Αλκοόλ: «Μύθοι» και «Αλήθειες»

Συγγραφέας Εμμανουέλλα ΜαγριπλήκλείσιμοΣυγγραφέας: Εμμανουέλλα Μαγριπλή Όνομα: Εμμανουέλλα Μαγριπλή
Email: emagriplis@eatsmart.gr
Site: http://www.eatsmart.gr/
Site 2: http://www.iator.gr/microsite/magripli/

Πληροφορίες: Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, Κύπρου 70, Πλατεία Εσπερίδων, Γλυφάδα, Αθήνα, 16674, Τηλέφωνο: 210.8941359Προβολή άρθρων του συγγραφέα Γράφτηκε στις 31 Μαρτίου 2017,

Το Κρασί

Ποιο κρασί μας κάνει καλό, το λευκό ή το κόκκινο; Γιατί; Ποιες είναι οι ευεργετικές τους ιδιότητες;

Το «Γαλλικό Παράδοξο» ήταν η αρχή της διερεύνησης του κρασιού και ιδιαίτερα του κόκκινου. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, οι επιδημιολογικές έρευνες φανέρωναν χαμηλά κρούσματα καρδιακών παθήσεων στη Γαλλία, ενώ η κατανάλωση

σε κεκορεσμένα, ανθυγιεινά δηλαδή, λίπη ήταν υψηλή. Έτσι λοιπόν, ξεκίνησε η διερεύνηση για το ποια είναι τα «οφέλη» του κόκκινου κρασιού, μιας και οι Γάλλοι εκτός από την μεγάλη κατανάλωση σε βούτυρο και κρουασάν, κατανάλωναν και αρκετό κόκκινο κρασί.

Αρκετοί γιατροί συμφωνούν πως κάτι στο κρασί μπορεί να προστατεύει την καρδιά, αλλά δεν είναι ακόμη σίγουροι, για το τι ακριβώς είναι αυτό.

Αν και οι έρευνες δεν είναι τελεσίδικες, η κατανάλωση κρασιού, με μέτρο πάντα, έχει θεωρηθεί εδώ και καιρό, ως υγιεινή για την καρδιά. Το αλκοόλ και η περιεκτικότητα του σε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως φαλβονοειδή, μπορεί να βοηθήσει στην προστασία της καρδιάς, αυξάνοντας την καλή χοληστερόλη, και προστατεύοντας τις αρτηρίες.  Φλαβονοειδή υπάρχουν και σε άλλες τροφές, όπως για παράδειγμα στο  χυμό σταφύλι, στα μήλα, τα κρεμμύδια, το τσάι και στο κακάο, αλλά στο κόκκινο κρασί υπάρχουν σε μεγαλύτερη συγκέντρωση.

Τα οφέλη του κόκκινου κρασιού, άρα και η προτίμηση του έναντι του λευκού, έχουν ταυτιστεί πολύ με τη ρεβεστερόλη,  ουσία που φαίνεται να προστατεύει τις αρτηρίες από το βούλωμα με λίπος. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι και το λευκό κρασί, περιέχει ρεβεστερόλη, αλλά σε μικρότερες ποσότητες, γιατί η ζύμωση του γίνετε μετά την απομάκρυνση της φλούδας του σταφυλιού.  Τα αποτελέσματα αυτά φυσικά δεν έχουν βρεθεί στους ανθρώπους, αλλά σε πειράματα που έγιναν σε ζώα και πιο συγκεκριμένα σε ποντίκια. Για να λάβουν οι άνθρωποι την ανάλογη δοσολογία ρεβεστερόλης θα πρέπει να πιουν 100 – 1000 μπουκάλια κόκκινου κρασιού την ημέρα (!) κάτι που όπως αντιλαμβάνεστε είναι σχεδόν αδύνατο.

Τα βιολογικά κρασιά είναι προτιμότερα;

Πίνοντας βιολογικό κρασί σημαίνει πως το σταφύλι έχει καλλιεργηθεί και ωριμάσει αγνά, χωρίς αντιβιοτικά και με ελάχιστα επιτρεπτά ραντίσματα. Η ποσότητα αλκοόλ και αντιοξειδωτικών στοιχείων δεν φαίνετε να διαφοροποιείται ενώ το ποσοστό ρεβεστερόλης και φλαβονοειδών εξαρτώνται από τον τρόπο και το είδος της ζύμωσης. Ένα «κακό» ποιοτικά χύμα κρασί για παράδειγμα, δεν θα σας προσφέρει ιδιαίτερα στοιχεία από τα παραπάνω, εκτός από αλκοόλ, είτε είναι βιολογικό είτε όχι.

Η παλαιότητα παίζει κάποιο ρόλο;

Δεν έχω βρει επιστημονικές έρευνες που να δηλώνουν κάτι τέτοιο. Οπότε, τουλάχιστον με τις δικές μου γνώσεις, η απάντηση είναι όχι.

Πόσο κρασί επιτρέπεται να πίνουμε την ημέρα; Αν πίνουμε περισσότερο, π.χ.  3-4 ποτηράκια την ημέρα, τι κινδύνους διατρέχουμε;

Φυσικά οι έρευνες για το κόκκινο κρασί συγχέονται. Κάποιες φανερώνουν καλύτερα αποτελέσματα με την κατανάλωση κόκκινου κρασιού με μέτρο και άλλες αποδεικνύουν πως το κρασί δεν υπερτερεί της μπύρας, ή του λευκού κρασιού. Δεν υπάρχουν ακόμα απόλυτες ενδείξεις για συγκεκριμένη προτίμηση και κατ’ επέκταση δεν πρέπει να προάγετε η κατανάλωση αλκοόλ. Το αλκοόλ μπορεί να έχει και δυσμενείς συνέπειες. Μάλιστα σε κάποιες ομάδες ατόμων, ακόμα και η μέτρια ή η μικρή κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα (π.χ. άτομα με κατάθλιψη μπορεί να πάθουν ακόμη μεγαλύτερη μελαγχολία) .

Κινδυνεύει πιο πολύ όποιος πιει απότομα το Σαββατοκύριακο ή σε γιορτές 15-20 ποτήρια κρασιού, από εκείνον που πίνει καθημερινά (ενδεχομένως και παραπάνω από 1-2 ποτήρια ή όχι;)

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι τα παραπάνω (όσο αφορά τα οφέλη του κρασιού-αλκοόλ) ισχύουν μόνο για κατανάλωση με μέτρο. Δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν κίνδυνοι που συνδυάζονται με την κατανάλωση, ειδικά όταν αυτή μετατρέπεται υπερκατανάλωση. Η υπερκατανάλωση μπορεί να δημιουργηθεί είτε εξαιτίας της συχνότητας είτε εξαιτίας της ημερήσιας ποσότητας. Αν για παράδειγμα πιείτε την εβδομαδιαία επιτρεπόμενη ποσότητα σε 1 με 2 ημέρες, μπορεί να διατρέξετε σοβαρούς κινδύνους υγείας. Φυσικά υπάρχει πάντα και ο κίνδυνος αν πίνετε και οδηγείτε!

Τι ασθένειες μπορεί να προκαλέσει η υπερκατανάλωση;

Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας σε μία μόνο περίσταση μπορεί να είναι άκρως επιβλαβής, γιατί το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να επεξεργαστεί μεγάλες ποσότητες αλκοόλ ταυτοχρόνως.

Όσοι πίνουν συστηματικά τι κινδύνους διατρέχουν;

• Κάποιες μορφές καρκίνου (όπως του μαστού, στόματος, φάρυγγα, λάρυγγα, οισοφάγου και ήπατος)
• Παγκρεατίτιδα
• Έμφραγμα
• Υπέρταση
• Κίρρωση του ήπατος
• Αυτοκτονία
• Ξαφνικός θάνατος
• Αποβολή βρέφους
• Εμβρυικό αλκοολικό σύνδρομο
• Και άλλα

Ισχύουν τα ίδια αν κάποιος πίνει συστηματικά κρασί ή άλλα ποτά;

Γενικά όλες οι μορφές αλκοόλ κατατάσσονται στην ίδια κατηγορία. Απλά όσο μεγαλύτερη η περιεκτικότητα σε αλκοόλ, τόσο λιγότερη πρέπει να είναι η ποσότητα κατανάλωσης (για παράδειγμα, χονδρικά, ένα ποτήρι σκληρό αλκοόλ αντιστοιχεί σε δύο ποτήρια καρσί).

Τα άλλα ποτά

Πόσο μπορούμε να πίνουμε την ημέρα ή την εβδομάδα; Αλλάζει το ανώτατο ημερήσιο όριο κατανάλωσης αλκοόλ, ανάλογα με την ηλικία;

Η «υγιεινή» ποσότητα κατανάλωσης αλκοόλ δεν έχει καθοριστεί. Οι παρακάτω ενδείξεις είναι όπως καθορίζονται με βάση τις «συστάσεις υγείας» από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ως μέτρια κατανάλωση:

• Υγιείς άνδρες άνω των 66 : μέγιστη κατανάλωση, τρία ποτά ανά περίσταση ή 7 την εβδομάδα
• Υγιείς άνδρες κάτω των 66: μέγιστη κατανάλωση, τέσσερα ποτά ανά περίσταση ή 14 την εβδομάδα
•  Υγιείς γυναίκες: μέγιστη κατανάλωση, 3 ποτά ανά περίσταση και έως 7 την εβδομάδα

Η ποσότητα αλκοόλ που μπορεί να προκαλέσει ζημιά κυμαίνετε με βάση την ηλικία, το φύλο και άλλα βιολογικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε ατόμου.

Τι είναι προτιμότερα τα «καθαρά» ποτά ή τα κοκτέιλ;

Σε γενικές γραμμές είναι προτιμότερα τα «καθαρά» ποτά, αφού δεν περιέχουν ζάχαρη. Η ζάχαρη επιταχύνει την απορρόφηση του αλκοόλ καθώς και το ρυθμό κατανάλωσης. Είναι με λίγα λόγια, πολύ πιο εύκολο να πιείτε περισσότερο, όταν είναι ανακατεμένο με άλλες «γλυκές» γεύσεις, παρά όταν πιείτε σκέτη βότκα ή ρούμι, για παράδειγμα.

Κάνει καλό κάποιο από αυτά; Για παράδειγμα, ισχύει ότι η μπύρα κάνει καλό στα νεφρά;

Όλες οι μορφές αλκοόλ πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο, αν κάποιο άτομο το επιθυμεί. Δεν είναι ποτέ απαραίτητο.  Ακούγετε και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις πως η μπύρα βοηθά όταν υπάρχουν κρύσταλλοι/πέτρες στα νεφρά, αλλά το ίδιο ισχύει και για το νερό. Επίσης πάνω από δύο ποτήρια αλκοόλ την ημέρα (ακόμα και μπύρας) μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες για αύξηση του ουρικού οξέως στο αίμα όπως επίσης και να δημιουργηθούν πέτρες στα νεφρά. Το μήνυμα λοιπόν είναι… Τα πάντα με μέτρο.

Πώς «πρέπει» να πίνουμε

Γιατί είναι καλό να πίνουμε με γεμάτο στομάχι; Τι είδους τροφές είναι καλύτερο να τρώμε πριν πιούμε;

Το αλκοόλ είναι από τα μοναδικά στοιχεία που απορροφούνται άμεσα προτού φτάσουν στο έντερο. Πίνοντας με γεμάτο στομάχι, μειώνουμε την ταχύτητα απορρόφησης του αλκοόλ στο αίμα. Ο οργανισμός αντιλαμβάνεται το αλκοόλ ως «ξένη ουσία» και βάζει προτεραιότητα να το καθαρίσει άμεσα. Μειώνονται λοιπόν κατ’ επέκταση, (υπολειτουργούν) όλες οι άλλες «εργασίες», ειδικά του ήπατος (συκωτιού), όπως για παράδειγμα η παραγωγή γλυκόζης, μέχρι να καθαρίσει το αίμα. Όσο πιο πολύ αλκοόλ, ή όσο πιο άδειο το στομάχι, τόση περισσότερη η συγκέντρωση στο αίμα. Για αυτό τον λόγο άλλωστε πολλές φορές «πεινάμε» μετά από μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ – αφού παθαίνουμε ένα είδος ήπιας υπογλυκαιμίας, αφού μειώνετε το σάκχαρο του αίματος, και ζητά το σώμα γρήγορη ενέργεια. Πρέπει λοιπόν να τρώτε πριν ή ακόμα καλύτερα κατά τη διάρκεια της κατανάλωσης. Συνήθως, όσο πιο πλούσια σε λίπη και έλαια είναι η τροφή, τόσο πιο αργή η αφομοίωση. Φυσικά με μέτρο πάντα.

Για το αν θα μας «πειράξει» το ποτό, παίζουν ρόλο κι άλλοι παράγοντες, π.χ. το βάρος μας, η ηλικίας μας, το αν είμαστε κουρασμένοι, ή η κακή ψυχολογία;

Όσο πιο πολλά κιλά και μεγαλύτερο σωματότυπο, τόσο πιο «ανθεκτικός» συνήθως είναι ο οργανισμός. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως η κατανάλωση είναι ελεύθερη. Απλά η μέθη ίσως καθυστερήσει λίγο περισσότερο. Το ποσοστό αλκοόλ στο σώμα όμως δεν διαφέρει.

Η κούραση επίσης μειώνει την ανοχή στο αλκοόλ. Όταν  ο οργανισμός είναι ήδη καταπονημένος, τότε, εκτός των άλλων, η διαδικασία της «αποτοξίνωσης» από το συκώτι γίνετε πιο αργά (οι μηχανισμοί δράσης δεν είναι πάντα απλουστευμένοι). Το ποσοστό αλκοόλ μένει στο αίμα περισσότερη ώρα, άρα επέρχεται η μέθη πολύ πιο γρήγορα.

Το αλκοόλ είναι ουσία που μπορεί να προκαλέσει μελαγχολία-κατάθλιψη, ειδικά σε επιρρεπή άτομα, και φυσικά σε ασθενής που έχουν διαγνωσθεί με κατάθλιψη και είναι σε αγωγή. Σε αυτήν την περίπτωση μιλήστε με τον γιατρό σας.

Πόσο ακριβώς είναι «ένα ποτό»; Σε ml  (ένα ποτήρι κρασί, μία μπύρα, ένα αλκοολούχο ποτό, ένα σφηνάκι).

• 1 ποτήρι κρασί –  5 oz ή 148 ml
• Μπύρα – 12 oz ή 355 ml
• Σκληρά ποτά (ουίσκι, τζιν, βότκα, ρούμι…) – 1.5 oz ή 44 ml (αντιστοιχία και στο σφηνάκι)

Επίσης, θα ήθελα σε ένα πινακάκι μερικά ποτά και τις θερμίδες που αποδίδουν: τα πιο παχυντικά και τα λιγότερο, το κρασί, την μπύρα και μερικά γνωστά κοκτέιλ (περίπου 10-15 σύνολο).

Κράτα το

Κράτα το