Απαραίτητο το τσεκ απ στα αγγεία
Συγγραφέας Χρήστος Λιάπης Γράφτηκε στις ,
H άγνοια και η κακή οργάνωση των υπηρεσιών υγείας κοστίζει κάθε χρόνο στη χώρα μας εκατοντάδες ζωές από εγκεφαλικά επεισόδια και ραγέντα ανευρύσματα της αορτής, που αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στην ώριμη ενήλικη ζωή, στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Παρ’ ότι η αγγειοχειρουργική καθιερώθηκε επίσημα ως ειδικότητα από το 1989 σε ολόκληρες περιοχές της χώρας, όπως η Πελοπόννησος και η Δυτική Ελλάδα, αλλά και σε μεγάλα νοσοκομεία του λεκανοπεδίου, δεν έχουν συσταθεί και δεν λειτουργούν αγγειοχειρουργικές κλινικές. O Ευαγγελισμός, το Τζάνειο, το Γενικό Κρατικό Νίκαιας, το Ασκληπιείο, το Θριάσιο, τα Νοσοκομεία Παίδων «Αγία Σοφία» και «Αγλαΐα Κυριακού», τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία της Πάτρας, των Ιωαννίνων, της Λάρισας δεν έχουν αγγειοχειρουργικό τμήμα.
Το πρόβλημα επισημαίνει με συνέντευξή του στην «K» ο διευθυντής της αγγειοχειρουργικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αγγειοχειρουργικής Εταιρείας, κ. Χρήστος Λιάπης. «Πρόκειται για ένα τεράστιο έλλειμμα, το οποίο δεν καλύπτεται από την ύπαρξη ενός ειδικού γιατρού στο νοσοκομείο? απαιτείται νοσοκομειακή κάλυψη 365 ημέρες τον χρόνο, είκοσι τέσσερις ώρες το 24ωρο», λέει. Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει χρόνος για μετακίνηση των ασθενών από το ένα νοσοκομείο στο άλλο και από τη μια περιοχή στην άλλη. Ετσι, χάνονται ζωές, ξοδεύονται χρήματα άσκοπα και εκτιθέμεθα διεθνώς. Πρέπει, επομένως, τα μεγάλα νοσοκομεία της Αττικής, τα περιφερειακά και τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία να αποκτήσουν ένα οργανωμένο κέντρο. Πολύ περισσότερο, λόγω του μεγάλου αριθμού των τροχαίων ατυχημάτων που απαιτούν τη συνδρομή αγγειοχειρουργού».
Ομάδες υψηλού κινδύνου διαβητικοί και ηλικιωμένοι
Οι αγγειακές παθήσεις αποτελούν ένα πρόβλημα «τερατώδες» ως προς την έκταση και τις συνέπειές του, που αφορά πολλές κατηγορίες ασθενών. Μιλώντας για την Ελλάδα αναφέρουμε ενδεικτικά ότι 300.000 διαβητικοί (περίπου ένας στους τρεις πάσχοντες) θα εμφανίσουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους ένα σοβαρό αγγειακό πρόβλημα. Οι επιπλοκές από τα αγγεία είναι η συχνότερη αιτία που οδηγεί τους διαβητικούς στο νοσοκομείο, ενώ αυξάνουν στο διπλάσιο τον χρόνο νοσηλείας τους.
«Εκτός από τις επιπτώσεις και τα σοβαρά προβλήματα στα νεφρά και στα μάτια, τα οποία καταστρέφονται, σημειώνει ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αγγειολογικής Εταιρείας, συνήθως οι διαβητικοί φθάνουν στον ειδικό γιατρό με αυτό που λέμε διαβητικό πόδι, δηλαδή γάγγραινα και πληγές στα πόδια, οι οποίες δεν κλείνουν. Ξεκινούν από μικρές κακώσεις, οι οποίες όμως δημιουργοόυν μεγάλα προβλήματα. Γι’ αυτό και χρειάζεται να ενημερώνονται οι διαβητικοί ότι πρέπει να προσέχουν τα πόδια τους καλύτερα και από τα μάτια τους».
Εγκαιρη αντιμετώπιση
– Υπάρχει διεθνές επιστημονικό ενδιαφέρον για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τα προβλήματα της αορτής. Πού το αποδίδετε;
– Τα προβλήματα αυτά αυξάνονται λόγω και της γήρανσης του πληθυσμού και οι συνέπειές τους είναι εξαιρετικά σοβαρές. Σε λίγα χρόνια, το 25% του πληθυσμού θα είναι άνω των 65 ετών. Σε αυτόν τον πληθυσμό, ιδίως στους άνδρες, η συχνότητα ενός ανευρύσματος είναι περίπου 5%. Εχουμε, επομένως, 20.000 ανευρύσματα μόνο σε ώριμους άνδρες στην Ελλάδα. Κυκλοφορούν φαινομενικά υγιείς και δεν αντιμετωπίζονται ιατρικά. Οι περισσότεροι θα καταλήξουν σε ρήξη του ανευρύσματος και πολύ πιθανόν να μην προλάβουν να φθάσουν μέχρι το νοσοκομείο. Σε χώρες με προηγμένα συστήματα προληπτικού ελέγχου, όπως οι σκανδιναβικές χώρες και η Γαλλία, η πιθανότητα ρήξης ενός ανευρύσματος κυμαίνεται περί το 15%. Στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερη από 40% χωρίς να συμπεριλάβω τους ασθενείς που πεθαίνουν στο σπίτι τους πριν φθάσουν στο νοσοκομείο. Και επειδή δεν γίνονται νεκροτομές -παρά ελάχιστες- στην Ελλάδα, δεν έχουμε δυστυχώς ακριβή στοιχεία όσον αφορά τον πραγματικό αριθμό των ατόμων, οι οποίοι πεθαίνουν αιφνιδίως, εξαιτίας ενός ανευρύσματος.
– Πόσο καλύτερα είναι τα πράγματα, εάν ένας άρρωστος με ένα «ψυχρό» ανεύρυσμα χειρουργηθεί προγραμματισμένα;
– H πιθανότητα να τελειώσουν όλα καλά είναι αυτήν τη στιγμή από 95%-98% και περισσότερο, σε ορισμένα κέντρα. Αντίθετα από όσους ασθενείς φθάνουν επειγόντως στο νοσοκομείο και χειρουργούνται με ρήξη ανευρύσματος, επιβιώνουν περίπου οι μισοί. Αυτό σημαίνει, εάν ληφθεί υπ’ όψιν ότι οι μισοί ασθενείς πεθαίνουν στο σπίτι ή στον δρόμο για το νοσοκομείο, ότι η θνητότητα σε περίπτωση ρήξης τους ανευρύσματος φθάνει το 75%. Δεν είναι βέβαια αναγκαίο να χειρουργείται κάθε άνθρωπος που έχει ένα ανεύρυσμα, απαιτείται όμως, να παρακολουθείται συστηματικά, ώστε ανάλογα να προσαρμόζεται η θεραπεία. Ισως χρειάζεται μόνο φαρμακευτική αγωγή με στατίνες και αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, ενώ αρκετά συχνά χρησιμοποιούνται ελαφρύτερες επεμβατικές μέθοδοι, με την τοποθέτηση ενδαυλικών μοσχευμάτων. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά η επιλογή των ασθενών.
Πιστοποίηση εξετάσεων
– Πρέπει ο έλεγχος των αγγείων να ενταχθεί στο υποχρεωτικό τσεκ απ;
– Από μια ηλικία και ύστερα, αλλά και σε όσους έχουν οικογενειακό ιστορικό αγγειακών παθήσεων, είναι αναγκαίο να γίνεται προληπτικός έλεγχος με υπερήχους. Είναι ο απλούστερος, φθηνότερος και απολύτως ασφαλής τρόπος.
Με τους ενδοαγγειακούς υπερήχους, έχουμε πλέον τη δυνατότητα να γνωρίζουμε όχι μόνο τον βαθμό της στένωσης, αλλά και το είδος της αθηρωματικής πλάκας, που ευθύνεται για τους αιφνίδιους θανάτους. Επειδή, όμως, η τεχνολογία εξαπλώνεται πάρα πολύ και υπάρχουν πολλών ειδών εξετάσεις, είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε και στη χώρα μας στην πιστοποίηση αυτών των εξετάσεων.
Διότι οι υπέρηχοι δίνουν σωστά αποτελέσματα όχι μόνον όταν το μηχάνημα είναι καλό, αλλά και εφόσον ο εξεταστής ξέρει καλά τη δουλειά του.
Είναι εύκολο να εφαρμόσει κανείς την τεχνολογία? το δύσκολο είναι να έχει μια σωστή εφαρμογή. Και δεν υπάρχει πιο επικίνδυνο πράγμα από μια λαθεμένη εξέταση, που ανάλογα σε κάνει να πανικοβληθείς ή να εφησυχάσεις…
– Μπορεί να προληφθεί ένα εγκεφαλικό επεισόδιο;
– Τα εγκεφαλικά συνήθως είναι αποτέλεσμα αθηροσκλήρυνσης. Προκαλούνται όμως και από άλλα αίτια, όπως ιομυϊκές υπερπλασίες ή μικρά ανευρύσματα στον εγκέφαλο, τα οποία είναι συνηθέστερα στις γυναίκες και όταν σπάσουν, προκαλούν βαρύτατα εγκεφαλικά. Τα τελευταία χρόνια μπορούμε, με τη βοήθεια της μαγνητικής αγγειογραφίας να τα εντοπίσουμε εύκολα και αναίμακτα. Επομένως, θα πρέπει και με λίγα συμπτώματα, κυρίως εάν έχουμε υπέρταση, να ελέγχουμε την πιθανότητα παρουσίας ανευρύσματος στην εγκεφαλική κυκλοφορία.
– Το αγγειακό σύστημα δεν είναι ενιαίο; Πώς δικαιολογείται αυτή η πολυδιάσπαση των ιατρικών ειδικοτήτων;
– Πράγματι. Οι αλλοιώσεις στις καρωτίδες είναι ένας δείκτης έγκαιρης διάγνωσης αγγειακού προβλήματος γενικότερα στον οργανισμό. Γι’ αυτό μια νέα κατεύθυνση στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι η οργάνωση Κέντρων Αγγειακών Παθήσεων στα νοσοκομεία, όπως ήδη υπάρχουν στην Mayor Clinic, στο Harvaral και στη Γερμανία. Στα κέντρα αυτά λειτουργούν από κοινού ο καρδιολόγος, ο αγγειοχειρουργός, ο ειδικός για τα λιπίδια, ο διαβητολόγος, ώστε ο ασθενής με ένα αγγειακό πρόβλημα να μπορεί να αντιμετωπιστεί ολιστικά. Να μην βλέπει ο κάθε γιατρός μόνο ένα μέρος του συστήματος, αλλά να αντιμετωπίζει τα προβλήματα στο σύνολό τους.
Αορτή: ένα ιατρικό «ορφανό»
Καθώς ο αριθμός των αγγειακών – εγκεφαλικών επεισοδίων αυξάνει παράλληλα με την πληθυσμιακή γήρανση, από πλευράς της επιστημονικής κοινότητας καταβάλλονται σύντονες προσπάθειες για την ενημέρωση του πληθυσμού σχετικά με την αξία των προληπτικών ελέγχων. Σε πρόσφατο εκτενές δημοσίευμα της εφημερίδας Wall Street Journal, η αορτή, το μεγαλύτερο και σημαντικότερο αγγείο του ανθρώπινου σώματος, χαρακτηρίζεται ως ένα «ιατρικό ορφανό» που επειδή βρίσκεται ανάμεσα σε περισσότερες από μία ιατρικές ειδικότητες παραμελείται εγκληματικά.
«Η πρόληψη και η συστηματική αντιμετώπιση, τονίζει ο κ. Λιάπης, έχει τεράστια σημασία, διότι στο εγκεφαλικό σπάνια έχουμε προειδοποιητικά σημάδια. Ενα μούδιασμα στο χέρι ή το πόδι που συνήθως περνάει απαρατήρητο, δεν μας ωθεί να ζητήσουμε βοήθεια και το εγκεφαλικό έρχεται απροειδοποίητα. Γι’ αυτό χρειάζεται συστηματικός έλεγχος στις ομάδες του πληθυσμού που εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο, είτε λόγω της ηλικίας τους είτε λόγω οικογενειακού ιστορικού».
