Βραχνάδα Στην Φωνή:
Συγγραφέας Ιωάννης Μουμουλίδης Γράφτηκε στις ,
Όλα Όσα Πρέπει να Γνωρίζουμε για τα Αίτια που την Προκαλούν Καθώς και για την Έγκαιρη Διάγνωση των Παθήσεων
Η φωνή παράγεται με τις κινήσεις των φωνητικών χορδών που βρίσκονται στο λάρυγγα. Ο αέρας από τους πνεύμονες περνάει μεταξύ των φωνητικών χορδών, τις κάνει να δονούνται και παράγουν ήχο. Οι φυσιολογικές φωνητικές χορδές έχουν την δυνατότητα να πάλλονται 100 φορές το δευτερόλεπτο (εικόνα 1). Η ποιότητα (χροιά) της φωνής εξαρτάται από τη λειτουργία των φωνητικών χορδών. Το πιο συχνό σύμπτωμα από παθήσεις του λάρυγγα είναι η το βράχος της φωνής – (η γνωστή σε όλους μας βραχνάδα) που κυρίως προκαλείται από διαταραχές των φωνητικών χορδών.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΒΡΑΧΝΑΔΑ ΣΤΗ ΦΩΝΗ;
Υπάρχουν πολλές αιτίες που προκαλούν βραχνάδα στη φωνής. Αυτές χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, σε αυτές που ο ωτορινολαρυγγολόγος με την εξέταση βλέπει μία συγκεκριμένη βλάβη στις φωνητικές χορδές ή στο λάρυγγα, και σε αυτές που δεν υπάρχει ορατή βλάβη. Οι πιο συνηθισμένες παθήσεις των φωνητικών χορδών που προκαλούν βραχνάδα είναι:
Λαρυγγίτιδα
Οξεία λαρυγγίτιδα είναι η φλεγμονή του λάρυγγα που συνήθως συμβαίνει στο κοινό κρυολόγημα, λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού ή από έντονη φωνή (ουρλιαχτό) π.χ. στο γήπεδο ή σε συναυλία. Χρόνια λαρυγγίτιδα ονομάζετε η ερυθρότητα ή και πάχυνση στις φωνητικές χορδές και προκαλείται από κακή χρησιμοποίηση της φωνής, κάπνισμα, ανεπαρκή λήψη υγρών, παραμονή σε ξηρή ατμόσφαιρα, αναπνοή με το στόμα και από τη λήψη φαρμάκων όπως τα διουρητικά, τα αντιϊσταμινικά και ειδικότερα τα εισπνεόμενα.
Το κάπνισμα προκαλεί πρήξιμο και γενικευμένη φλεγμονή του φωνητικού αγωγού από τον καπνό και τη θερμότητα. Επίσης η κατάχρηση οινοπνεύματος μειώνει τις ικανότητες των φωνητικών χορδών. Σε μεγάλες ποσότητες, το αλκοόλ μειώνει τις εκκρίσεις στο λάρυγγα και ξηραίνει τις φωνητικές χορδές. Η λαρυγγίτιδα θεραπεύεται με απαλλαγή από το αίτιο που τη προκαλεί και με φάρμακα.
Άλλη μία συνήθης αιτία που προκαλεί χρόνια λαρυγγίτιδα είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, όταν δηλαδή το γαστρικό υγρό του στομάχου παλινδρομεί από τον οισοφάγο στο λάρυγγα και ερεθίζει τις φωνητικές χορδές. Τα πιο τυπικά συμπτώματα είναι βραχνάδα, ιδίως το πρωί, που βελτιώνεται στη διάρκεια της ημέρας, αίσθημα κόμπου στο λαιμό, επιθυμία καθαρισμού του λαιμού και ίσως ερεθιστικός βήχας. Στο 30% των ασθενών μπορεί να υπάρχει γαστρική παλινδρόμηση χωρίς όμως να υπάρχουν τα παραπάνω συμπτώματα. Ειδικότερα τα πικάντικα φαγητά και ο καφές ερεθίζουν το βλεννογόνο και προκαλούν παλινδρόμηση. Θεραπεύεται με σωστή διατροφή και φάρμακα.
Πολύποδες
Είναι εκτεταμένο οίδημα (πρήξιμο) των φωνητικών χορδών που δημιουργείται με τη συσσώρευση υγρού τοπικά στο χώρο κάτω από το επιθήλιο των φωνητικών χορδών (Εικόνα 2). Συνήθως εμφανίζονται στη μία ή και στις δύο φωνητικές χορδές αν και σε μερικές περιπτώσεις ολόκληρη η φωνητική χορδή μπορεί να πρηστεί και να γίνει όλη σαν πολύποδας. Συχνά εμφανίζεται στους τραγουδιστές, στους εκπαιδευτικούς, στους δικηγόρους, στους πωλητές και γενικά σε άτομα που χρησιμοποιούν έντονα τη φωνή τους στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Σχεδόν πάντα σχετίζεται με το κάπνισμα, ακόμα και με το παθητικό κάπνισμα. Οι πολύποδες, μολονότι στην πλειοψηφία τους είναι καλοήθεις όγκοι, αν δεν υποχωρήσουν με την κατάλληλη θεραπεία, χρειάζονται χειρουργική αφαίρεση και ιδιαίτερα στους καπνιστές, για τον αποκλεισμό καρκίνου.
Οζίδια
Λέγονται και κομβία ή κάλοι των φωνητικών χορδών. Δημιουργούνται από τη κακή χρησιμοποίηση της φωνής και ανησυχούν ιδιαίτερα τους τραγουδιστές και τα παιδία που φωνάζουν δυνατά στο παιχνίδι. Δεν προκαλούν πάντα συμπτώματα και δεν χρειάζονται πάντα θεραπεία. Εάν είναι μεγάλα και επηρεάζουν τη φωνή χρειάζονται λογοθεραπεία ή εγχείρηση.
Όγκοι (Καρκίνος) στο λάρυγγα
Οι καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι των φωνητικών χορδών προκαλούν επαναλαμβανόμενη ή μόνιμη βραχνάδα (Εικόνα 3). Αν η διάγνωση γίνει νωρίς, η θεραπεία μπορεί να είναι πλήρης. Γι’ αυτό είναι αναγκαίο όποιος έχει βραχνάδα, που δεν περνάει σε 15 ημέρες, να εξετάζεται οπωσδήποτε με ενδοσκόπηση του λάρυγγα στον ΩΡΛ. Επειδή το κάπνισμα είναι βασικός παράγοντας επικινδυνότητας στον καρκίνο του λάρυγγα, εάν οι καπνιστές παρουσιάζουν επίμονη βραχνάδα επιβάλετε να επισκεφθούν εγκαίρως τον ΩΡΛ.
Άλλες αιτίες βραχνάδας
Άλλες αιτίες βραχνάδας, όχι τόσο συχνές, είναι οι αλλεργίες, οι παθήσεις του θυρεοειδούς, κακώσεις του λάρυγγα (τραυματικές ή μετά από επεμβάσεις στο θυρεοειδή), ή ακόμα και νευρολογικές διαταραχές. Υπάρχει όμως περίπτωση η βραχνάδα να οφείλεται σε κακό τρόπο ομιλίας και χρήσης της φωνής χωρίς να υπάρχει ανατομική βλάβη, οπότε μιλάμε για δυσφωνία. Συνήθης είναι και η βραχνάδα που παρατηρείται σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, η οποία καλείται πρεσβυφωνία. Με τη πάροδο του χρόνου δημιουργούνται φυσιολογικές αλλαγές στο μηχανισμό παραγωγής της φωνής; ο βλεννογόνος (επικάλυμμα) των φωνητικών χορδών ατροφεί, η βλέννα του λάρυγγα αλλάζει χαρακτήρα και οι μύες του λάρυγγα χάνουν τον όγκο και τον τόνο τους. Τα αποτελέσματα της ηλικίας είναι περισσότερο εμφανή στη γυναικεία φωνή.
ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΩ ΩΡΛ;
1) όταν η βραχνάδα έχει διάρκεια μεγαλύτερη από δύο εβδομάδες
2) όταν η βραχνάδα συνοδεύεται από:
• πόνο ο οποίος δεν προσήλθε από κρύωμα
• αιμόπτυση (αίμα στο σάλιο)
• δυσκολία στην κατάποση
• μία ψηλαφητή μάζα στον τράχηλο
• πόνο στο αυτί
3) ολική απώλεια της φωνής ή ξαφνική αλλαγή στη φωνή που διαρκεί πάνω από μερικές ημέρες.
4) καπνιστές με βραχνή φωνή η οποία παραμένει πάνω από 2 εβδομάδες πρέπει να επισκεφτούν οπωσδήποτε τον ΩΡΛ. Οι φωνητικές χορδές πρέπει να ελεγχτούν ενδοσκοπικά, προκειμένου να αποκλειστεί κακοήθης όγκος.
Στο ΩΡΛ ιατρείο, με τη βοήθεια εύκαμπτου ενδοσκοπίου ή και άκαμπτου στροβοσκοπίου, δηλαδή μιας μικροσκοπική κάμερας, ο ιατρός θα εξετάσει τις φωνητικές χορδές και θα διαγνώσει την αιτία της βραχνάδας. Αν πρόκειται για ανατομική βλάβη, θα χρειαστεί, ανάλογα με την πάθηση, είτε φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργική επέμβαση ή συνδυασμός των δύο.
Αν χρειάζεται εγχείρηση για οποιαδήποτε πάθηση των φωνητικών χορδών, αυτή πρέπει να γίνει με τη μέθοδο της φωνομικροχειρουργικής από εξειδικευμένο Ωτορινολαρυγγολόγο, για να έχει τα καλύτερα φωνητικά αποτελέσματα.
ΤΙ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΓΙΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ Ή ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΒΡΑΧΝΑΔΑΣ;
Η θεραπεία της βραχνάδας εξαρτάται κυρίως από την αιτία που την προκαλεί. Όπως είπαμε και παραπάνω, κάθε βράχος φωνής που διαρκεί πάνω από δύο εβδομάδες πρέπει να ελεγχθεί από τον ωτορινολαρυγγολόγο σας. Οι περισσότερες βραχνάδες θεραπεύονται με ξεκούραση της φωνής ή τροποποιώντας τη χρήση της φωνής. Κατά την ομιλία έχετε σταθερό τόνο στη φωνή, μη φωνάζετε, μην ψιθυρίζετε και μην τραγουδάτε (δεν περπατάμε με στραμπουλιγμένο πόδι!).
Διακοπή του καπνίσματος, ακόμη και του παθητικού καπνίσματος, συνιστάται σε όλους τους ασθενείς. Επίσης αποφεύγετε άλλους ερεθιστικούς παράγοντες, όπως αλκοόλ, πικάντικα φαγητά, χώρους με σκόνη κτλ. Η καλή ενυδάτωση του στόματος μπορεί να βοηθήσει. Πίνετε άφθονα υγρά, νερό, χυμούς κλπ και χρησιμοποιείτε καραμέλες ή μαστίχα, που προκαλούν έκκριση σάλιου. Αποφυγή ουσιών που αφυδατώνουν το σώμα, όπως το αλκοόλ και η καφεΐνη είναι αναγκαία. Καλό είναι να κρατάτε υγρασία στο υπνοδωμάτιο και το καθιστικό.
Το χειμώνα με τα καλοριφέρ ή τις σόμπες που δημιουργούν ξηρασία, προσπαθήστε να αφήσετε κάποιο παράθυρο ανοιχτό για την αποφυγή ξηρότητας στο χώρο. H λογοθεραπεία σε περίπτωση βραχνάδας από κακή ή εκτεταμένη χρήση της φωνής, μπορεί να βοηθήσει ώστε να μάθετε να χρησιμοποιείτε σωστά τη φωνή σας.
Δρ Ιωάννης Μουμουλίδης,
Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος
