Τι είναι η λιπώδης διήθηση του ήπατος;
Συγγραφέας Ρόδης Δ. Παπαρώδης Γράφτηκε στις ,
Τα τελευταία χρόνια, η διάδοση των ιατρικών εξετάσεων και η εύκολη πρόσβαση σε αυτές ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού, οδήγησε στην πρώιμη διάγνωση πολλών ασθενειών, με σημαντικά οφέλη για τους ασθενείς. Μία από τις παθήσεις που άρχισαν να γίνονται περισσότερο γνωστές εξαιτίας αυτού του φαινομένου, είναι και η λιπώδης διήθηση του ήπατος. Αυτή η ασθένεια χαρακτηρίζεται από την παρουσία μεγαλύτερης ποσότητας λίπους εντός και πέριξ του ήπατος (συκωτιού), με συνέπεια, τόσο στον υπέρηχο, όσο και στην αξονική και τη μαγνητική τομογραφία της κοιλίας, το ήπαρ (συκώτι) να εμφανίζεται με αλλοιωμένη εμφάνιση. Επιστημονικά, η νόσος αυτή ονομάζεται Μη Αλκοολική Λιπώδης Ηπατική Νόσος (NAFLD).
Αν το λίπος προκαλέσει αύξηση στις τρανσαμινάσες, δηλαδή τα ένζυμα που εργάζονται στο ήπαρ, τότε η ασθένεια ονομάζεται Μη Αλκοολική Στεατοηπατήτιδα. Η χρήση του όρου Μη-Αλκοολική γίνεται για να ξεχωρίσουμε την ασθένεια αυτή, από τη βλάβη του ήπατος από την κατάχρηση οινοπνεύματος, η οποία ονομάζεται αλκοολική λιπώδης ηπατική νόσος.
Πού οφείλεται η λιπώδης διήθηση του ήπατος;
Η ποσότητα του λίπους που συσσωρεύεται στο ήπαρ και πέριξ αυτού, εξαρτάται από την ποσότητα των θερμίδων γενικά, αλλά και του λίπους ειδικότερα, που προσλαμβάνουμε με τη διατροφή μας. Επηρεάζεται σημαντικά, επίσης, από τη σωματική άσκηση (ή την απουσία της), το συνολικό σωματικό βάρος, την ικανότητα του μεταβολισμού μας να καίει θερμίδες (Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός), καθώς και μια σειρά από ορμονικές ανωμαλίες. Ο κυριότερος παράγοντας που οδηγεί στην εναπόθεση λίπους στο ήπαρ (συκώτι) είναι η παχυσαρκία. Όταν δηλαδή η πρόσληψη θερμίδων ξεπεράσει την κατανάλωση, ένα σημαντικό ποσοστό των περισσευούμενων θρεπτικών συστατικών μετατρέπεται σε λίπος, και αυτό εναποτίθεται σε διάφορα όργανα μεταξύ των οποίων και το ήπαρ (συκώτι). Αυτό είναι ανεξάρτητο από το αν τρώμε υγιεινές ή ανθυγιεινές τροφές, αλλά εξαρτάται κυρίως από την ποσότητα θερμίδων που πλεονάζει. Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης, ο τρόπος που τρώμε. Ασθενείς που τρώνε μόνο μία φορά την ημέρα έχουν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν λίπος στο ήπαρ. Επίσης άτομα που τρώνε βιαστικά ή με τη συνοδεία τηλεόρασης, ηλεκτρονικού υπολογιστή ή άλλης οθόνης έχουν επίσης πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της βλάβης αυτής.
Ποιες είναι οι ορμονικές αιτίες της λιπώδους διήθησης του ήπατος;
Η συνηθέστερη ασθένεια που οδηγεί στην παθολογικά αυξημένη εναπόθεση λίπους στο ήπαρ είναι το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, μια συχνή, κληρονομούμενη ασθένεια, που προσβάλει το 7-10% των γυναικών και τους συγγενείς τους. Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών χαρακτηρίζεται από εγγενή αντίσταση στην ινσουλίνη, μια ορμόνη απαραίτητη για την καύση του λίπους. Η αντίσταση στην ινσουλίνη εξαναγκάζει το πάγκρεας να παράγει μεγάλες ποσότητες ινσουλίνης για να την υπερνικήσει. Η υπερινσουλιναιμία (υψηλή ινσουλίνη) έχει ως συνέπεια την εναπόθεση λίπους τόσο στο ήπαρ, όσο και στα υπόλοιπα σπλάχνα.
Διαβάστε περισσότερο για το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, εδώ.
Εξίσου συχνή ασθένεια, που χαρακτηρίζεται από αυξημένη εναπόθεση λίπους στο ήπαρ, είναι ο υποθυρεοειδισμός. Όταν ο θυρεοειδής μας ανεπαρκεί, ελαττώνεται δραματικά ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, με συνέπεια να καίμε πολύ λιγότερες θερμίδες στην ηρεμία ή με τη φυσική δραστηριότητα. Αυτό οδηγεί σε γενική αύξηση του σωματικού βάρους, τόσο με τη μορφή της κατακράτησης υγρών, όσο και με τη μορφή της εναπόθεσης λίπους. Εδώ όμως, θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι ασθενείς με υποθυρεοειδισμό που λαμβάνουν αγωγή και έχουν φυσιολογικά ορμονικά επίπεδα, δεν έχουν ανωμαλίες στο βασικό μεταβολικό ρυθμό, οπότε δεν μπορούμε να ενοχοποιήσουμε το θυρεοειδή για το λίπος του ήπατός τους.
Διαβάστε περισσότερα για τις παθήσεις του θυρεοειδούς, γενικά, εδώ, καθώς και για τον υποθυρεοειδισμό ειδικότερα, εδώ.
Σπανιότερες ενδοκρινολογικές ασθένειες, που σχετίζονται με την εναπόθεση λίπους στο ήπαρ, περιλαμβάνουν τα κληρονομικά σύνδρομα υπερβολικής αντίστασης στη δράση της ινσουλίνης, το σύνδρομο και τη νόσο Cushing, όπου έχουμε υπερέκκριση κορτιζόλης (διαβάστε περισσότερα εδώ), τις χωροκατακτητικές εξεργασίες των ενδοκρινών αδένων του εγκεφάλου, όπως είναι η υπόφυση και ο υποθάλαμος (διαβάστε περισσότερα εδώ), καθώς και τις παθήσεις που χαρακτηρίζονται από ανωμαλίες στην έκκριση των ορμονών του φύλου (διαβάστε περισσότερα εδώ).
Ποιες είναι οι συνέπειες της λιπώδους διήθησης του ήπατος;
Η παρουσία λίπους στο ήπαρ έχει ως συνέπεια την εμφάνιση πολλαπλών ταυτόχρονων προβλημάτων: Καταρχάς δημιουργείται φλεγμονή στο ήπαρ, που είναι και όργανο-στόχος της ορμόνης ινσουλίνης. Η φλεγμονή ελαττώνει την ικανότητα του ήπατος να απαντά στα ερεθίσματα της ινσουλίνης, με συνέπεια η δράση της ινσουλίνης να γίνεται ακόμα πιο δυσχερής (αντίσταση στην ινσουλίνη). Έτσι, εξαναγκάζεται το πάγκρεας να παράγει τεράστιες ποσότητες ινσουλίνης για μεγάλο χρονικό διάστημα, γεγονός που οδηγεί σε κόπωση του παγκρέατος. Όταν η λιπώδης διήθηση του ήπατος δε διορθωθεί μακροχρόνια, τότε η ικανότητα του παγκρέατος να παράγει ινσουλίνη εξαντλείται, με συνέπεια την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2. Είναι δε, τόσο συχνή η λιπώδης διήθηση του ήπατος, ως αιτία του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2, που είναι σχεδόν αδύνατο να βρεθεί ασθενής με αυτή την ασθένεια χωρίς λιπώδη διήθηση.
Διαβάστε περισσότερα για το Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, εδώ.
Η δεύτερη συνέπεια της λιπώδους διήθησης του ήπατος είναι ότι το ήπαρ δυσλειτουργώντας, παράγει ορμόνες που προάγουν τη φλεγμονή σε ολόκληρο το σώμα, με συνέπεια την τάση εμφάνισης θρομβωτικών επεισοδίων. Ταυτόχρονα ελαττώνεται η ικανότητα του οργανισμού μας να καθαρίζει τα αγγεία από την αθηρωματική πλάκα. Μακροχρόνια, αυτό έχει ως συνέπεια την αύξηση των καρδιαγγειακών επεισοδίων, όπως είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και η περιφερική αρτηριακή νόσος. Οι βλάβες αυτές είναι βαρύτερες και εμφανίζονται πολύ νωρίτερα σε καπνιστές και ασθενείς με διαταραχές της χοληστερίνης, όπως είναι η αυξημένη κακή χοληστερίνη (LDL), η χαμηλή καλή χοληστερίνη (HDL) και οι κληρονομούμενες ανωμαλίες του μεταβολισμού των λιποπρωτεϊνών (Lp(a) κλπ.).
Μια τρίτη ανωμαλία που προέρχεται από τη λιπώδη διήθηση, είναι ότι εξαιτίας της αντίστασης στην ινσουλίνη, εκτρέπεται ο μεταβολισμός της χοληστερίνης από το φυσιολογικό. Αυτό έχει ως συνέπεια την παραγωγή από το ήπαρ μεγάλης ποσότητας τριγλυκεριδίων, που αυξάνονται στο αίμα, ενώ ταυτόχρονα ελαττώνεται η παραγωγή της καλής χοληστερίνης (HDL). Ο συνδυασμός αυτών των ανωμαλιών αποτελεί επιπρόσθετο παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά επεισόδια, ενώ προαναγγέλλει συχνά και την επικείμενη εξάντληση του παγκρέατος και την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2.
Διαβάστε περισσότερα για τις ανωμαλίες του μεταβολισμού των λιποπρωτεϊνών, εδώ.
Τέταρτο πρόβλημα που προέρχεται από τη λιπώδη διήθηση, είναι η αμιγής ηπατική βλάβη, όπου η χρόνια φλεγμονή οδηγεί σε καταστροφή των κυττάρων του ήπατος, ίνωση και εμφάνιση κίρρωσης. Ενώ οι βλάβες του ήπατος είναι σχετικά αναστρέψιμες στα αρχικά στάδια, όταν επέλθει κίρρωση, αυτό αποτελεί βαριά μεταβολική ανωμαλία, που έχει υψηλή θνησιμότητα και νοσηρότητα. Η βαριά βλάβη του ήπατος από το εναποτιθέμενο λίπος μπορεί να αυξήσει και τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ήπατος (ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα), ιδιαιτέρως αν συνδυαστεί με αλκοόλ, ή ο/η ασθενής πάσχει και από κάποια χρόνια ηπατίτιδα. όταν η λιπώδης διήθηση οδηγήσει σε τόσο σοβαρές βλάβες στη λειτουργία του ήπατος, παύει να αποτελεί ενδοκρινολογικό πρόβλημα και χρήζει ηπατολογικής φροντίδας.
Πώς αντιμετωπίζεται η λιπώδης διήθηση του ήπατος;
Η λιπώδης διήθηση του ήπατος αντιμετωπίζεται εύκολα, αν οι ασθενείς πραγματοποιήσουν παρεμβάσεις υγιεινοδιαιτητικού χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται μια συνδυασμένη προσπάθεια αλλαγής του τρόπου ζωής σε επίπεδο σωματικής δραστηριότητας και διατροφής ταυτόχρονα, με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Όσον αφορά τη γυμναστική, στην πραγματικότητα χρειάζεται αύξηση της αερόβιας άσκησης και κυρίως του περπατήματος και τρεξίματος. Όσο και αν για τους περισσότερους ασθενείς είναι προτιμηταίες οι αναερόβιες μορφές άσκησης, όπως οι ασκήσεις ενδυνάμωσης της μυϊκής μάζας (βαράκια, γυμναστήριο κλπ.), η κολύμβηση ή το ποδήλατο, αυτές δεν προσδίδουν κανένα όφελος για αυτό το πρόβλημα. Παράλληλα, χρειάζεται προσπάθεια αλλαγής του τρόπου ζωής και στο θέμα της διατροφής, όπου βασική παράμετρος είναι ο προγραμματισμός των γευμάτων σε επίπεδο ωραρίου, αλλά και ποσότητας φαγητού, καθώς και ο τρόπος λήψης του φαγητού.
Αν αυτές οι παρεμβάσεις αποτύχουν, τότε απαιτείται ειδική φαρμακευτική αγωγή, που θα στοχεύει στην αντιμετώπιση του προβλήματος ριζικά (άμεση ελάττωση του λίπους στο ήπαρ), όσο και στη ρύθμιση των συννοσηροτήτων, όπως είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (θεραπεία ή πρόληψη), η δυσλιπιδαιμία (χοληστερίνη), η υπέρταση κλπ. Από το 2010 και μετά, έχουν δημοσιευθεί πολλές μεγάλες και εντυπωσιακές μελέτες που αποδεικνύουν με ξεκάθαρο τρόπο τις δυνατότητες που μας παρέχει η φαρμακευτική αγωγή. Στόχος αυτών των θεραπείών είναι η ελάττωση της ποσότητας του λίπους στο ηπαρ, η βελτίωση της ποιότητας ζωής, αλλά και η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης των ασθενών.
Το ιατρείο μας παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες διάγνωσης, παρακολούθησης, φροντίδας και ρύθμισης της λιπώδους διήθησης του ήπατος, καθώς και μακροπρόθεσμο πρόγραμμα πρόληψης των επιπλοκών της. Χαρακτηριζόμαστε από μεγάλη εμπειρία και υψηλά ποσοστά θεραπευτικής επιτυχίας στο αντικείμενο της λιπώδους διήθησης, εγγυώμενη από τη μακροχρόνια ακαδημαϊκή μας πορεία και τη συνεχιζόμενη ερευνητική συνεργασία μας με τα κορυφαία Πανεπιστήμια Northwestern University, Chicago, IL, University of Wisconsin, Madison, WI και University of Toledo, Toledo, OH των ΗΠΑ. Ακολουθώντας τις οδηγίες των εγκυρότερων διεθνών επιστημονικών οργανισμών (The Endocrine Society, American Association of Clinical Endocrinologists, The Obesity Society) στοχεύουμε στην επίτευξη ακριβούς διάγνωσης και την επιλογή μιας εξατομικευμένης θεραπείας. Η ολιστική θεραπευτική μας προσέγγιση έχει στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών μας και την επιτυχή αντιμετώπιση της πάθησής τους με τον καλύτερο, αλλά και οικονομικότερο τρόπο. Η τελική επιλογή θεραπευτικής στρατηγικής ενσωματώνει πάντα τις ιδέες και απόψεις των ασθενών μας και σέβεται απόλυτα τις προσωπικές τους προτιμήσεις.
