Ποια διατροφή πρέπει να ακολουθούν οι ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια;
Συγγραφέας Χρυσάνθη Βλαχάκη Γράφτηκε στις ,
H διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στη νεφρική ανεπάρκεια. Φυσιολογικά, τα νεφρά είναι υπεύθυνα για την απέκκριση των θρεπτικών συστατικών που προσλαμβάνουμε από τη διατροφή και δεν χρησιμοποιούνται από τον οργανισμό. Στη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ο νεφρός υπολειτουργεί, οπότε η απέκκριση σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι εφικτή, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται τα προϊόντα του μεταβολισμού στο σώμα και να δημιουργούνται επιπλοκές.
Γι’ αυτό και η διατροφή σας θα πρέπει να είναι ειδική και να καταναλώνετε τα θρεπτικά συστατικά σε ποσότητες που να αξιοποιούνται στο έπακρο από τον οργανισμό, με σκοπό να περιοριστεί όσο το δυνατόν περισσότερο η συσσώρευση άχρηστων ουσιών στο σώμα σας.
Το παρόν κείμενο σας ενημερώνει για τα συστατικά που είναι σημαντικά στη διατροφή ενός νεφροπαθούς, καθώς και τα τρόφιμα στα οποία υπάρχουν. Ωστόσο, δε δίνει πληροφορίες για τις ποσότητες των τροφίμων που πρέπει να καταναλώνονται, γιατί αυτές είναι διαφορετικές για κάθε ασθενή και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Για αυτό το λόγο δε θα πρέπει να ακολουθείτε δίαιτες που συστήνονται για άλλα άτομα.
Ενέργεια
Η επαρκής πρόσληψη θερμίδων είναι σημαντική για την υγεία σας. Θερμίδες προέρχονται από όλα τα τρόφιμα που τρώτε και είναι σημαντικές γιατί:
· Δίνουν ενέργεια στον οργανισμό.
· Βοηθούν στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
· Βοηθούν τον οργανισμό σας να χρησιμοποιεί τις πρωτεΐνες για τη δόμηση των μυών και των ιστών.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
· Προσπαθήστε να τηρείτε ένα σταθερό πρόγραμμα διατροφής με 3 κύρια γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και 2-3 σνακς ενδιάμεσα στα κύρια γεύματα.
· Να έχετε ένα ημερολόγιο στο οποίο θα καταγράφετε τι τρώτε καθημερινά.
· Αν παρατηρήσετε ακούσια απώλεια βάρους προσθέστε επιπλέον θερμίδες στη διατροφή σας, ενώ αν παρατηρήσετε ακούσια αύξηση βάρους μειώστε την καθημερινή ενεργειακή σας πρόσληψη.
· Μην ξεχνάτε ότι μία ξαφνική αύξηση στο βάρος παράλληλα με πρήξιμο, δυσκολία στην αναπνοή και αύξηση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να είναι ένδειξη ότι έχετε μεγάλη κατακράτηση υγρών και θα πρέπει να περιορίσετε την πρόσληψη υγρών.
Πρωτεΐνη
Mια διατροφή χαμηλή σε πρωτεΐνη είναι απαραίτητη.
Τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνη είναι:
· Το κόκκινο κρέας (π.χ. μοσχάρι, χοιρινό και αρνί).
· Τα πουλερικά (κοτόπουλο και γαλοπούλα).
· Τα ψάρια και τα θαλασσινά.
· Το αυγό και τα ασπράδια αυγών.
· Τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Πρωτεΐνη υπάρχει και στα όσπρια, στο ψωμί, τα ζυμαρικά και το ρύζι καθώς και στα περισσότερα λαχανικά. Ωστόσο, οι πρωτεΐνες αυτές είναι φυτικής προέλευσης και δεν χρησιμοποιούνται από τον οργανισμό αποτελεσματικά, γι’ αυτό και ονομάζονται πρωτεΐνες χαμηλής βιολογικής αξίας. Αντίθετα, οι ζωικής προέλευσης πρωτεΐνες χρησιμοποιούνται πολύ αποτελεσματικά και γι’ αυτό ονομάζονται υψηλής βιολογικής αξίας.
Νάτριο και Υγρά
Στη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι πιθανόν να μην μπορούν να ρυθμιστούν οι ποσότητες νατρίου και υγρών στον οργανισμό, όπως συμβαίνει φυσιολογικά. Γι’ αυτό το λόγο έχει ιδιαίτερη σημασία η κατάλληλη πρόσληψη νατρίου και υγρών από τη διατροφή.
Κύρια πηγή νατρίου είναι το επιτραπέζιο αλάτι, το οποίο θα πρέπει να αποφεύγετε στην προετοιμασία φαγητών και στο μαγείρεμα. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγετε τρόφιμα που αποτελούν κρυφές πηγές νατρίου, όπως:
· Τα κονσερβοποιημένα.
· Τα κατεψυγμένα τυποποιημένα.
· Τα αλλαντικά (π.χ. ζαμπόν, μπέικον, λουκάνικο).
· Τα παστά κρέατα (π.χ. βακαλάος, σκουμπρί, σαρδέλες) και άλλα τρόφιμα σε άλμη (π.χ. τουρσιά).
· Τα αλμυρά τυριά (π.χ. φέτα, κεφαλοτύρι).
· Τα αλατισμένα σνακς (π.χ. πατατάκια, pop-corn, κρακεράκια).
· Οι κονσερβοποιημένες ή αφυδατωμένες σούπες.
· Οι αλμυρές σάλτσες (π.χ. σόγιας, τεριάκι ή άλλες σάλτσες που χρησιμοποιούνται στις ethnic κουζίνες).
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
· Δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε ξερά βότανα ή μπαχαρικά αντί για αλάτι για να εντείνετε τη γεύση των φαγητών. Επίσης, δοκιμάστε να προσθέσετε μια σάλτσα από καυτερή πιπεριά ή χυμό λεμονιού για άρωμα και γεύση.
· ΜΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΑΛΑΤΙΟΥ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΚΑΛΙΟ
Στα υγρά δεν κατατάσσεται μόνο το νερό, αλλά υγρό είναι οποιοδήποτε τρόφιμο ή ποτό που βρίσκεται σε υγρή μορφή στη θερμοκρασία δωματίου. O όγκος υγρών μετριέται σε ποτήρια (1 πλαστικό ποτήρι = 240 ml). Μερικά παραδείγματα υγρών τροφίμων είναι:
· Ροφήματα όπως τσάι, καφές, αναψυκτικά, χυμοί.
· Κατεψυγμένα γλυκά όπως παγωτό, σορμπέ ή γρανίτες.
· Πάγος.
· Ζελατίνη.
· Ζωμοί και σούπες.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΙΨΑΣ
· Αποφύγετε τα αλατισμένα τρόφιμα.
· Αφήστε ένα παγάκι να λειώνει στο στόμα.
· Κρατήστε μια γουλιά νερό στο στόμα χωρίς να την καταπιείτε.
· Μασήστε τσίχλα ή καραμέλες.
· Πιείτε χυμό λεμονιού.
Κάλιο
Το κάλιο είναι ένας σημαντικός ηλεκτρολύτης που βρίσκεται στα περισσότερα τρόφιμα. Βοηθάει στη σωστή λειτουργία των μυών και της καρδιάς. Η υπερβολική ή η πολύ χαμηλή ποσότητα καλίου στο αίμα μπορεί να είναι επικίνδυνη. Γι’αυτό χρειάζεται να περιορίσετε την κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε κάλιο.
Μεγάλες ποσότητες καλίου υπάρχουν:
· Σε φρούτα όπως μπανάνα, πορτοκάλι, πεπόνι και στους χυμούς τους.
· Σε αρκετά λαχανικά όπως πατάτα, ντομάτα, σπανάκι, μανιτάρια.
· Στα δημητριακά ολικής αλέσεως.
· Στα όσπρια και τον αρακά.
· Στα περισσότερα υποκατάστατα αλατιού.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
· Από τα φρούτα προτιμήστε τα βατόμουρα, τα μήλα, το καρπούζι, τα κεράσια, τις φράουλες, τα σταφύλια, το γκρέιπφρουτ και το ροδάκινο.
· Από τα λαχανικά προτιμήστε το μαρούλι, το αγγούρι, τις πράσινες πιπεριές, το λάχανο και το λεμόνι.
· Τεμαχίστε τα τρόφιμα σε πολύ μικρά κομμάτια.
· Ξεφλουδίστε καλά τα φρούτα πριν τα φάτε και προτιμήστε τις κομπόστες από τα ωμά, γιατί με το βρασμό χάνεται μεγάλη ποσότητα καλίου.
· Βράστε τα όσπρια, τον αρακά, τα χόρτα και τις πατάτες 2 και 3 φορές πριν τα μαγειρέψετε και πετάξτε το νερό ενδιάμεσα στους βρασμούς.
Φώσφορος και Ασβέστιο
Ο φώσφορος είναι ένα μέταλλο που βρίσκεται σε όλα τα τρόφιμα. Όταν αυτός συσσωρεύεται στο αίμα, το ασβέστιο απομακρύνεται από τα οστά. Με την πάροδο του χρόνου, τα οστά σας μπορεί να γίνουν εύθραυστα και να σπάνε εύκολα. Υψηλά επίπεδα φωσφόρου στο αίμα μπορεί να προκαλέσουν συσσώρευση κρυστάλλων ασβεστίου-φωσφόρου στις αρθρώσεις, στους μύες, στο δέρμα, στα αγγεία και στην καρδιά και σε άλλα ζωτικά όργανα, και επίσης δερματικά έλκη και μειωμένη κυκλοφορία αίματος.
Για να διατηρήσετε τα επίπεδα φωσφόρου στο αίμα σε ασφαλή επίπεδα, θα πρέπει να περιορίσετε τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φώσφορο, όπως:
· Τα γαλακτοκομικά προϊόντα π.χ. γάλα, τυρί, γιαούρτι, παγωτό και κρέμα.
· Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε πρωτεΐνη π.χ. κρέας, πουλερικά και ψάρι.
· Τους ξηρούς καρπούς.
· Τα όσπρια (π.χ. φασόλια, φακές) και τον αρακά.
· Το κακάο, την μπύρα και τα αναψυκτικά τύπου cola.
Η κατανάλωση υποκατάστατων γάλακτος είναι ένας καλός τρόπος για να μειώσετε την προσλαμβανόμενη ποσότητα φωσφόρου στη διατροφή σας.
Χρυσάνθη Βλαχάκη,
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος.
