Κιρσοί
Οι κιρσοί των κάτω άκρων είναι αναμφίβολα η χαρακτηριστικότερη κλινική εκδήλωση της νόσου της Φλεβικής Ανεπάρκειας, αποτελώντας επιφανειακές φλέβες του δέρματος, οι οποίες είναι ψηλαφητές, διατεταμένες, (με διάμετρο πάνω από 5 χιλιοστά), επιμηκυμένες και με έντονα ελικοειδή, τις περισσότερες φορές, πορεία. Αιτιοπαθογενετικά προκαλούνται από την εξασθένιση τόσο του τοιχώματος όσο και των βαλβίδων των προσβαλλόμενων φλεβών, η οποία οδηγεί σε αδυναμία σύσπασης και διατήρησης του φυσιολογικού τους κυλινδρικού σχήματος αλλά και σε ανεπαρκή σύγκλειση των βαλβίδων τους.
Παράλληλα, επέρχεται και αλλαγή της σύστασης και των μηχανικών ιδιοτήτων του τοιχώματος τους με αύξηση της ελαστικότητας και της ενδοτικότητας τους, γεγονότα που δρουν συνεργικά μεταξύ τους, οδηγώντας σε στάση-λίμναση του αίματος εντός του αυλού τους και επιπλέον αύξηση της διαμέτρου τους αλλά και της πίεσης του αίματος.
Έτσι, οι σχετικά μικρής διαμέτρου, <<σφριγηλοί>> κυλινδρικοί σωλήνες που έχουν την ικανότητα να προωθούν το αίμα προς τη καρδιά χωρίς αυτό να παλινδρομεί, μετατρέπονται τελικά σε χαλαρούς, διατεταμένους και ελικωμένους κομβολογιοειδείς σχηματισμούς, οι οποίοι αποτελούν ουσιαστικά εστίες λίμνασης του αίματος, αφού αδυνατούν να το προωθήσουν επαρκώς προς την καρδιά.
Δηλαδή, κατά την εξαλλαγή των φυσιολογικών φλεβών σε κιρσούς λαμβάνουν χώρα μεταβολές που επαυξάνονται σε φαύλο κύκλο καθώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους διάφοροι επιβαρυντικοί παράγοντες, όπως:
- Η χρόνια αύξηση της φλεβικής πίεσης, γεγονός που αναμφίβολα σχετίζεται με την όρθια στάση των ανθρώπων, αφού κιρσοί δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο ζωικό είδος. με εξαίρεση μία φυλή εξαιρετικά μεγαλόσωμων βοδιών της Ιβηρικής
- Η ιδιοσυστασική προδιάθεση για εξασθένηση τόσο του τοιχώματος όσο και των βαλβίδων τους, εξαιτίας αρκετά γνωστών πλέον γονιδιακών μεταβολών και αντίστοιχων βιοχημικών μεταβολών
- Η χρόνια επίδραση διαφόρων προδιαθεσικών παραγόντων, όπως έχουν ήδη παρουσιασθεί στην αιτιοπαθογένεια της Φλεβικής Ανεπάρκειας, δηλαδή:
- Η αύξηση της ηλικίας, ιδιαίτερα μετά τα 50 με 60 έτη
- Η παρατεταμένη ορθοστασία, η καθιστική ζωή και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας εν γένει
- Το αυξημένο σωματικό βάρος ή οι αυξομειώσεις του σωματικού βάρους
- Οι πολλές, (πάνω από 2), εγκυμοσύνες ή οι εγκυμοσύνες σε μικρή ηλικία (κάτω από τα 25 έτη)
- Η χρόνια λήψη αντισυλληπτικών φαρμάκων
Θα πρέπει φυσικά να καταστεί ξεκάθαρο ότι η αιτιοπαθογένεια αλλά και οι παθοφυσιολογικές μεταβολές που συμβαίνουν τελικά, οδηγώντας στον σχηματισμό των κιρσών δεν διαφέρουν σε τίποτε από αυτές της βασικής υποκείμενης νόσου, δηλαδή της Φλεβικής Ανεπάρκειας. Επομένως, το στοιχείο που διαφοροποιεί την εκάστοτε κλινική εικόνα είναι η διάμετρος και η έκταση των προσβαλλόμενων φλεβών, δηλαδή όταν η Φλεβική ανεπάρκεια προσβάλλει φλεβίδια διαμέτρου μέχρι και 4 χιλιοστών έχουμε την εκδήλωση των ευρυαγγειών ή αλλιώς των τηλαγγειεκτασιών ή και των δικτυωτών και αραχνοειδών φλεβών, ενώ όταν προσβάλλει επιφανειακές φλέβες μεγαλύτερες των 4 χιλιοστών έχουμε την εκδήλωση των κιρσών. Στην περίπτωση δε, που η νόσος προσβάλει φλέβες μεγαλύτερες των 4 χιλιοστών αλλά που αυτές δεν είναι επιφανειακές, όπως είναι οι φλέβες του εν τω βάθει δικτύου, τότε η κλινική εκδήλωση μπορεί να είναι ποικίλη, όπως οίδημα ή δημιουργία δερματίτιδας στάσης-λιποδερματοσκλήρυνσης ή και ελκών.
Φυσικά στις περισσότερες των περιπτώσεων, η κατανομή της νόσου είναι πολυεπιπεδική, δηλαδή προσβάλλει φλέβες όλων των διαμέτρων τόσο στο επιπολής όσο και στο εν τω βάθει δίκτυο, δημιουργώντας πολυποίκιλες και σύνθετες κλινικές εικόνες κυμαινόμενες από την απλή αισθητική επιβάρυνση των ευρυαγγειών και των κιρσών μέχρι τις σοβαρότερες κλινικές εκδηλώσεις των σημαντικών οιδημάτων, της λιποδερματοσκλήρυνσης των ελκών, των προσβολών κυτταρίτιδας, δευτεροπαθούς λεμφοιδήματος κτλ.
Οι κιρσοί μπορεί να δημιουργηθούν σε διάφορες περιοχές των κάτω μελών, συνήθως στην πρόσθια και έσω επιφάνεια των κνημών, και στις περισσότερες περιπτώσεις προκύπτουν από την προσβολή από την Φλεβική Ανεπάρκεια είτε των ιδίων των στελεχών των σαφηνών φλεβών, (της μείζονος ή και της ελάσσονος) είτε των πλευρικών τους κλάδων. Επίσης, μπορεί να εμφανιστούν και στην έσω και πρόσθια επιφάνεια των μηρών, έχοντας σχέση με την μείζονα σαφηνή, αλλά και στην έξω ή και οπίσθια επιφάνεια αυτών ή ακόμη και στις ιγνυακές κοιλότητες, τροφοδοτούμενες είτε από άλλους μεγάλους επιπολής φλεβικούς κλάδους, όπως είναι ο πρόσθιος ή ο έξω παραπληρωματικός κλάδος της σαφηνομηριαίας συμβολής ή και η φλέβα του Giacomini ή ακόμη και από τυπικές ή άτυπες διατιτρώσες φλέβες του μηρού και της ιγνυακής κοιλότητας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι κιρσοί αποτελούν επιφανειακές φλέβες, δηλαδή φλέβες που βρίσκονται μέσα στο υποδόριο λίπος χωρίς να περιβάλλονται και να υποστηρίζονται από τους μανδύες των υποδοριών περιτονιών και έτσι μπορούν και διατείνονται, ενώ σε εξαιρετικά λεπτόσωμα άτομα μπορεί να είναι και φλέβες που βρίσκονται σε βαθύτερο σχετικά επίπεδο και έχουν προσβληθεί από την φλεβική νόσο .