Οστεοπόρωση και άσκηση
Συγγραφέας Τόνι Νζέιμ Γράφτηκε στις ,
Η φυσική δραστηριότητα είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία των οστών. Στην παιδική και εφηβική ηλικία η άσκηση είναι σημαντική για την επίτευξη της μέγιστης οστικής πυκνότητας έως και την ηλικία των 25 ετών, τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες. Η ηλικία που επιτυγχάνεται η Μέγιστη Οστική Πυκνότητα (τότε δηλαδή που το οστό έχει την μεγαλύτερη αντοχή) δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα, αλλά συνήθως τοποθετείται στην τρίτη δεκαετία της ζωής στα περισσότερα άτομα. Όσο πιο μεγάλη είναι η Μέγιστη Οστική Πυκνότητα σε αυτήν την ηλικία, δηλαδή όσο πιο πυκνό και δυνατό είναι το οστό τότε, τόσο περισσότερο δυνατό θα παραμείνει, αναλογικά πάντα, και στην ηλικία των 60 ή 70.
Στην ενήλικη ζωή ο στόχος της άσκησης, όσον αφορά την οστεοπόρωση, είναι να διατηρηθεί η οστική πυκνότητα και να μειωθεί ο ρυθμός απώλειας οστικής πυκνότητας με την αύξηση της ηλικίας. Σε ηλικιωμένους στόχο αποτελεί η πρόληψη των πτώσεων.
Η συνεχής κίνηση, ο περιορισμός της ακινητοποίησης κατά το δυνατόν, οι ήπιες χαλαρές ασκήσεις με ιατρική παρακολούθηση και με συνδυασμό πάντα με την σωστή φαρμακευτική αγωγή κρατούν σε καλή κατάσταση το μυϊκό σύστημα και δρουν έμμεσα ευεργετικά και στον οστίτη ιστό.
Η κίνηση και η άσκηση όμως για να αποδώσουν τα μέγιστα ευεργετικά τους αποτελέσματα θα πρέπει να γίνονται συστηματικά και συνεχώς. Ένας άνθρωπος που δεν ασκήθηκε ποτέ μέχρι το 50 χρόνια του είναι δύσκολο και μερικές φορές και επικίνδυνο να αναστρέψει το προφίλ της οστικής του μάζας και να κερδίσει ότι έχασε.
Συνεπώς, τα σημαντικά προγράμματα παρέμβασης με ασκήσεις στην οστική μάζα, έχουν πτωχά αποτελέσματα στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Φαίνεται μάλιστα ότι τα αποτελέσματα αυτά περιορίζονται στη σπονδυλική στήλη. Επιπλέον, τα οφέλη στην οστική μάζα διατηρούνται μόνο όσο συνεχίζεται η άσκηση. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η άσκηση μπορεί να αποτρέψει την απώλεια οστού κατά την εμμηνόπαυση ή τα οστεοπορωτικά κατάγματα αργότερα, κατά τη διάρκεια της ζωής.
Από την άλλη πλευρά, η άσκηση μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα στην πρόληψη πτώσεων, που αντιπροσωπεύουν μείζονα παράγοντα κινδύνου για κάταγμα.
Εξαιτίας της σημασίας των πτώσεων στην παθογένεια των οστεοπορωτικών καταγμάτων, η σωματική άσκηση είναι δυνατόν να έχει στους ηλικιωμένους μεγαλύτερη επίδραση στην οστεοπόρωση μέσω της επίδρασής της στις πτώσεις, παρά στην οστική μάζα. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται ώστε να μην επιδεινώνονται τα ήδη υπάρχοντα κλινικά συμπτώματα, η άσκηση να προσφέρει ευεξία και να μην είναι εξαντλητική και επικίνδυνη για την σκελετική υγεία. Οι ηλικιωμένοι οι οποίοι κινδυνεύουν να υποστούν οστεοπορωτικό κάταγμα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στη διατήρηση της φυσικής κατάστασης και ανεξαρτησίας τους καθώς γερνάνε περισσότερο.
Με την άσκηση μεταφέρονται φορτία στο σκελετό με δυο τουλάχιστον μηχανισμούς:
Την άμεση επίδραση εξαιτίας της άσκησης με βάρη
Τη μυϊκή σύσπαση
Η πλήρης ακινητοποίηση συνοδεύεται με απώλεια έως και 40% της οστικής μάζας.
Το κέρδος της οστικής πυκνότητας το οποίο οφείλεται στην άσκηση δεν είναι μόνιμο, παρά μόνο εφόσον η αυξημένη φυσική δραστηριότητα αποτελέσει νέο τρόπο ζωής. Οι ηλικιωμένοι τέλος οι οποίοι αρχίζουν προγράμματα άσκησης με χαμηλότερη οστική πυκνότητα ή περισσότερο καθιστική ζωή εμφανίζουν μεγαλύτερο όφελος.
Συστήνεται άσκηση τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα για 30 λεπτά. Το περπάτημα είναι μία άριστη επιλογή άσκησης. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει το είδος της άσκησης να είναι τέτοιο που να προδιαθέτει σε πτώση και κάκωση. Τα οφέλη της άσκησης διαρκούν για όσο χρονικό διάστημα το άτομο ασκείται. Η υπερβολική άσκηση, από την άλλη μεριά, μπορεί να οδηγήσει σε καταστολή της λειτουργίας του υποθαλάμου και με αυτόν τον τρόπο να αυξήσει τον κίνδυνο εγκατάστασης οστεοπόρωσης.
Βιβλιογραφία:
1.Haapsalo H, Sievanen H, Kannus P, Heinonen A, Oja P, Vuori I 1996 Dimensions and estimated mechanical characteristics of the humerus after long-term tennis laoding J Bone Miner Res 11:864–872.
2.R. Marcus; The mechanism of exercise effects on bone. JP Bilezikian, LG Raisz, G. Rodan (Eds.), Principles of Bone Biology, Academic Press, San Diego (1996), pp. 1435–1445.
3.Bolton KL, Egerton T, Wark J, Wee E, Matthews B, Kelly A, Craven R, Kantor S, Bennell KL: Effects of exercise on bone density and falls risk factors in post-menopausal women with osteopenia: A randomized controlled trial. J Sci Med Sport 2012, 15:102-109.
4.Kerr D, Morton A, Dick I, et al.: Exercise effects on bone mass in postmenopausal women are site-specific and load-dependent. J Bone Miner Res 1996, 11(2):218-225.
5.Bravo G, Gauthier P, Roy PM, Payette H, Gaulin P, Harvey M, et al.: Impact of a 12-month exercise program on the physical and psychological health of osteopenic women. J Am Ger Soc 1996, 44(7):756-762.
6.Gerdhem P, Akesson K, Obrant KJ: Effect of previous and present physical activity on bone mass in elderly women. Osteoporos Int 2013, 14(3):208-212.
