Η Γήρανση
Συγγραφέας Φίλιππος Κανούτος Γράφτηκε στις ,
Στο ανθρώπινο είδος η γήρανση είναι μία διαδικασία παγκόσμια και προοδευτική, που αναπτύσσεται με διαφορετική ταχύτητα όχι μόνο από άτομο σε άτομο αλλά και στο ίδιο άτομο στα διάφορα όργανα και συστήματα.
Η εξατομίκευση των 65 ετών σαν αρχή του γήρατος δεν έχει επιστημονική βάση. αυτή η ηλικία είναι απλώς εκείνη η σταθερά για την συνταξιοδότηση στις περισσότερες χώρες παγκοσμίως.
Απλοποιώντας το γεγονός ότι η γήρανση είναι μία διαδικασία εξαιρετικά ετερογενής, παραθέτουμε τις ακόλουθες παρατηρήσεις:
- Στον ηλικιωμένο πληθυσμό κάθε άτομο με βάσει την ηλικία του, παρουσιάζει μία δική του βιολογική ηλικία, όχι μόνον από την άποψη του φαινοτύπου αλλά και σε ότι αφορά τις προσφερόμενες ικανότητες.
- Σε κάθε ηλικιωμένο κάθε όργανο έχει μία δική του βιολογική ηλικία. ενώ ο θύμος αδένας γηράσκει με μεγάλη ταχύτητα, η καρδιά και τα νεφρά επηρεάζονται από το γήρας με πολύ μικρότερο ρυθμό και ακόμη με πιο μικρότερο ρυθμό το συκώτι και ο θυρεοειδής αδένας
- Η ετερογένεια της γήρανσης παρατηρείται ακόμη και στο εσωτερικό του κάθε οργάνου π.χ.:
- Στον εγκέφαλο ο ιππόκαμπος είναι η ανατομική διάταξη περισσότερο τρωτή, εξηγώντας έτσι γιατί η απώλεια της μνήμης είναι η πρώτη πρόωρη εκδήλωση της έκπτωσης του εγκεφάλου, η παρεγκεφαλίδα, αντιθέτως, είναι πιο ανθεκτική.
- Στην καρδιά το σύστημα βηματοδότησης είναι πιο ασταθές, από τον παράγοντα της συσταλτικότητος,
Μία βασική αρχή στην γεροντολογία είναι ότι: ο ηλικιωμένος είναι ένα άτομο υψίστης βιολογικής εξατομίκευσης και δεν είναι δυνατόν να καθορίσουμε ένα παραδειγματικό δείγμα της έκφρασης της ομαλότητος.
Πρακτικό συμπέρασμα είναι η εξαιρετική δυσκολία αν όχι η μη δυνατότητα, να μπορέσουμε πολλές φορές να διαχωρίσουμε στο ίδιο το άτομο εάν μία εκδήλωση (σύμπτωμα) είναι αποτέλεσμα νοσηρής καταστάσεως ή οφείλεται στη διαδικασία της γήρανσης.
Ταξινόμηση της γήρανσης
Ενώ μέχρι πρόσφατα η πιθανότητα να φτάσουμε σε μία προχωρημένη ηλικία και ακόμη περισσότερο σε μία ηλικία μη προβλεπόμενη, ήταν προνόμιο μίας εξαιρετικά μικρής κατηγορίας ατόμων και ομογενές, η δημογραφική έξαρση του πληθυσμού της τρίτης ηλικίας οδήγησε στην διάκριση σε τρεις μεγάλες κατηγορίες της γήρανσης:
- επιτυχής γήρανση (successful aging): είναι αυτό που συναντάμε στους υγιείς ηλικιωμένους με φυσικά και γνωσιακά χαρακτηριστικά καθαρώς καλύτερα από το μεγαλύτερο μέρος των συνανθρώπων τους
- γήρανση εν υγεία (healthy aging): είναι εκείνη που εξελίσσεται με μία προοδευτική έκπτωση των ψυχοφυσικών ικανοτήτων εν απουσία νοσηρότητος
- γήρανση συνοδευόμενη από ασθένεια (usual aging): είναι εκείνη που αφορά το μεγαλύτερο μέρος των ηλικιωμένων ατόμων και χαρακτηρίζεται από μία προοδευτική έκπτωση των ψυχοφυσικών ικανοτήτων παρουσία παθολογικών καταστάσεων και ανικανότητος.
Από βιοϊατρικής απόψεως, η γήρανση, είναι μία διαδικασία που οδηγεί πολλαπλές μορφο-κατασκευαστικές και λειτουργικές διαφοροποιήσεις σε διάφορα όργανα και συστήματα, αποτέλεσμα των οποίων είναι το άτομο να απωλέσει την ικανότητα προσαρμογής στο περιβάλλον (emeostenosi) και ακολούθως αποκτά μία αυξανόμενη πιθανότητα να νοσήσει και να πεθάνει.
Η γήρανση είναι αναπόφευκτη, αλλά η καθυστέρησή της εφικτή. Η μακροβιότητα , θεωρούμενη ως η διάρκεια ζωής σαφώς μεγαλύτερη από τη μέση ηλικία του πληθυσμού, οφείλεται σε συνθήκες που απορρέουν από ένα θετικό συγκερασμό μεταξύ γενετικών και περιβαλλοντικών συνθηκών.
Ο τύπος της διαβίωσης διευθετεί από το ένα μέρος την διατήρηση της υγείας και από το άλλο, την ανάπτυξη ασθενειών, επηρεάζοντας τη γήρανση με δυσάρεστες συνέπεις στην πιθανή μακροβιότητα.
Οι παράγοντες που χαρακτηρίζουν τον τύπο της διαβίωσης είναι πάρα πολλοί, αλλά οι περισσότερο σημαντικοί είναι: το κάπνισμα, η διατροφή, η φυσική άσκηση, το αλκοόλ, η καθιστική ζωή.
Με βάσει τα ανωτέρω, κομβικό σημείο αποτελεί η πρόληψη, η οποία προσλαμβάνει μεγάλη σημασία στην καθημερινή πράξη της παρακολούθησης – περίθαλψης του ηλικιωμένου και βρίσκει εφαρμογή έχοντας τους εξής τρεις στόχους:
- Να διατηρήσει τον ηλικιωμένο στο κοινωνικοπνευματικό περιβάλλον που ζει
- Να τον παροτρύνει να δραστηριοποιείται τόσο σωματικά όσο και πνευματικά
- Να τον διατηρήσει στο καλύτερο επίπεδο υγείας.
Φίλιππος Κανούτος,
Παθολόγος – Ειδικός Γηρίατρος
