλασμου

Η μητερα καθεται αναπαυτικα, ελαφρως ανασηκωμενη, με μαξιλαρια για υποστηριξη στην πλατη και τα χερια. Υπαρχουν διαφορες θεσεις του μωρου για θηλασμο, η περιγραφη των οποιων ξεφευγει των προθεσεων του βιβλιου αυτου. Ο παρονομαστης παντως ειναι ιδιος: Το μωρο χρειαζεται να ερθει σε αμεση σωματικη επαφη με τη μητερα, κοιλια με κοιλια. Η λεχωνα χρησιμοποιει το ενα της χερι για να υποστηριξει το σωμα του μωρου και το αλλο για να κρατησει το προσφερομενο στηθος. Το μωρο βρισκεται σε σωστη θεση αν η μυτη του ειναι πανω στην ιδια νοητη γραμμη με τη θηλη. Το κατω χειλος του ερχεται πρωτο σε επαφη με το δερμα της μητερας. Οταν και μονο οταν ανοιξει διαπλατα το στομα του, με τη γλωσσα του στο εδαφος του στοματος, η γυναικα ωθει το βρεφος ελαφρα προς το μερος της, με αποτελεσμα να ερχεται σε επαφη με το στηθος και το ανω χειλος του. Οσο περισσοτερο μερος απο τη θηλαια αλω (το κοκκινο γυρω απο τη θηλη) αρπαξει, τοσο καλυτερα. Η γενικη ιδεα ειναι οτι το μωρο ερχεται στο στηθος και οχι το στηθος στο μωρο.

Ποτε, για ποση ωρα και ποσο συχνα;

Η λεχωνα πρεπει να γνωριζει οτι το κλαμμα ειναι πολυ καθυστερημενο σημαδι πως το μωρο πειναει. Πολυ πριν απο αυτο, το μωρο μας εχει δωσει συνηθως αρκετες ενδειξεις πεινας: ειναι ανησυχο, στραβωνει το στομα του, τρωει το χερι του. Αν κλαιει, συνηθως ειναι τοσο εκνευρισμενο που δε μπορει να θηλασει; Η μητερα χρειαζεται να το ηρεμησει πρωτα κι επειτα να το βαλει στο στηθος.Ενας βασικος και απαραβατος κανονας για τις πρωτες ημερες εως εβδομαδες ειναι οτι ο θηλασμος εχει για μεγαλο εχθρο του το ρολοι. Η λεχωνα ειναι απαραιτητο να βλεπει τα σημαδια πεινας και κορεσμου του παιδιου της και οχι το ρολοι της. Χρονοδιαγραμματα και φιξαρισμενες ωρες για φαγητο δεν εχουν καμια θεση κατα την εκμαθηση του θηλασμου.

Το μωρο τρωει για τοση ωρα και τοσο συχνα, αναλογα με τις αναγκες του και αυτες απαραβατα διαφερουν απο παιδι σε παιδι. Μας δειχνει τον κορεσμο του αν απομακρυνθει μονο του απο τη θηλη η αν κοιμηθει πανω στο μαστο. Τα πιο πολλα νεογνα περνουν αρκετο χρονο στο μαστο κατα τις πρωτες τους προσπαθειες, 30 λεπτα εως πανω απο μια ωρα. Με τον καιρο, τα μωρα γινονται πιο αποτελεσματικα και χορταινουν σε 5 με 10 λεπτα. Ως προς τη συχνοτητα, αυτη ποικιλει απο ωρα σε ωρα και απο μερα σε μερα για καθε βρεφος. Γενικα περιμενει κανεις θηλασμο καθε μια με πεντε ωρες αρχικα, με μεσο ορο καθε δυο με τρεις ωρες και καπως μεγαλυτερο μεσοδιαστημα κατα τη διαρκεια της νυχτας. Και παλι, οσο ωριμαζει το παιδι αναμενει κανεις μια βασικη ρουτινα μετα τις πρωτες 3-6 εβδομαδες, αρκετα σταθερη μονο μετα τους πρωτους 2-3 μηνες της ζωης. Επομενως μια βασικη γνωση για μια εγκυο που επιθυμει να θηλασει ειναι οτι ταισμα καθε τεσσερις ωρες και νυχτερινος υπνος χωρις διακοπη δεν αποτελουν ρεαλιστικες προσδοκιες κατα τις πρωτες εβδομαδες εως μηνες μετα τη γεννηση. Ωστοσο καθε αρχικη δυσκολια υπερκεραζεται απο τις απωτερες ευκολιες του θηλασμου και τα μεγαλα του δωρα στην υγεια μητερας και βρεφους.Κατα τον πρωτο καιρο, η μητερα προσφερει τον ενα μαστο; Αν το μωρο συνεχιζει να θελει να τραφει, μπορει να προσφερει και το δευτερο μαστο στο ιδιο γευμα. Οταν μετα απο μερικες εβδομαδες επελθει καποια ρουτινα, το βρεφος ειναι προτιμοτερο να αδειαζει ενα μαστο σε καθε γευμα, να τελειωνει πρωτα το ενα στηθος. Το μητρικο γαλα εχει συσταση που ποικιλει. Πιο υδαρη στην αρχη, πιο λιπαρη στις τελευταιες σταγονες του. Ειναι σημαντικο να προσφερεται και αυτο το τελευταιο γαλα, κατι που επιτυγχανεται εαν το μωρο μεινει στο ιδιο στηθος κατα τη διαρκεια ενος γευματος.Συμφωνα με την Παγκοσμια Οργανωση Υγειας, ο αποκλειστικος θηλασμος συνισταται για τους πρωτους 6 μηνες της ζωης. Περιπου στους 4 μηνες, το βρεφος εχει ωριμασει τοσο, ωστε ενδιαφερεται για τα πραγματα που βλεπει και ακουει γυρω του την ωρα που θηλαζει. Πολλες φορες βγαινει απο το στηθος πριν ολοκληρωσει το γευμα, κατι που συχνα εκλαμβανεται λανθασμενα σε αυτην τη φαση ως απορριψη του θηλασμου. Προκειται απλα για ενα πολυασχολο μωρο που βιαζεται να τελειωσει με το γευμα του για να ασχοληθει με τα πρωτοφαντα ερεθισματα γυρω του. Τα μωρα, μετα τους πρωτους 4-6 μηνες της ζωης, δε χρειαζονται νυχτερινο φαγητο. Επομενως, αν προσφερετε γαλα τη νυχτα μετα την ηλικια αυτή – και εχετε κάθε δικαιωμα να τα κανετε αν θελετε-, είναι για συναισθηματικό δέσιμο και όχι για την αυξηση του.

Πως γνωριζουμε αν το μωρο παιρνει πραγματικα γαλα;

Πολλες γυναικες νιωθουν ανασφαλεια σχετικα με το γεγονος οτι το μητρικο γαλα κατα το θηλασμο δε μπορει να μετρηθει. Αυτο που συμβαινει με το θηλασμο ειναι ενας κυκλος: οσο πιο πολυ και συχνα ζηταει το μωρο το μαστο, τοσο πιο πολυ γαλα παραγεται και προσφερεται απο τη μητερα. Και οσο περισσοτερο γαλα παραγεται, τοσο πιο εντατικα ζηταει το μωρο. Οσο πιο συχνα και πιο πολύ θηλαζεται ο μαστος της λεχωνας, τοσο περισσοτερο γαλα παραγει. Τελικα, μετα τις πρωτες εβδομαδες, επερχεται μια ρυθμιση, κατα την οποια η παροχη συνανταει τη ζητηση και η μητερα φτιαχνει τοσο γαλα οσο ακριβως χρειαζεται το βρεφος. Αν η γυναικα ειναι υπερβολικα στρεσαρισμενη, κουρασμενη ή αυπνη, η παραγωγη γαλακτος θα μειωθει.  Αν το στηθος ειναι γεματο και δεν προσφερθει ή προσφερθει με το ρολοι ή δε μπορει το μωρο να παρει το γαλα γιατι είναι αρρωστο ή για οποιονδηποτε αλλο λογο, τοτε οι ορμονες της λεχωνας υποστρεφονται, το γαλα σταματα να φτιαχνεται. Επομενως, στο ερωτημα ‘εχω γαλα;’ Η απαντηση ειναι ‘αν βαζεις το βρεφος στο στηθος με ηρεμια, εχεις; οσο πιο συχνα θηλαζεις, τοσο περισσοτερο εχεις’. Πραγματικα πρωταρχικη αδυναμια του μαστου να παραγει γαλα ειναι πολυ σπανια και δεν αφορα τη μεγαλη πλειοψηφια των γυναικων.

Η πιο αξιοπιστη αποδειξη οτι το μωρο παιρνει γαλα απο το στηθος ειναι ο ηχος που ακουγεται –ελαφρυ, ανεπαισθητο γκλουπ- οταν καταπινει. Απο εκει και περα, πολλα μικρα στοιχεια μπορουν να μας διαβεβαιωσουν οτι τα πραγματα πηγαινουν καλα. Φυσικα δεν ειναι δυνατο να υπολογισουμε την ακριβη ποσοτητα του γαλακτος που λαμβανει καθε φορα, οπως γινεται με το τεχνητο γαλα στο μπουκαλι. Αυτο δεν πρεπει να μας αγχωνει ουτε χρειαζεται, γιατι μπορουμε να παρατηρησουμε προσεκτικα τα εξης:

Βγαινουν σταγονες γαλακτος με το κλαμμα του μωρου ή πριν ξεκινησει ο θηλασμος;

Ειναι ορατο γαλα στο στομα του μωρου ή γυρω απο αυτο; Βγαινουν σταγονες γαλακτος απο τον αλλο μαστο την ωρα του θηλασμου;

Ειναι υγρη και μακροστενη η θηλη στο τελος; Νιωθει η μητερα να αδειαζει το στηθος της κατα τη διαρκεια του θηλασμου;

Εχουν διογκωθει οι μαστοι μετα τις πρωτες ημερες; Κανει αργες και μεγαλες κινησεις μασησης το μωρο πανω στο στηθος;

Τα μαγουλα του φουσκωνουν ελαφρα (πραγμα θετικο) ή εισερχονται κατα το θηλασμο (κατι πιθανα παθολογικο);

Φαινεται κορεσμενο, χαλαρωνει, κοιμαται ή αποσυρεται μονο του απο το στηθος στο τελος;

Μετα απο ενα γευμα, περναει χρονος 1-2 ωρων τουλαχιστον πριν το μωρο ξαναπεινασει;

Κερδιζει βαρος το βρεφος;

Εχει πολλες υγρες πανες με ουρα κατα τη διαρκεια της ημερας;

Αποβαλλει πολλες φορες την ημερα κοπρανα κιτρινα ή κιτρινοπρασινα, μαλακα ημιρευστα (κατι φυσιολογικο) ή ειναι δυσκοιλιο (παθολογικο), εχει μαυρα κοπρανα (μηκωνιο) μετα τις πρωτες 4-5 ημερες (παθολογικο);

Αν λοιπον γνωριζουμε και δωσουμε σημασια σε μικρες παρατηρησεις, δε θα προβληματιστουμε για το γαλα που παιρνει το βρεφος.

Ο,τιδηποτε αλλο δοθει αρχικα εκτος του στηθους βλαπτει το θηλασμο

Τσαι, ζαχαρονερο, νερο, τεχνητο γαλα σε μπουκαλι, μητρικο γαλα σε μπουκαλι, πιπιλα εχουν ενα κοινο σημειο: εμποδιζουν την πληρη προσαρμογη μητερας και βρεφους στο θηλασμο, τουλαχιστον αν δοθουν κατα τις κρισιμες πρωτες εβδομαδες. Εχει βρεθει οτι οι κινησεις που κανει το μωρο με το στομα και τη γλωσσα του οταν θηλαζει ειναι εντελως διαφορετικες απο αυτες που χρησιμοποιει για να τραφει απο την τεχνητη θηλη του μπουκαλιου ή της πιπιλας. Στα αρχικα σταδια, οταν το βρεφος μαθαινει ακομα πως να χρησιμοποιησει πιο αποτελεσματικα το μαστο, ο,τιδηποτε παρεμβληθει σε αυτην τη διαδικασια μπορει να του προκαλεσει συγχυση και να εχει βλαπτικη επιδραση.
Οταν περασει ο πρωτος καιρος και εφοσον το παιδι θηλαζει πια με επιτυχια, η μητερα μπορει με μεγαλυτερη ασφαλεια να δοσει περιστασιακα ενα μπουκαλι με το δικο της ή με τεχνητο γαλα.

Στέλιος Παπαβέντσης,
Παιδίατρος