Αυξημένες Τ4 ή/και Τ3 με φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς
Συγγραφέας Γρηγόρης Ευφραιμίδης Γράφτηκε στις ,
Οι θυρεοειδικές ορμόνες (Τ3 και Τ4) κυκλοφορούν στο αίμα σε δύο μορφές: την ελεύθερη μορφή, η οποία είναι και η δραστική μορφή, και την συνδεδεμένη με πρωτείνες. Είναι φανερό ότι οποιαδήποτε διαταραχή που επηρεάζει τις πρωτείνες που συνδέονται με τις θυρεοειδικές ορμόνες θα προκαλεί και αντίστοιχη μεταβολή στη μέτρηση της ολικής Τ4 και της ολικής Τ3.
Από την άλλη μεριά όμως και από τη στιγμή που ο θυρεοειδής αδένας λειτουργεί φυσιολογικά οι τιμές της ελεύθερης Τ4 και Τ3 δεν θα επηρεάζονται, με άλλα λόγια τα λειτουργικά κλάσματα των θυρεοειδικών ορμονών θα είναι φυσιολογικά. Ο οργανισμός δηλαδή θα βρίσκεται σε φυσιολογική κατάσταση από άποψη θυρεοειδικής λειτουργίας άρα και η TSH (που είναι και ο πιο ευαίσθητος δείκτης της θυρεοειδικής λειτουργίας) θα είναι φυσιολογική.
Ποιές είναι οι πιο συχνές καταστάσεις που προκαλούν αυξημένες τιμές των ολικών θυρεοειδικών ορμονών χωρίς να υπάρχει διαταραχή της λειτουργίας του αδένα;
Τα οιστρόγονα αυξάνουν τη συγκέντρωση μιας εκ των πρωτεινών που συνδέονται με τις θυρεοειδικές ορμόνες, της TBG, και επομένως αυξάνουν και τη συγκέντρωση της ολικής Τ3 και Τ4 (σε ποσοστό 25 με 50%) στην εγκυμοσύνη, σε γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά, σε γυναίκες στην εμμηνόπαυση που λαμβάνουν οιστρόγονα και σε μικρότερο βαθμό (10-25%) σε γυναίκες που παίρνουν ταμοξιφένη και ραλοξιφένη.
Ασθενείς με οξεία ή και υποξεία ηπατίτιδα (ακόμα και με ήπια αύξηση των τρανσαμινασών) έχουν αυξημένη TBG.
Αρκετά φάρμακα αυξάνουν την TBG όπως η ηρωίνη, η μεθαδόνη, η 5-fluorouracil, perphenazine, clofibrate.
Φάρμακα που αναστέλουν τη μετατροπή της Τ4 σε Τ3 όπως η αμιοδαρόνη, η προπανολόλη σε υψηλές δόσεις και κάποιο σκιαγραφικοί παράγοντες με βάση το ιώδιο προκαλούν επίσης υπερθυροξιναιμία με φυσιολογικές συγκεντρώσεις TSH.
Καταστάσεις που προκαλούν μειωμένες τιμές των ολικών θυρεοειδικών ορμονών χωρίς διαταραχή της λειτουργίας του αδένα.
Ανεπάρκεια της TBG προκαλείται από ψηλές συγκεντρώσεις ανδρογόνων, από τη χορήγηση γλυκοκορτικοειδών (κορτιζόνης) στις ενδοκρινικές νόσους μεγαλακρία και σύνδρομο Cushing.
Κάποα φάρμακα προκαλούν μείωση της TBG ενώ άλλα (σαλικυλικά, ψηλές δόσεις του διουρητικού φουροσεμίδη, κάποια μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) αναστέλλει τη σύνδεση της Τ4 με τις πρωτείνες με αποτέλεσμα μειωμένη τιμή ολικής Τ4 ενώ η ελεύθερη Τ4 (free T4) είναι φυσιολογική.
Ασθενείς που λαμβάνουν αντιεπιληπτική αγωγή (phenytoin ή carbamazepine) εμφανίζουν μειωμένες τιμές free T4 και T3 και φυσιολογική τιμή TSH. Πρόκειται για “λάθος” στην τεχνική μέτρησης των ορμονών και όχι για πραγματική μείωση. Για το λόγο αυτό καλό είναι η μετρήσεις σε αυτούς τους ασθενείς να περιοριζόνται στη μέτρηση της TSH μόνο, ενώ δεν πρέπει να διαφεύγει ότι σε τέτοιους ασθενείς ίσως χρειάζεται αυξημένη δόση υποκατάστασης με θυροξίνη σε περίπτωση υποθυρεοειδισμού.
Υπάρχουν βεβαία και άλλες πιο σπάνιες καταστάσεις που οδηγούν είτε σε αυξημένες είτε σε μειωμένες τιμές των ολικών θυρεοειδικών ορμονών χωρίς να υπάρχει διαταραχή της λειτουργίας του αδένα και στις οποίες δε χρειάζεται να επακταθούμε.
Γρηγόρης Ευφραιμίδης
