Αρθροσκόπηση ισχίου
Συγγραφέας Αναστάσιος Λιλικάκης Γράφτηκε στις ,
Οι παρούσες οδηγίες έχουν στόχο να παράσχουν γενικές πληροφορίες για τις συνήθεις ενδείξεις της αρθροσκόπησης του ισχίου, τις προσδοκίες πριν από μία αρθροσκόπηση, τους σημαντικούς κινδύνους και γενικές οδηγίες για το αναμενόμενο πρόγραμμα αποθεραπείας.
Σε καμμία περίπτωση δεν καλύπτονται όλες οι περιπτώσεις και ανάλογα με την ιδιαίτερη παθολογία του κάθε ασθενούς και τη συγκεκριμένη αρθροσκοπική επέμβαση στην οποία υποβλήθηκε, υπάρχουν σημαντικές διαφορές.
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ
Από την αρχή του 20ου αιώνα, όταν η αρθροσκόπηση του ισχίου θεωρείτο σχεδόν αδύνατο να πραγματοποιηθεί, η επέμβαση αυτή έχει εξελιχθεί με άλματα. Σήμερα υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους ο χειρουργός μπορεί να συστήσει σε έναν ασθενή να υποβληθεί σε αρθροσκόπηση του ισχίου. Μερικοί απο αυτούς αναφέρονται παρακάτω:
- Διάγνωση αδιάγνωστου πόνοςυ στην άρθρωση του ισχίου
- Αφαίρεση ελεύθερων ή ξένων σωμάτων
- Διόρθωση αρθρικού χόνδρου
- Αφαίρεση ή επιδιόρθωση σχισμένου επιχειλίου χόνδρου (labrum)
- Διόρθωση μηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης (FAI-femoroacetabular impingment)
- Αντιμετώπιση κακώσεων των συνδέσμων του ισχίου
- Αντιμετώπιση λοίμωξης της άρθρωσης του ισχίου
- Αντιμετώπιση φλεγμονής της άρθρωσης του ισχίου (υμενίτιδα)
- Διερεύνηση επώδυνης αρθροπλαστικής του ισχίου
Πιθανώς οι δύο πιο συνηθισμένες ενδείξεις αρθρσκόπησης του ισχίου στις μέρες μας είναι η ρήξη του επιχειλίου χόνδρου και η συμπτωματική μηροκοτυλιαία πρόσκρουση ή ο συνδυασμός τους, στα οποία θα αναφερθούμε πιο εκτενώς:
Ρήξεις επιχειλίου χόνδρου: Ο επιχείλιος χόνδρος (labrum) ο οποίος περιβάλει την κοτύλη, μπορεί να σκιστεί ή να πάθει μερική βλάβη. Αυτό μπορεί συνήθως να σχετίζεται με FAI αλλά όχι πάντα. Με την αρθροσκόπηση του ισχίου, ο επιχείλιος χόνδρος μπορεί να καθαριστεί (να αφαιρεθεί το σχισμένο τμήμα) ή να επιδιορθωθεί. Μερικές φορές θα μπορούσε να μπεί και μόσχευμα. Πριν την επέμβαση πραγματοποιούνται μαγνητική τομογραφία, αξονική τομογραφία και μαγνητικό αρθρογράφημα του ισχίου, χωρίς όμως πάντα να έχει τεθεί οριστική διάγνωση.- Μηροκοτυλιαία πρόσκορουση (FAI): Η μηροκοτυλιαία πρόσκρουση είναι μία κατάσταση η οποία επηρεάζει την άρθρωση του ισχίου και χαρακτηρίζεται από ανώμαλη επαφή μεταξύ της μηριαίας κεφαλής και του χείλους της κοτύλης, η οποία οδηγεί σε σε βλάβη του αρθρικού χόνδρου της κοτύλης, της κεφαλής ή και των δύο. Ο επιχείλιος χόνδρος είναι ένας δακτύλιος χόνδρου ο οποίς περιβάλει την κοτύλη και ομοιάζει πολύ με τον μηνίσκο στο γόνατο, χωρίς όμωα να επιτελούν την ίδια λειτουργία. Μία βλάβη στον αρθρικό ή/και τον επιχείλιο χόνδρο θα προκαλέσει πιθανότατα πόνο. Μία ανωμαλία στο σχήμα της μηριαίας κεφαλής ή της κοτύλης ή και των δύο μπορεί να προκαλέσει FAI. Οι δραστηριότητες οι οποίες περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενη κίνηση του ισχίου μπορούν να αυξήσουν τη συχνότητα αυτής της ανώμαλης επαφής, π.χ. αθλήματα με λακτίσματα. Η μηροκοτυλιαία πρόσκρουση παρουσιάζεται με τρεις μορφές: cam FAI, pincer FAI και FAI μικτού τύπου (cam και pincer μαζί). Η μηροκοτυλιαία πρόσκρουση μπορεί να προσβάλει όλες τις ηλικιακές ομάδες, από τον έφηβο μέχρι όλη την ενήλικο ζωή και αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως ένας από τους λόγους που προδιαθέτουν σε οστεοαρθρίτιδα του ισχίου. Παρότι τα επιστημονικά στοιχεία δεν είναι ακόμη αρκετά, πιστεύεται από πολλούς ότι χωρίς πρώιμη χειρουργική παρέμβαση υπάρχει υψηλή πιθανότητα ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας, με επακόλουθο την ανάγκη αντικατάστασης της άρθρωσης (ολικής αρθροπλαστικής του ισχίου). Η αρθροσκόπηση του ισχίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς επανασχηματισμό – αναδιαμόρφωση της μηριαίας κεφαλής και κοτύλης προς αποφυγή της πρόσκρουσης και προφύλαξη του ισχίου από ανάπτυξη οστεοαρθρίτιδας- συγχρόνως με ανακούφιση των συμπτωμάτων.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
Η διάρκεια παραμονής θα εξαρτηθεί από την πολυπλοκότητα της χειρουργικής επέμβασης, τη γενική κατάσταση υγείας, την ώρα της ημέρας που θα πραγματοποιηθεί η επέμβαση και άλλους παράγοντες.
ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ
Η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται συνήθως υπό γενική αναισθησία, αλλά όχι πάντα. Εάν δοθεί γενική αναισθησία, μπορεί να συμπληρωθεί και με περιοχική αναισθησία.
ΠΩΣ ΚΑΝΟΥΜΕ ΜΙΑ ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ
- Τα οστά της άρθρωσης του ισχίου απομακρύνονται περίπου ένα εκατοστό (η κεφαλή του μηριαίου από την κοτύλη) ασκώντας έλξη στο πόδι μέσω μιας ειδικής μπότας που φορά ο ασθενής. «Ανοίγοντας» το ισχίο δίνεται χώρος να εισέλθει στην άρθρωση ένα αρθροσκόπιο. Αρχικά αέρας ή/και υγρό εγχέονται στην άρθρωση υπό ακτινοσκοπική καθοδήγηση. Αφού επιβεβαιωθεί η σωστή τοποθέτηση των εργαλείων, γίνονται δύο τρεις ή και τέσσερεις μικρές τομές στο πλάι του ισχίου. Κάθε μία από αυτές τις τομές έχει μήκος 5 με 10 χιλιοστά.
- Από αυτές τις μικρές τρύπες εισέρχονται στην άρθρωση το αρθροσκόπιο και τα αρθροσκοπικά εργαλεία. Ο χειρουργός θα έχει έτσι τη δυνατότητα να δει μέσα στην άρθρωση, να ταυτοποιήσει το πρόβλημα και να προχωρήσει ανάλογα. Πολύ σπάνια δεν είναι δυνατό να εισέλθει αρθροσκόπιο μέσα στο ισχίο. Η διάρκεια της επέμβασης ποικίλει ανάλογα με το πρόβλημα της άρθρωσης αλλά μπορεί να διαρκέσει από 30 λεπτά έως 12 λεπτά ή και περισσότερο. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης μπορεί να χρειαστούν επιπλέον ακτινογραφίες, για να επιβεβαιωθεί η επαρκής αφαίρεση οστού.
- Στο τέλος της επέμβασης μπορεί να εγχυθούν φάρμακα μέσα στην άρθρωση για την ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου. Οι μικρές τρύπες κλείνονται με 1-2 ράμματα ή αυτοκόλλητες ταινίες, ενώ μία επιπλέον επικάλυψη τοποθετείται πάνω από τις τρύπες.
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ
- Συνήθως ο ασθενής αισθάνεται μια δυσφορία στο ισχίο του, η οποία μπορεί να επεκτείνεται και στη μέση, τους γλουτούς, το γόνατο και τον αστράγαλο και η οποία μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη αναλγητική αγωγή. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων θα υπάρχει οίδημα στη βουβωνική περιοχή, το γλουτό και το μηρό, το οποίο προέρχεται από το υγρό που χρησιμοποιείται στην επέμβαση και το οποίο θα υποχωρήσει τις επόμενες ημέρες.
- Είναι πολύ πιθανό να σας δει φυσικοθεραπευτής μετά την επέμβαση σας. Θα σας καθοδηγήσει όσον αφορά στη μετακίνηση σας με ή χωρίς βακτηρίες, ανάλογα με τις οδηγίες του χειρουργού. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να σας ζητηθεί να περιορίσετε το φορτίο που βάζετε στο χειρουργημένο σας σκέλος, ενώ σε άλλες θα μπορείτε να φορτίζετε πλήρως. Συνεπώς μπορεί να χρειαστείτε βακτηρίες μετά την επέμβαση, για μερικές ημέρες ή εβδομάδες, ανάλογα με την επέμβαση στην οποία υποβληθήκατε. Ο χειρουργός σας, σε συνεννόηση με τον φυσικοθεραπευτή σας θα αποφασίσουν πότε θα σταματήσετε να χρησιμοποιείτε τις βακτηρίες.
- Παρατηρείτε το τραύμα για πιθανά σημεία φλεγμονής (αυξανόμενη ευαισθησία, ερυθρότητα ή οίδημα). Οι χειρουργικές τομές μπορεί να έχουν μία μικρή έκκριση αίματος ή ορο-αιματηρού υγρού για λίγες ημέρες μετά την επέμβαση, το οποίο είναι φυσιολογικό.
- Σε δεδομένη χρονική στιγμή μετά την αρθροσκόπηση, θα πρέπει να γίνει επανεκτίμηση από το χειρουργό σας για να επισκοπηθούν οι χειρουργικές τομές, να αφαιρεθούν πιθανώς τα ράμματα και να γίνει μία εκτενής συζήτηση των ευρημάτων της αρθροσκόπησης και της επέμβασης. Είναι μια καλή ευκαρία για ενδεχόμενες ερωτήσεις και απορίες, ενώ θα προγραμματιστούν οι επόμενες επανεκτιμήσεις/συναντήσεις ανάλογα με την επέμβαση που πραγματοποιήθηκε.
- Ο χειρουργός σας σε συνεργασία με το φυσικοθεραπευτή σας θα διαμορφώσουν ένα κατάλληλο για εσάς πρόγραμμα αποθεραπείας μετά την επέμβαση και θα σας καθοδηγήσουν στην επιστροφή σας στις αθλητικές δραστηριότητες ανάλογα με την πρόοδο σας, η οποία ποικίλει πολύ από άτομο σε άτομο και εξαρτάται τόσο από την πάθηση και τα χειρουργικά ευρήματα, όσο και από την διάρκεια των ενοχλημάτων προ της επεμβάσεως.
- Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, στις οκτώ [8] εβδομάδες από την επέμβαση θα μπορείτε να βαδίζετε σχετικά ανώδυνα και χωρίς υποστήριξη. Συνήθως σε αυτό το χρονικό σημείο μπορείτε να αρχίσετε το τρέξιμο εάν το επιθυμείτε. Θα πρέπει πάντως να έχετε κατά νου, ότι μπορεί να απαιτηθεί διάστημα τριών έως έξι (3 -6) μηνών (ή και περισσότερο) για να επιστρέψετε σε υψηλό/επαγγελματικό επίπεδο αθλητισμού. Οποιαδήποτε αναπάντεχη αύξηση στο πόνο μπορεί να αντιμετωπιστεί με πάγο και αντιφλεγμονώδη αγωγή. Η βασική στρατηγική της αποθεραπείας /αποκατάστασης είναι η ανάκτηση πρώιμου εύρους κίνησης και σταθερότητας, ακολουθούμενη από τη μυική ισχύ και την αντοχή. Η επιστροφή στη εργασία θα εξαρτηθεί από τον πόνο και τη φύση της εργασίας σας.
- Υπάρχουν μερικές δραστηριότητες στις οποίες να είστε προσεκτικός ή τις οποίες να αποφεύγετε μέχρι τις οκτώ [8] εβδομάδες από την αρθροσκόπηση και οι οποίες περιλαμβάνουν τις ακόλουθες:
- Παραττεταμένη ορθοστασία, ειδικά σε σκληρές επιφάνειες
- Παρατετταμένη βάδιση
- Άρση βάρους
- Βαθύ κάθισμα ή σκύψιμο και κάθισμα οκλαδόν
- Ύπνος στο πλάι. Προσπαθήστε να κοιμάστε ανάσκελα. Εάν πρέπει να κοιμηθείτε στο πλευρό, κοιμηθείτε στο μη χειρουργημένο πλάι με ένα μαξιλάρι κάτω από το χειρουργημένο σκέλος για να το κρατά στο ύψος του κορμού.
- Η χρήση συμπλέκτη σε μη αυτόματα αυτοκίνητα για αριστερά ισχία – μπορεί να προκαλέσει έξαρση των συμπτωμάτων τις πρώτες δύο εβδομάδες και καλύτερα να αποφεύγεται.
- Η καθιστή θέση με καμψη των ισχίων στις 90 μοίρες, προτείνεται μία πιο αμβλεία γωνία (π.χ. 120 μοίρες). Οι πλάτες των καθισμάτων στο αυτοκίνητο μπορούν να γείρουν προς τα πίσω επί παραδείγματι.
Οι παραπάνω υποδείξεις είναι μόνο ενδεικτικές. Ο χειρουργός ή/και ο φυσικοθεραπευτής σας μπορεί να σας υποδείξουν συμπληρωματικές θέσεις – κινήσεις προς αποφυγή.
ΠΙΘΑΝΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ
Όλες οι χειρουγικές επεμβάσεις ενέχουν κινδύνων, παρότι γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση τους. Οι επιπλοκές μπορεί να είναι παροδικές ή μόνιμες. Ευτυχώς οι μόνιμες επιπλοκές από την αρθροσκόπηση του ισχίου είναι σπάνιες, η πλειονότητα είναι παροδικές. Υπάρχουν ωστόσο κίνδυνοι που περιλαμβάνουν τους γενικούς κινδύνους από την γενική αναισθησία και ειδικοί κίνδυνοι από την αρθροσκόπηση του ισχίου.
Έχουν αναφερθεί επιπλοκές να συμβαίνουν σε ποσοστό 5% των ασθενών και συνηθέστερα σχετίζονται με παροδική αιμωδία/αλλοιωμένη αισθητικότητα στη βουβωνική χώρα και τα γεννητικά όργανα. Η αιτία είναι συνδυασμός της διάτασης της άρθρωσης του ισχίου και της πίεσης στη βουβωνική χώρα κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Παρότι υπάρχει ο θεωρητικός κίνδυνος το μούδιασμα να είναι μόνιμο, στην πλειοψηφία υφίεται πλήρως μέσα σε λίγες ημέρες. Άλλες επιπλοκές περιλαμβάνουν, αλλά δε περιορίζονται σε: έλκη και φλύκταινες, λοίμωξη, κάταγμα, επιδείνωση του πόνου, αιμορραγία, παρέσεις νεύρων, εγκατάλειψη της επέμβασης, εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, θραύση εργαλείου, εξαγγείωση ορού, καθυστερημένη επούλωση τραύματος. Ωστόσο πολλές από αυτές τις επιπλοκές είναι εξαιρετικά σπάνιες. Επι παραδείγματι, το ακριβές ποσοστό της λοίμωξης μετά από αρθροσκόπηση ισχίου είναι άγνωστο, αλλά οπωσδήποτε είναι σημαντικά μικρότερο του 1 στα 1000.
Αναστάσιος Λιλικάκης,
Ορθοπαιδικός
