Φυματίωση: συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία
Συγγραφέας Τόνι Νζέιμ Γράφτηκε στις ,
Τι είναι η φυματίωση;
Η φυματίωση είναι νόσημα που προκαλείται από ένα μικρόβιο που λέγεται μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και σπανιότερα από άλλους τύπους μυκοβακτηριδίων. Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης μπορεί να προσβάλει οποιοδήποτε όργανο του σώματος, αλλά συνήθως προσβάλλει τους πνεύμονες.
Η φυματίωση είναι μία από τις συχνότερες λοιμώδεις νόσους στον κόσμο και συνεχίζει να αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αποτελεσματικά φάρμακα για τη θεραπεία της. Προκαλεί πάνω από ένα εκατομμύριο θανάτους το χρόνο, κυρίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ενώ κάθε χρόνο σημειώνονται παγκοσμίως περίπου 140 νέα κρούσματα ανά 100000 πληθυσμό.
Από την ανάλυση των δεδομένων που συλλέγονται κάθε χρόνο μέσω του συστήματος υποχρεωτικής δήλωσης, για το χρονικό διάστημα 2004 – 2010, προκύπτει ότι στη χώρα μας δηλώνονται ετησίως κατά μέσο όρο περί τα 600 κρούσματα και υπολογίζεται ότι ο πραγματικός αριθμός των περιστατικών είναι σχεδόν διπλάσιος.. Τα τελευταία έτη λόγω της μετανάστευσης των πληθυσμών και της βελτίωσης των τρόπων μετακίνησης από χώρα σε χώρα σε λίγες μόνο ώρες, τα ποσοστά δείχνουν αυξητική τάση.
Φυματίωση μετάδοση
Δεν είναι εύκολα μεταδόσιμη. Η πνευμονική μορφή της φυματίωσης είναι αυτή που μεταδίδεται από τους πάσχοντες προς τους υγιείς. Μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο, με την εισπνοή σταγονιδίων που περιέχουν μυκοβακτηρίδια. Τα άτομα με πνευμονική φυματίωση αποβάλλουν πολύ μικρά τέτοια σταγονίδια με τον βήχα, το φτάρνισμα και τη δυνατή ομιλία. Τα άτομα αυτά μεταδίδουν συνήθως τη νόσο στους ανθρώπους που είναι σε επαφή μαζί τους αρκετές ώρες κάθε μέρα. Αυτοί μπορεί να είναι η οικογένειά τους, οι φίλοι τους ή οι συνάδελφοι στη δουλειά.
Φυματίωση συμπτώματα
Σε αρχικό στάδιο:
Κανένα σύμπτωμα, διαφορετικά βήχας ήπιας έντασης. Οι περισσότεροι άνθρωποι που εισπνέουν τα μυκοβακτηρίδια μολύνονται, αλλά ο οργανισμός έχει την ικανότητα να αμυνθεί και να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Με αυτό τον τρόπο τα μυκοβακτηρίδια γίνονται ανενεργά, αλλά παραμένουν στον οργανισμό και μπορεί να γίνουν ενεργά αργότερα.
Αργότερα:
Έντονη σωματική αδυναμία
Καταβολή
Απώλεια βάρους
Πυρετός ή δέκατα σε συνδυασμό με νυκτερινούς ιδρώτες
Βήχας με αίμα
Πόνος στο θώρακα, την πλάτη ή τα νεφρά
Παράγοντες κινδύνου που ευνοούν την φυματίωση
Οι καταστάσεις που ευνοούν την εξέλιξη της φυματικής μόλυνσης σε ενεργό φυματική νόσο είναι:
HIV μόλυνση
χρήση ενδοφλέβιων ουσιών
ακτινογραφικά ευρήματα παλαιάς φυματίωσης
μειωμένο σωματικό βάρος (10% κάτω του ιδανικού)
άλλες συνυπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις όπως (σιλίκωση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ιστορικό γαστρεκτομής ή νηστιδοειλεϊκής αναστόμωσης, η μεταμόσχευση οργάνων, ο καρκίνος κεφαλής-τραχήλου, η χρόνια χρήση κορτικοειδών ή αντι-TNF παραγόντων)
πρόσφατη μεταστροφή φυματινοαντίδρασης Mantoux (αύξηση του μεγέθους της κατά 10mm ή περισσότερο εντός δύο ετών)
Βρέφη και παιδιά κάτω των πέντε ετών με θετική φυματινοαντίδραση Mantoux.
Φυματίωση θεραπεία
Υπάρχουν αρκετά και αποτελεσματικά φάρμακα. Η φυματίωση σχεδόν πάντα μπορεί να θεραπευτεί, πρέπει όμως να λαμβάνονται περισσότερα από ένα φάρμακα και για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα ποσοστά θεραπείας ξεπερνούν το 90-95%. Αυτό συμβαίνει γιατί ο αριθμός των μικροβίων που πρέπει να σκοτωθεί είναι μεγάλος αλλά και για να αποφευχθεί η ανάπτυξη στελεχών του μυκοβακτηριδίου που είναι ανθεκτικά σε κάποιο ή κάποια φάρμακα. Πρόβλημα παρατηρείται εάν διακοπεί η θεραπεία ή εάν δεν δοθεί η σωστή αγωγή για το κατάλληλο χρονικό διάστημα (η θεραπεία διαρκεί τουλάχιστον 6 μήνες). Τότε μπορεί να αναπτυχθεί μια ανθεκτική μορφή φυματίωσης που δεν ανταποκρίνεται στα φάρμακα.
Σημειώνεται ότι σήμερα κυκλοφορούν τέτοια ανθεκτικά στελέχη και αυτό αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας που αντιμετωπίζεται διεθνώς με ιδιαίτερη προσοχή. Συνήθως, 2-4 εβδομάδες μετά την έναρξη θεραπείας με κατάλληλα φάρμακα, το άτομο που νοσεί δεν μεταδίδει πια τα μυκοβακτηρίδια στους άλλους. Έτσι, εάν το επιτρέπει η όλη του κατάσταση, σύμφωνα με το γιατρό του, μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του ασχολίες.
Βιβλιογραφία:
Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων. Επιδημιολογικά δεδομένα φυματίωσης στην Ελλάδα, 2004-2010
Schwenk A, Macallan DC. Tuberculosis, malnutrition and wasting. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2000; 3 :285–91.
Edwards LB, Livesay VT, Acquaviva FA, Palmer CE. Height, weight, tuberculosis infection, and tuberculous disease. Arch Environ Health. 1971; 22 :106–12.
Strachan DP, Powell KJ, Thaker A, Millard FJ, Maxwell JD. Vegetarian diet as a risk factor for tuberculosis in immigrant South London Asians. Thorax. 1995; 50 :175–80.
Paton NI, Castello-Bramco LR, Jennings G, Ortigao-de-Sampaio MB, Elia M, Costa S, et al. Impact of tuberculosis on the body composition of HIV-infected men in Brazil. J Acquir Immune Diefic Syndr Hum Retrovirol. 1999; 20 :265–71.
Macallan DC, McNurlan MA, Kurpad AV, de Souza G, Shetty PS, Calder AG, et al. Whole body protein metabolism in human pulmonary tuberculosis and undernutrition: Evidence for anabolic block in tuberculosis. Clin Sci (Lond) 1998; 94 :321–31.
Miller LG, Asch SM, Yu EI, Knowles L, Gelberg L, Davidson P. A population based survey of tuberculosis symptoms: How atypical are atypical presentations? Clin Infect Dis. 2000; 30 :293–9.
Τόνι Νζέιμ,
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
