Τεστ για τον προστάτη (PSA) Πότε και γιατί να το κάνω!
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται ανεξάρτητα από συμπτώματα, καθ’ ότι, όπως αναφέρθηκε, ο καρκίνος αναπτύσσεται συνήθως αργά, χωρίς να προκαλεί συμπτώματα που οδηγούν στο γιατρό. Ωστόσο, πάνω από την ηλικία των 50 ετών, περίπου 2 στους 10 άνδρες (20%) έχουν αυξημένη τιμή PSA.
Υπολογίζεται πως ένας στους έξι θα αναπτύξει τη νόσο, ενώ εκείνοι οι οποίοι έχουν πατέρα ή αδελφό (πρώτου βαθμού συγγένεια) με καρκίνο του προστάτη ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου.
Η πάθηση δεν δίνει κανένα σύμπτωμα στα αρχικά στάδια, όπου η νόσος είναι αντιμετωπίσιμη, και έτσι η διάγνωση γίνεται μόνο με τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο. Η έγκαιρη διάγνωση όμως είναι εφικτή, αρκεί κάθε άνδρας να ευαισθητοποιηθεί γι’ αυτό, επισημαίνει κατηγορηματικά ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων (ΙΜΟΠ) και καθηγητής Ουρολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Δ. Χατζηχρήστου.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η πρόληψη βασίζεται σε μία απλή εξέταση αίματος, που μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό του καρκίνου του προστάτη σε πρώιμο στάδιο. Η εξέταση αυτή μετρά την ποσότητα του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στο αίμα. Το PSA είναι μια πρωτεΐνη του προστάτη που εμφανίζεται σε μικρές ποσότητες στο αίμα των ανδρών απολύτως φυσιολογικά. Σε ηλικίες κάτω των 50 ετών, δεν χρειάζεται, αφού ο καρκίνος του προστάτη είναι σπάνιος σε νεότερους άνδρες. Μόνο εάν κάποιος συγγενής πρώτου βαθμού (πατέρας, αδελφός ή τα αδέλφια των γονέων) έχει διαγνωστεί με καρκίνο προστάτη, η εξέταση του PSA έχει νόημα σε ηλικία 40-50 ετών. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται ανεξάρτητα από συμπτώματα, καθ’ ότι, όπως αναφέρθηκε, ο καρκίνος αναπτύσσεται συνήθως αργά, χωρίς να προκαλεί συμπτώματα που οδηγούν στο γιατρό. Ωστόσο, πάνω από την ηλικία των 50 ετών, περίπου 2 στους 10 άνδρες (20%) έχουν αυξημένη τιμή PSA. Τα αυξημένα επίπεδα μπορεί να οφείλονται στον προστατικό καρκίνο, αλλά μπορεί επίσης να σχετίζονται με καλοήθη υπερτροφία προστάτη, ή ακόμη και με ουρολοίμωξη ή φλεγμονή του προστάτη (προστατίτιδα).
Για το λόγο αυτόν, πρόσθετες εξετάσεις και ιδιαίτερα η δακτυλική εξέταση του προστάτη από τον ουρολόγο είναι πάντα απαραίτητες. Παρά τα πλεονεκτήματα της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου, υπάρχουν σαφή μειονεκτήματα της μέτρησης του PSA. Η εξέταση PSA σε ορισμένες περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη δείχνει χαμηλές τιμές (περίπου το 1% των καρκίνων), ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι υψηλές τιμές θα αναγκάσουν τους γιατρούς να υποβάλουν τους ασθενείς σε βιοψία, χωρίς σημαντικές πιθανότητες εύρεσης καρκίνου.
Τι είδους αποτελέσματα θα μπορούσε να δώσει η εξέταση PSA;
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει κάποια τιμή PSA που να διαχωρίζει το φυσιολογικό από το παθολογικό. Παρ’ όλο που τιμές κάτω από 4 ng/ml θεωρούνται φυσιολογικές, θα πρέπει να τονιστεί ότι οι τιμές αυτές είναι ενδεικτικές και δεν αποκλείουν καρκίνο. Για παράδειγμα, ένας άνδρας που πέρυσι είχε τιμή PSA 1 και φέτος 2 ng/ml έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να έχει καρκίνο από έναν άλλο, η τιμή του οποίου πέρυσι ήταν 4 και φέτος 5 ng/ml. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε ετήσια αύξηση 100%, ενώ στη δεύτερη μόλις 25%. Ανδρες, πάντως, με τιμές PSA πάνω από 10 ng/ml έχουν μεγάλες πιθανότητες να διαγνωστούν με καρκίνο του προστάτη (5 στους 10), και η βιοψία επιβάλλεται, εκτός αν πρόσφατα είχαν ουρολοίμωξη ή έβαλαν καθετήρα κύστης.
Η ηλικία παίζει, επίσης, καθοριστικό ρόλο στην εκτίμηση του ασθενή. Για παράδειγμα, ένας ασθενής 80 ετών με τιμή PSA 2 ή 3 ng/ml έχει πρακτικά μηδενικές πιθανότητες να πεθάνει από καρκίνο προστάτη, άρα ο επανέλεγχος είναι μάλλον άσκοπος. Αν όμως ένας άντρας 50 ετών παρουσιάσει αύξηση του PSA από 1 σε 3 ng/ml μέσα σε ένα χρόνο, ο τριπλασιασμός αυτός της τιμής εγείρει έντονες υποψίες για καρκίνο που, σε αυτές τις ηλικίες, είναι απειλητικός για τη ζωή. Η τιμή άρα του PSA είναι ενδεικτική και η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται από τον ουρολόγο.
