Καρκίνος Όρχεων
Συγγραφέας Σωτήρης Κούκος Γράφτηκε στις ,
Ο καρκίνος των όρχεων είναι σχετικά ένας σπάνιος καρκίνος. Αποτελεί το 1-2% των νεοπλασμάτων του άνδρα. Στο 78% των περιπτώσεων εμφανίζεται σε άνδρες ηλικίας 20-40 ετών. Είναι πιο συχνός στον δεξιό όρχη ενώ στο 1-2% είναι αμφοτερόπλευρος. θεωρείται η πλέον θεραπεύσιμη μορφή ουρολογικού καρκίνου με συνολική επιβίωση στα πρώιμα στάδια η οποία πλησιάζει το 95%.
Αίτια – Προδιαθεσικοί Παράγοντες
Συγγενείς και επίκτητοι παράγοντες οι οποίοι έχουν ενοχοποιηθεί κατά καιρούς για τον καρκίνο του όρχη είναι:
- Κρυψορχία: αποτελεί ίσως τον μόνο παράγοντα για τον οποίο έχει αποδειχθεί η σχέση του με τον καρκίνο του όρχη. Ο κίνδυνος στα άτομα με κρυψορχία να εμφανίσουν καρκίνο του όρχεως αυξάνεται από 3-14 φορές. Αυτό οφείλεται στη αυξημένη θερμοκρασία, στις ενδοκρινικές διαταραχές και στην δυσγενεσία των γονάδων.
- Κληρονομική προδιάθεση: οι αδελφοί και οι γιοι ασθενών με καρκίνο του όρχεως έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του όρχεως στο 2% των ασθενών.
- Επίδραση ουσιών με οιστρογονική ή αντιανδρογονική δράση: η χορήγηση οιστρογόνων στο πρώτο τρίμηνο της κύησης έχει ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη καρκίνου. Επίσης, δυνητικός κίνδυνος υπάρχει για τα έμβρυα των οποίων οι μητέρες εκτίθενται σε βιομηχανικές τοξίνες που έχουν παρόμοια χημική δομή με τα οιστρογόνα.
- Τραύματα του όρχη
- Επανειλημμένες φλεγμονές κυρίως λοίμωξη από HIV
- Συνεχής έκθεση σε ουσίες όπως οι φαινόλες, τα λιπάσματα, η άσβεστος και ο καπνός.
- Μικρολιθίαση όρχεως
- Υπογονιμότητα: κάποιες μελέτες υποστηρίζουν μια μικρή αύξηση του κινδύνου σε υπογόνιμους άνδρες.
Ταξινόμηση
Ιστολογικά οι όγκοι των όρχεων ταξινομούνται σε:
1. Πρωτοπαθείς όγκους από γεννητικά (βλαστικά) κύτταρα:
- καρκίνος in situ (ενδοσωληναριακή νεοπλασία)
- σεμίνωμα
- σπερματοκυτταρικό σεμίνωμα
- μη σεμινωματώδεις όγκοι (εμβρυικό καρκίνωμα, τεράτωμα, χοριοκαρκίνωμα, μεικτοί όγκοι).
2. Όγκοι στρώματος γεννητικής χορδής:
- από κύτταρα Leyding
- από κύτταρα Sertoli
- κοκκιοκυτταρικός όγκος
- μικτοί (γοναδοβλάστωμα)
3. Δευτεροπαθείς όγκους (μεταστατικοί, όγκοι αιμοποιητικού κ.α)
Κλινική Εικόνα
- Ανώδυνη διόγκωση του όρχη
- Αμβλύς πόνος
- Αίσθημα βάρους στο όσχεο
- Φλεγμονώδης μορφή (διόγκωση και άλγος)
- Αντιδραστική υδροκήλη
- Γυναικομαστία
- Μεταστατικές εκδηλώσεις (Οσφυϊκός πόνος, διόγκωση λεμφαδένων, πυρετός, βήχας)
Διάγνωση
1. Εργαστηριακός Έλεγχος
Καρκινικοί δείκτες. Η αξία τους θεωρείται ανεκτίμητη για την πρώιμη διάγνωση, την σταδιοποίηση αλλά και για την παρακολούθηση των ασθενών.
- β-χοριακή γοναδοτροπίνη (β-HCG): Η β-HCG συναντάται στο 100% των περιπτώσεων αμιγούς χοριοκαρκινώματος, στο 40-60% των εμβρυικών καρκινωμάτων ενώ σε αμιγή σεμινώματα στο 5-10%.
- άλφα φετοπρωτεΐνης (AFP): Η παρουσία αυξημένων επιπέδων της AFP δηλώνει παρουσία μη σεμινωματώδη όγκου. Η AFP δεν αυξάνεται ποτέ σε αμιγές σεμίνωμα ή χοριοκαρκίνωμα. Η ημιπερίοδος ζωής της είναι 5 ημέρες και η παραμονή υψηλών επιπέδων 4 εβδομάδες μετά την ορχεκτομή υποδηλώνει παρουσία μεταστατικής νόσου.
- Γαλακτική δεϋδρογονάση (LDH): Αυξάνεται σε κάθε τύπο όγκου από γεννητικά κύτταρα και χρησιμοποιείται κυρίως για την εκτίμηση του υπάρχοντος καρκινικού φορτίου.
- Πλακουντική αλκαλική φωσφατάση (PLAP)
2. Απεικονιστικός Έλεγχος
- Υπερηχογράφημα οσχέου για την επιβεβαίωση ορχικής μάζας
- Ακτινογραφία ή Αξονική τομογραφία θώρακος για να διαπιστωθούν ή όχι πιθανές μεταστάσεις στον πνεύμονα
- Αξονική τομογραφία άνω-κάτω κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου για την διερεύνηση λεμφαδενικών μεταστάσεων.
Θεραπεία
Η υψηλή βουβωνική ορχεκτομή αποτελεί την πρώτη θεραπευτική αντιμετώπιση, ακόμη και σε προχωρημένη μεταστατική νόσο.
Ανάλογα με το πόρισμα της παθολογοανατομικής εξέτασης (σεμίνομα ή μη σεμίνομα), την παρουσία ή όχι λεμφαδένων, μεταστάσεων και τις τιμές των καρκινικών δεικτών θα καθοριστεί η περεταίρω θεραπεία.
Η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία αποτελούν συμπληρωματικές θεραπείες των όγκων του όρχη. Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει αν ανήκετε στην κατηγορία των ασθενών που πρέπει να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία. Η διάρκεια και το είδος του θεραπευτικού προγράμματος εξαρτάται από τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου κατά τη διάγνωση. Δεν είναι όλοι οι ιστολογικοί τύποι ευαίσθητοι στην χήμειο- ή ακτινο- θεραπεία.
Διατήρηση της γονιμότητας
Η αφαίρεση του ενός όρχεως και εφόσον ο άλλος είναι φυσιολογικός δεν επηρεάζει τη σεξουαλική ζωή ή τη γονιμότητα. Η γονιμότητα μπορεί να επηρεαστεί σε περίπτωση όπου υποβληθείτε συμπληρωματικά σε χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία. Ο γιατρός θα σας ενημερώσει και θα σας προτείνει να καταθέσετε σπέρμα σε τράπεζα σπέρματος. Πάντως, σε πολλούς ασθενείς η γονιμότητα επιστρέφει στο φυσιολογικό μετά το πέρασμα ενός έτους από τη χημειοθεραπεία/ακτινοθεραπεία.
Πρόγνωση
Οι πρόγνωση είναι συνήθως πολύ καλή. Ο καρκίνος των όρχεων, χάρη στην πρόοδο της χημειοθεραπείας, έχει γίνει μία ιάσιμη μορφή καρκίνου σε πάνω από 95% των περιπτώσεων. Και μάλιστα, εάν ο καρκίνος διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί σε πρώιμο στάδιο, η ίαση είναι δεδομένη. Αλλά ακόμη και αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, εξακολουθεί να υπάρχει μία μεγάλη πιθανότητα ίασης και μάλιστα πολύ υψηλότερη συγκριτικά με άλλους τύπους καρκίνου.
Πρόληψη
Η πρόληψη του καρκίνου του όρχη ξεκινάει από την σωστή ενημέρωση των νέων γονέων και ιδιαίτερα της μητέρας για την αποφυγή λήψης συνθετικών οιστρογόνων το πρώτο τρίμηνο της κύησης.
Ακολουθεί από την παιδική ακόμη ηλικία, η διάγνωση και διόρθωση κάποιας πιθανή κρυψορχία. Αν και δεν υπάρχει απόδειξη ότι η ορχεοπηξία μειώνει τον κίνδυνο, η εκτέλεση της διευκολύνει την πρωιμότερη ανακάλυψη του καρκίνου μέσω της αυτοεξέτασης.
Η ευαισθητοποίηση των ατόμων αλλά και των γονέων με οικογενειακό ιστορικό για μια πιο συχνή αυτοεξέταση.
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό οι άνδρες να κάνουν αυτοεξέταση των όρχεων τους μια φορά το μήνα. Η καλύτερη στιγμή για να γίνει αυτό είναι μετά από ένα ζεστό ντους ή μετά από το μπάνιο. Το ζεστό νερό χαλαρώνει το δέρμα του οσχέου και έτσι κάνει την εξέταση ευκολότερη. Με τον τρόπο αυτό μπορούν οι ίδιοι πολύ νωρίς να ανιχνεύσουν μια αλλαγή σ’ αυτούς.
Ο καρκίνος των όρχεων είναι ιάσιμος εάν ανιχνευθεί έγκαιρα και εάν δοθεί στον ασθενή η κατάλληλη θεραπεία.
Photo by Drew Hays on Unsplash
Σωτήρης Κούκος,
Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος,
