Ενδομητριώματα και υπογονιμότητα
Συγγραφέας Χάρης Καρπούζης Γράφτηκε στις ,
Τα ενδομητριώματα ή αλλιώς σοκαλατοειδείς κύστεις , λόγω της εμφάνισης του περιεχομένου τους κατά τη χειρουργική τους διάνοιξη , είναι συχνοί όγκοι των ωοθηκών , σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας .
Τα ενδομητριώματα , δεν εμφανίζονται στον υπερηχογραφικό έλεγχο , σε κάθε γυναίκα που πάσχει από ενδομητρίωση και η απουσία τους δε σημαίνει και ότι δεν υπάρχει η ασθένεια. Το “golden standard” για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι η λαπαροσκόπηση και πολλές φορές διαγιγνώσκεται με αυτή , ενδομητρίωση στο περιτόναιο , στους συνδέσμους της μήτρας , ακόμα και στο έντερο , χωρίς η ασθένεια να εμφανίζεται κατά ανάγκη και στις ωοθήκες, με την παρουσία ενδομητριωμάτων.
Όταν υπάρχει λοιπόν κλινική υποψία της ασθένειας , με έντονη δυσμηνόρροια ή πόνο στις επαφές , η λαπαροσκόπηση είναι ο μόνος ουσιαστικός τρόπος διάγνωσης της.
Η ενδομητρίωση συνδυάζεται σε μεγάλο ποσοστό με υπογονιμότητα. Είναι αξιοσημείωτο, πως σύμφωνα με έρευνες, έχει συμμετοχή σε ποσοστό 30-40% της “ανεξήγητης υπογονιμότητας”
Οι θεωρίες για τις αιτίες της ασθένειας πολλές . Ο τρόπος με τον οποίο συμμετέχει στην υπογονιμότητα σύνθετος.
Η ενδομητρίωση είναι μια φλεγμονώδης πάθηση. Η έκκριση ιντερλευκινών, κυττοκινών και η αύξηση των μακροφάγων , συνέπεια της παλινδρόμησης της έμμηνου ρύσις , μέσω των σαλπίγγων στην περιτοναική κοιλότητα, που είναι και η πιο γνωστή θεωρία για την πρόκληση της ασθένειας, μπορεί να επηρρεάσει το περιβάλλον των ωοθηλακίων , μειώνοντας έτσι την ποιότητα των ωαρίων , αλλά και το ίδιο το περιβάλλον της μήτρας , επηρεάζοντας την εμφύτευση. Φυσικά η ενδομητρίωση επιδρά και ανατομικά, στρεβλώνοντας τις σχέσεις των οργάνων μέσω των συμφύσεων και δημιουργώντας έτσι, απόφραξη των σαλπίγγων , αλλά και μείωση της κινητικότητας τους. Αυτό επιδρά τελικά στη μεταφορά των σπερματοζωαρίων , καθώς και τη σύλληψη των ωαρίων από τους κροσούς των σαλπίγγων.
Ειδικότερα, όταν υπάρχουν ενδομητριώματα και υπογονιμότητα, η απόφαση για το αν τα ενδομητριώματα αυτά, θα πρέπει να χειρουργηθούν ή όχι, αν η εξωσωματική απευθείας είναι η καλύτερη λύση ή αν ο συνδυασμός και των δύο αντιμετωπίσει τελικά το πρόβλημα , είναι μια από τις δυσκολότερες και πιο σύνθετες αποφάσεις , όσον αφορα την υπογονιμότητα ενός ζευγαριού. Η σωστή μάλιστα απόφαση μπορεί να δώσει την επιθυμητή εγκυμοσύνη και να κερδίσει χρόνο και χρήμα για το ταλαιπωρημένο ζευγάρι , ενώ η λάθος απόφαση , πολλές φορές κάνει τα πράγματα χειρότερα από πριν.
Αποφάσεις σαν και αυτές είναι πολύ σημαντικό να λαμβάνονται από ειδικούς στην ενδομητρίωση , που μάλιστα είναι και ειδικοί υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Ας μιλήσουμε πρώτα για γυναίκες που έχουν ασυμπτωματικά ενδομητριώματα στις ωοθήκες και αντιμετωπίζουν θέμα γονιμότητας. Κατ’ αρχάς αν οι σάλπιγγες είναι αποφραγμένες, η απάντηση είναι εύκολη και αυτή ειναι η εξωσωματική.
Το αν το ενδομητρίωμα, θα πρέπει πρώτα να αφαιρεθεί σε μια τέτοια περίπτωση , ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας της, είναι ένα σύνθετο ζήτημα , το οποιο πρέπει να συνυπολογίσει πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες . Οι παράγοντες αυτοί ,είναι η ηλικία της γυναίκας , το AMH της , το αν έχει χειρουργηθεί πιο πριν για ενδομητρίωμα ή οχι , το αν υπάρχει ενδομητρίωμα σε μια μόνο ωοθήκη ή και στις δυο , το μέγεθος τους, καθώς και η ποιότητα των εμβρύων σε προηγούμενους κύκλους εξωσωματικής.
Σύμφωνα με τα πρωτόκολλα της NICE και της ESHRE , δεν προσφέρεται κανένα όφελος στο να αφαιρούνται χειρουργικά ενδομητριώματα κάτω από 3 εκ. πριν την εξωσωματική και η προθεραπεία με αντισυλληπτικό χάπι ή GNRH αγωνιστές, προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα. Ακόμα και για ενδομητριώματα πάνω απο 3 εκ , η αφαιρεση τους συστήνεται μονάχα , όταν αυτά δεν έχουν ξαναχειρουργηθεί, ανευρίσκονται σε γυναίκες με καλό ωοθηκικό δυναμικό για την ηλικία τους (ΑΜΗ) ή χρειάζονται να αφαιρεθούν για να διευκολυνθεί η πρόσβαση κατά την ωοληψία. Αλλιώς και σε αυτές τις περιπτώσεις οι GNRH αγωνιστές ή τα αντισυλληπτικά πριν την εξωσωματική, με ένα κατάλληλο πρωτόκολλο διέγερσης, μπορούν να δώσουν τη λύση .
Φυσικά η αφαίρεση των ενδομητριωμάτων , πρέπει να πραγματοποιείται κατά περίπτωση και , όταν ο πόνος είναι ένα έντονο πρόβλημα. Γενικά για γυναίκες που υπάρχει και πόνος και υπογονιμότητα , όλα πρέπει να ξεκινούν από την ερώτηση “ ποιο είναι το πρόβλημα που θέλει η γυναίκα να αντιμετωπίσουμε κυρίως;”.
Σε γυναίκες τέλος με διαβατές σάλπιγγες , νεαρές σε ηλικία και χωρίς άλλους επιπρόσθετους παράγοντες , η αφαίρεση των ενδομητριωμάτων λαπαροσκοπικά , μπορεί να αυξήσει τα ποσοστά αυτόματης σύλληψης, αλλά και να καλυτερέψει τις πιθανότητες επιτυχίας μιας μελλοντικής εξωσωματικής , αν και δεν υπάρχει απόλυτα τεκμηριωμένη έρευνα για αυτό. Η συντήρηση ωαρίων σε τέτοιες γυναίκες, κάποιες φορές μπορεί να αποτελέσει μια σωτήρια λύση για το μέλλον.
Η λαπαροσκοπική αφαίρεση των ενδομητριωμάτων, πρέπει να γίνεται από ειδικούς λαπαροσκόπους χειρουργούς με εμπειρία και με συγκεκριμένη τεχνική, που έχει σαν σκοπό, την απώλεια, όσο το δυνατόν λιγότερου υγιούς ωοθηκικού ιστού.
Γενικότερα, κάθε περίπτωση ενδομητριωμάτων και υπογονιμότητας , οφείλει να αντιμετωπίζεται ως μοναδική και από ειδικούς στον τομέα , μιας και μια σωστή απόφαση μπορεί να δώσει τη λύση . Στην Pelargos IVF , αντιμετωπίζουμε κάθε περίπτωση υπογονιμότητας έτσι και το team μας είναι εξειδικευμένο, τόσο στη χειρουργική θεραπεία , όσο και στην εξωσωματική ,γυναικών που πάσχουν από ενδομητρίωση , με παρουσία ενδομητριωμάτων.
Χάρης Καρπούζης,
Γυναικολόγος-Μαιευτήρας
