Εισαγωγή

Τον 3ον π.Χ. αιώνα, ο Ηρόφιλος, Έλληνας ιατρός από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και o πρώτος ανατόμος στην ιστορία, ανακάλυψε ένα μικρό όργανο, άγνωστο ως τότε, μπροστά από την ουροδόχο κύστη του άνδρα. Γι΄ αυτό το λόγο, επειδή δηλαδή προΐστατο της κύστης, το ονόμασε προστάτη. Ονομασία που παρέμεινε αναλλοίωτη όλους αυτούς τους αιώνες και πέρασε αυτούσια σε όλες τις ομιλούμενες γλώσσες.

Ένας τόσο μικρός αδένας, πολύ μεγάλης, ωστόσο, σημασίας, δυστυχώς και στις μέρες μας, ταλαιπωρεί μεγάλο αριθμό του ανδρικού πληθυσμού. Τελικά, θα τον θεωρήσουμε ως “αναγκαίο„ κακό για τους άνδρες ή μήπως ως ένα προνόμιο του ανδρικού φύλου; Όπως και αν έχει το σίγουρο είναι ότι ο προστάτης απαιτεί την προσοχή μας.

Θέση και λειτουργία του προστάτη

Αν και οι περισσότεροι γνωρίζουν την ύπαρξη του μικρού αυτού αδένα, είναι λίγοι εκείνοι που ξέρουν σε ποιό σημείο ακριβώς του σώματος βρίσκεται, ποιός είναι ο ρόλος του και κάθε πότε, πού και γιατί πρέπει να ελέγχεται.

Ο προστάτης εντοπίζεται κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει την ουρήθρα στο αρχικό της τμήμα, δηλαδή στη συνένωσή της με τη κύστη. Έχει σχήμα κάστανου και φυσιολογικό βάρος περίπου στα 15-20 γρ.

Ο ρόλος του είναι να παρέχει ένα μέρος του υγρού που είναι απαραίτητο για την εκσπερμάτιση, υγρό το οποίο βοηθάει στη μεταφορά και στη “διατροφή„ του σπέρματος, παίζοντας, ταυτόχρονα, σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της σύλληψης.

Παθήσεις του προστάτη

Οι παθήσεις του προστάτη διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1. στη καλοήθη υπερτροφία του προστάτη και
2. στο καρκίνο του προστάτη

1. Καλοήθης υπερτροφία του προστάτη (ΚΥΠ)

Αυξηση μεγέθους του προστάτη

Ο προστάτης είναι ένας ορμονοεξαρτώμενος αδένας, ο οποίος, υπό την επίδραση των ανδρογόνων και με τη πάροδο του χρόνου, αυξάνεται σε μέγεθος. Όμως, η αύξηση αυτή δεν είναι κοινή σε όλους τους άνδρες.

Εμφανίζεται σε ποσοστό, περίπου, 60% των ανδρών, ηλικίας άνω των 60 ετών με ή χωρίς συμπτωματολογία (σπάνια).

Συμπτώματα

Συνήθως τα συμπτώματα είναι διαφορετικής βαρύτητας και συχνότητας για τον κάθε ασθενή και έχουν να κάνουν με διαταραχές στην ούρηση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας αλλά και της νύχτας.

Οι περισσότεροι άνδρες δεν δίνουν σημασία στα συμπτώματα αυτά πιστεύοντας ότι, είτε αποτελούν φυσικό επακόλουθο της ηλικίας τους, είτε αποτελούν παρενέργειες από τη χρήση κάποιων φαρμάκων. Έτσι θεωρούν αυτά τα συμπτώματα παροδικά και αναστρέψιμα.

Απαραίτητη η επίσκεψη στον ιατρό

Με την εμφάνιση των συμπτωμάτων, η επίσκεψη στον ουρολόγο κρίνεται απαραίτητη. Ο ιατρός μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή του με τη λήψη ιατρικού ιστορικού, με μια λεπτομερή κλινική εξέταση και, απαραιτήτως, μ’ ένα πλήρη εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο που μπορεί να επιτευχθεί με τις νέες διαγνωστικές δοκιμασίες που προσφέρει ένα σύγχρονο ουρολογικό ιατρείο.

Θεραπεία της υπερπλασίας του προστάτη

Τρείς είναι οι επιλογές – θεραπείες που μπορεί να προτείνει ο ουρολόγος στον ασθενή του, ύστερα, βέβαια, από συζήτηση με τον ίδιο. Σε αυτήν ο ιατρός θα τον πληροφορήσει για το ποιά θεραπεία ενδείκνυται στην περίπτωσή του, παρουσιάζοντας όλα τα υπέρ και τα κατά της.

Έτσι έχουμε:

1. Προσεκτική παρακολούθηση: ενδείκνυται για ασθενείς με ήπια συμπτωματολογία και χωρίς μεγάλη επίπτωση στη ποιότητα ζωής τους.
2. Φαρμακευτική αγωγή: με πολύ καλά αποτελέσματα και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ορισμένες περιπτώσεις ασθενών.
3. Χειρουργική αντιμετώπιση: ενδείκνυται για ασθενείς που, είτε η φαρμακευτική αγωγή απέτυχε, είτε αποτελεί απόλυτη ένδειξη εξ αρχής, λόγω εμφάνισης επιπλοκών της νόσου. Για την χειρουργική αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη εφαρμόζονται διάφορες χειρουργικές τεχνικές, όπως η διουρηθρική αφαίρεση του προστάτη με εξάχνωση πλάσματος.

Συμπερασματικά

Η καλοήθης υπερτροφία του προστάτη (ΚΥΠ) χαρακτηρίζεται από μια σειρά συμπτωμάτων του ουροποιητικού συστήματος που ταλαιπωρούν αρκετά συχνά τον άνδρα μετά από κάποια ηλικία, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο.

Η επίσκεψη στον ουρολόγο θεωρείται αναγκαία, έτσι ώστε η νόσος να αντιμετωπιστεί έγκαιρα και πάνω απ’ όλα ορθά.

2. Καρκίνος του προστάτη

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη 2η αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες και σύμφωνα με μελέτες, θεωρείται ότι περίπου το 20% των ανδρών θα προσβληθούν από καρκίνο τού προστάτη κατά τη διάρκεια τής ζωής τους. Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου, θεωρούνται: η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό, η φυλή και λιγότερο οι διατροφικές συνήθειες.

Ο καρκίνος του προστάτη όταν διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, περίπου το 90% των ασθενών θεραπεύεται. Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες:

• στη σχετική αργή εξέλιξη της νόσου
• στη πρόοδο και την εξέλιξη των νέων τεχνικών διάγνωσης και θεραπείας

Αντίθετα, γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνος όταν “ξεφύγει„ από τον αδένα. Αναφερόμαστε στις λεγόμενες μεταστάσεις, που έχουν κακή πρόγνωση και ποιότητα ζωής.

Η πρόληψη σώζει

Ο καρκίνος του προστάτη σπάνια θα δώσει συμπτώματα όταν είναι περιορισμένος στο προστάτη και αυτά συνήθως εντοπίζονται στην εξω-προστατική περιοχή, κοντά στα όργανα – στόχους που θα εμφανιστεί.

Γι’ αυτό το λόγο, ο τακτικός και ο σωστός έλεγχος μετά από κάποια ηλικία, θεωρείται απαραίτητος. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε και ας είναι χιλιοειπωμένο: η πρόληψη σώζει.

Απαραίτητες εξετάσεις

Όλοι οι άνδρες από την ηλικία των 50 χρ. πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικό εργαστηριακό έλ/εγχο (PSA), κλινική εξέταση από ουρολόγο. Μάλιστα αυτός ο έλεγχος σε συγκεκριμένα άτομα (θετικό οικογενειακό ιστορικό) χρειάζεται να ξεκινάει νωρίτερα, από την ηλικία των 40-45 ετών.

Επί εργαστηριακής και κλινικής υποψίας κακοήθειας, πρέπει να εκτελείται βιοψία του προστάτη για την επιβεβαίωση της νόσου.

Αρκετοί έχουν ακούσει ή και ακόμη έχουν υποβληθεί στη γνωστή εξέταση αίματος, το λεγόμενο PSA, αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι, όπως μια υψηλή τιμή από μόνη της δεν αποτελεί ένδειξη κακοήθειας, έτσι και μια τιμή εντός των φυσιολογικών ορίων (δηλαδή < 4ng/ml), δεν πρέπει να τους καθησυχάζει.

Το PSA δεν αυξάνεται μόνο σε περίπτωση κακοήθειας αλλά και σε άλλες καλοήθεις παθήσεις του προστάτη.

Θεραπεία του καρκίνου του προστάτη

Όταν τελικά αποδειχτεί ότι κάποιος ασθενής πάσχει από καρκίνο του προστάτη, ο ουρολόγος έχει υποχρέωση να τον ενημερώσει σωστά για τις όποιες επιλογές θεραπείας έχει, με τις πιθανές επιπλοκές τους, την αποτελεσματικότητά τους, το κόστος τους και, φυσικά, το καλύτερο ογκολογικό αποτέλεσμα.

Οι σημαντικότερες επιλογές θεραπείας ως και σήμερα είναι:

• προσεκτική παρακολούθηση
• ριζική προστατεκτομή (αφαίρεση του προστάτη)
• εξωτερική ακτινοβολία
• βραχυθεραπεία (ένα είδος εσωτερικής ακτινοβολίας)
• ορμονοθεραπεία (φαρμακευτική αγωγή)
• συνδυαστική θεραπεία
• νέες επεμβατικές τεχνικές (σε πειραματικά προς το παρόν στάδια)

Συμπερασματικά

Ο καρκίνος του προστάτη αν διαγνωσθεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, έχει καλή πρόβλεψη.

Δεν υπάρχουν συμπτώματα στο αρχικό στάδιο της νόσου και η πρόληψη αποτελεί το “ Α και το Ω„ για την εξέλιξη της νόσου.

Γενικά, όλοι οι άνδρες έχουμε υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μας να γίνουμε οι προστάτες…… του προστάτη μας.