Ανατομία Παραθυρεοειδών
Συγγραφέας Γεώργιος Σακοράφας Γράφτηκε στις ,
ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ
Οι παραθυρεοειδείς επίσης αναπτύσσονται από τον 3ο και 4ο φαρυγγικό θύλακο (ΦΘ). Στην εμβρυογένεση των παραθυροειδών αδένων παρατηρείται επίσης η δημιουργία αρκετών μικρών διάσπαρτων αθροίσεων παραθυρεοειδικού παρεγχύματος, εκτός των ανατομικά αναγνωρίσιμων παραθυρεοειδών αδένων. Οι άνω παραθυρεοειδείς προέρχονται από τον 4ο ΦΘ ενώ οι κάτω από τον 3ο ΦΘ, πράγμα που εξηγεί τους όρους παραθυρεοειδείς IV και παραθυρεοειδείς ΙΙΙ που χρησιμοποιούνται για να περιγραφούν οι άνω και οι κάτω παραθυροειδείς αντίστοιχα. Η εμβρυολογική προέλευση έτσι είναι αντίστροφη από την ανατομική διάταξη των παραθυρεοειδών στον τράχηλο μετά τη γέννηση.
Επομένως, ο θύμος και οι κάτω παραθυρεοειδείς έχουν κοινή εμβρυολογική προέλευση (από τον 3ο ΦΘ), γεγονός που εξηγεί τον όρο ‘θυμικοί παραθυροειδείς’ που έχει χρησιμοποιηθεί για την περιγραφή των κάτω παραθυρεοειδών, όπως επίσης και τον όρο ‘παραθύμος’ που έχει χρησιμοποιηθεί από κάποιους για την από κοινού περιγραφή του θύμου και των κάτω παραθυρεοειδών.
Οι κάτω παραθυρεοειδείς κατέρχονται προς τα κάτω στον τράχηλο στη διάρκεια της ανάπτυξης του εμβρύου (από την 6η εβδομάδα).
ANATOMIA
Οι φυσιολογικοί παραθυρεοειδείς αδένες έχουν ωοειδές σχήμα, ένα χαρακτηριστικό καστανο-κίτρινο χρώμα και μέγεθος περίπου φακής. Συνήθως υπάρχουν τέσσερες παραθυρεοειδείς αδένες. Η συνήθης θέση των άνω παραθυρεοειδών αδένων είναι στην οπίσθια επιφάνεια του κάθε λοβού του θυρεοειδούς αδένα, αντίστοιχα προς το όριο του άνω με το μέσο τριτημόριο της επιμήκους διαμέτρου του ή προς την μεσότητά του. Η θέση των κάτω παραθυρεοειδών αδένων παρουσιάζει μεγαλύτερη ποικιλία. Η συνήθης θέση τους είναι παρά τον κάτω πόλο του κάθε λοβού του θυρεοειδούς, μπορεί όμως να βρίσκονται και σε άλλες θέσεις, όπως για παράδειγμα στο άνω μεσοθωράκιο ή ακόμη και εντός του θύμου αδένα (σε ένα ποσοστό που στη βιβλιογραφία φθάνει το 30 %). Χαρακτηριστικά, οι κάτω παραθυρεοειδείς βρίσκονται συνήθως μπροστά από το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο, ενώ οι άνω παραθυρεοειδείς πίσω από αυτό και αντίστοιχα προς το σημείο εισόδου του στον κρικοθυρεοιδή μυ. Το συνολικό βάρος των τεσσάρων παραθυρεοειδών αδένων κυμαίνεται περί τα 150 mg.
Οι παραθυρεοειδείς αδένες περιβάλλονται από λεπτή κάψα. Αιματώνονται συνηθέστατα από κλάδους της κάτω θυρεοειδικής αρτηρίας (πράγμα που εξηγεί την εμφάνιση ισχαιμίας αυτών μετά θυρεοειδεκτομή), σπανιότερα όμως μπορεί να αιματώνονται από την άνω θυρεοειδική αρτηρία και ακόμη σπανιότερα από την μέση θυρεοειδική (όταν υπάρχει). Χαρακτηριστική είναι η εικόνα ενός μικρού αγγείου που εισέρχεται στον παραθυρεοειδή αδένα (σε σημείο που έχει χαρακτήρες ‘πύλης’). H εικόνα αυτή είναι χρήσιμη για την διάκριση του παραθυρεοειδούς αδένα από το λίπος.
Ο όρος «έκτοπος παραθυρεοειδής» δεν αφορά μόνο την περίπτωση υπεράριθμου παραθυρεοειδή, καθώς έκτοπος μπορεί να είναι και ένας από τους φυσιολογικούς τέσσερις παραθυρεοειδείς αδένες. Οι συνηθέστερες θέσεις στις οποίες μπορεί να βρίσκεται ο έκτοπος παραθυρεοειδής είναι μεταξύ οισοφάγου και τραχείας (τραχειοοισοφαγική αύλακα σε διάφορα επίπεδα στον τράχηλο, ~ 30 %), μεσοθωράκιο (~ 25 %), η ενδοθυμική θέση (~ 25 %), η ενδοθυρεοειδική θέση (~ 10 %), το καρωτιδικό έλυτρο (~ 10 %), ενώ σε ένα ποσοστό ~ 2 % μπορεί να βρίσκεται ψηλά στον τράχηλο. Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι θεωρητικά ο έκτοπος παραθυρεοειδής μπορεί να βρίσκεται οπουδήποτε, από την κάτω γνάθο μέχρι και το μεσοθωράκιο. Η πιθανότητα ύπαρξης έκτοπου παραθυρεοειδούς θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη σε περίπτωση επιμένοντος ή υποτροπιάζοντος υπερπαραθυρεοειδισμού.
Εικόνα 2. Παραθυρεοειδείς αδένες (οπίσθια επιφάνεια θυρεοειδούς αδένα). Σχηματική αναπαράσταση της στενής ανατομικής τους θέσης με τον θυρεοειδή αδένα. Ενίοτε ένας παραθυρεοειδής αδένας μπορεί να βρίσκεται εντός του θυρεοειδούς (ενδοθυρεοειδικά)
Εικόνα 3. Τυπική ανατομική θέση παραθυρεοειδών αδένων (στην οπίσθια επιφάνεια του θυρεοειδούς)-σχηματική αναπαράσταση
Εικόνα 4. Πιθανές παραλλαγές της ανατομικής θέσης των παραθυρεοειδών (σχηματική αναπαράσταση)
Εικόνα 5. Παραθυρεοειδής αδένας όπως φαίνεται κατά τη διάρκεια της επέμβασης (παρατηρείστε το χαρακτηριστικό καστανο-κίτρινο χρώμα)
Εικόνα 6. Αδένωμα παραθυρεοειδούς μετά την εκτομή του (χαρακτηριστικό καστανοκίτρινο χρώμα)
