Η διατροφή μπορεί να έχει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης;
Συγγραφέας Ελευθέριος Γεωργακόπουλος Γράφτηκε στις ,
Τι είναι η κατάθλιψη;
H κατάθλιψη είναι μία σοβαρή ιατρική κατάσταση που σχετίζεται με συμπτώματα όπως η μελαγχολία,η ανηδονία, η έλλειψη ενεργητικότητας, η δυσκολία στη συγκέντρωση και οι σκέψεις αυτοκτονίας
Οι καταθλιπτικές συνδρομές είχαν πρωτοπεριγραφεί από τον Ιπποκράτη και θεωρούνταν ανάμεσα στις πιο εμμένουσες , σταθερές και σωστά διαγνωσμένες ιατρικές καταστάσεις.
Η κατάθλιψη είναι μία διαταραχή που επηρεάζει τη διάθεση, τις σκέψεις και συνήθως συνοδεύεται από σωματικές ενοχλήσεις. Τα κύρια παράπονα των καταθλιπτικών ασθενών σχετίζονται με το οδυνηρό αίσθημα άγχους και της θλίψης.
Επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες του ατόμου, τον ύπνο του, τον τρόπο που βλέπει τον εαυτό του και τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται και αντιλαμβάνεται.
Η κατάθλιψη δεν είναι το ίδιο με το φυσιολογικό, καταθλιπτικό συναίσθημα που περνά γρήγορα και έχει μικρότερη ένταση. Στην κατάθλιψη το καταθλιπτικό συναίσθημα έχει μεγάλη ένταση, διαρκεί περισσότερο και οδηγεί σε έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου σε πολλούς τομείς της ζωής του.
Σε κάποια άτομα εμφανίζεται μονό ένα επεισόδιο διαταραχής, που διαρκεί από κάποιες εβδομάδες μέχρι μήνες, αλλά οι περισσότεροι ασθενείς αντιμετωπίζουν χρόνια, επαναλαμβανόμενα καταθλιπτικά επεισόδια. Επίσης, υπάρχει ακόμη μια υποομάδα ασθενών που πάσχουν από διπολική διαταραχή, εναλλάσσοντας μανιακά με καταθλιπτικά επεισόδια.
Ποιός ο επιπολσαμός της κατάθλιψης;
Οι καταθλιπτικές διαταραχές συγκαταλέγονται στις πιο συχνά εμφανιζόμενες καταστάσεις στην ψυχιατρική και η κατάθλιψη συναντάται παγκοσμίως σε ανθρώπους όλων των ηλικιακών ομάδων και κοινωνικών προελεύσεων, τόσο σε άνδρες, όσο και σε γυναίκες. Τυπικά εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ηλικία 20–25 ετών. Οι εκτιμήσεις για τον επιπολασμό της ποικίλουν, ωστόσο στις περισσότερες χώρες υπολογίζεται ότι 8–12% του πληθυσμού θα εμφανίσει κατάθλιψη σε κάποια στιγμή της ζωής του. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σήμερα συμπεριλαμβάνει την κατάθλιψη στις παθήσεις που προκαλούν τη μεγαλύτερη αναπηρία παγκοσμίως, ενώ τοποθετεί τη σοβαρή κατάθλιψη στην ίδια κατηγορία με τον καρκίνο τελικού σταδίου σε ό,τι αφορά την πρόκληση αναπηρίας. Στις χώρες μεσαίου και υψηλού εισοδήματος η κατάθλιψη προκαλεί την μεγαλύτερη σχετιζόμενη με νόσημα επιβάρυνση. Σε μία μελέτη διαπιστώθηκε ότι μέχρι και 65% των ατόμων που υποφέρουν από κατάθλιψη θεωρούν ότι η κατάστασή τους επιφέρει σοβαρή αναπηρία. Παρόλ’ αυτά, αρκετοί άνθρωποι με κατάθλιψη δεν λαμβάνουν θεραπεία.
Μπορεί η κατάλθιψη να είναι παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση άλλων νοσημάτων;
Η κατάθλιψη είναι γνωστός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου, καθώς και ένας ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας κακής πρόγνωσης μετά από καρδιακό επεισόδιο. Η κατάθλιψη συνδέεται με αλλαγές στην κατάσταση υγείας ενόςατόμου που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη και την πορεία των καρδιαγγειακών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της μη συμμόρφωσης με ιατρικές συστάσεις, καθώς και την παρουσία καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου όπως το κάπνισμα και η υπέρταση. Επιπλέον, η κατάθλιψη συνδέεται με φυσιολογικές αλλαγές, όπως διαταραχές του καρδιακού ρυθμού, συστηματική και τοπική φλεγμονή και υπερπηκτικότητα, που επηρεάζουν αρνητικά το καρδιαγγειακό σύστημα.(Karen E Joynt, 2003)
Η διατροφή μπορεί να έχει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης;
Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει σχέση του τρόπου διατροφής με την κατάθλιψη. Οι καταθλιπτικοί έχουν έλλειψη από πολλών ειδών βιταμίνες (λόγω πολλών στρεσογόνων ορμονών που τις καταστρέφουν), και κυρίως διατροφή με υψηλά σάκχαρα, με πολλούς καφέδες (λόγω της καφεΐνης), τα άτομα που καταναλώνουν πολλά γαλακτοκομικά και με υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι τα άτομα με κατάθλιψη έχουν πιο χαμηλή χοληστερίνη από το κανονικό.
Αξίζει να σημειωθεί πως σε χώρες, πολιτισμούς και ηλικιακές ομάδες με υγιεινές διατροφικές συνήθειες η πιθανότητα κατάθλιψης είναι μειωμένη, εν αντίθεση με ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης.
Η καθημερινή κατανάλωση σημαντικής ποσότητας λαχανικών μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες κατάθλιψης σε ποσοστό έως και 62%. Μελέτη που δημοσιεύθηκε παλαιότερα στην επιθεώρηση Nutritional Neuroscience (Bonnie Beezhold, Cynthia Radnitz, Amy Rinne & Julie DiMatteo, Vegans report less stress and anxiety than omnivores, Nutritional Neuroscience, Volume 18, 2015 – Issue 7 https://doi.org/10.1179/1476830514Y.0000000164) υπέδειξε ότι η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μπορεί να αποτελέσει ένα μη επεμβατικό, φυσικό και οικονομικά αποδοτικό θεραπευτικό μέσο που προωθεί την υγεία του εγκεφάλου.
Επίσης το δρόμο για μια πιθανή νέα προσέγγιση στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, μιας διαταραχής που επηρεάζει πολλούς ανθρώπους και κοστίζει ακριβά σε φαρμακευτικές αγωγές, ανοίγει νέα επιστημονική μελέτη που έδειξε για πρώτη φορά ότι η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί βελτιώνοντας την ποιότητα της διατροφής του ασθενούς.
Πρόκειται για τη μελέτη που έγινε από ερευνητές του πανεπιστήμιου Deakin και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «BMC Medicine, Felice N. Jacka1, Adrienne O’Neil, Rachelle Opie, Catherine Itsiopoulos, Sue Cotton,Mohammedreza Mohebbi1, David Castle, Sarah Dash, Cathrine Mihalopoulos, Mary Lou Chatterton,Laima Brazionis, Olivia M. Dean, Allison M. Hodge and Michael Berk, A randomised controlled trial of dietaryimprovement for adults with majordepression (the‘SMILES’trial), Jackaet al. BMC Medicine (2017) 15:23 DOI 10.1186/s12916-017-0791-y», που επιβεβαίωσε τη σχέση μεταξύ της ποιότητας της διατροφής και του κινδύνου για κατάθλιψη. Για πρώτη φορά η συγκεκριμένη μελέτη συνέδεσε τη βελτίωση της διατροφής με την αντιμετώπιση της κλινικής κατάθλιψης.
Στο πλαίσιο της μελέτης, ενήλικες με μείζονα κατάθλιψη χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: η μία ομάδα λάμβανε κοινωνική υποστήριξη, η οποία έχει δείξει ευεργετική επίδραση, και η άλλη ομάδα λάμβανε υποστήριξη από κλινικό διατροφολόγο, για μια περίοδο τριών μηνών. Η βελτίωση της ποιότητας του διατροφολογίου τους περιλάμβανε αύξηση της κατανάλωσης λαχανικών, φρούτων, προϊόντων ολικής άλεσης, οσπρίων, ψαριών, άπαχου κόκκινου κρέατος, ελαιόλαδου και ξηρών καρπών και μείωση της κατανάλωσης ανθυγιεινών τροφίμων όπως ζάχαρη, επεξεργασμένα δημητριακά, τηγανιτά, φαστ φουντ, επεξεργασμένα κρέατα και ζαχαρούχα ποτά.
Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες στη διατροφική παρέμβαση είχαν πολύ μεγαλύτερη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης σε χρονικό διάστημα 3 μηνών, σε σύγκριση με την ομάδα που λάμβανε κοινωνική υποστήριξη. Η μελέτη προτείνει την ένταξη κλινικών διατροφολόγων στις ομάδες υποστήριξης ατόμων με κατάθλιψη, ενώ τα αποτελέσματά της συνάδουν με αυτά προηγούμενων μελετών, που έχουν δείξει ότι η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στην πνευματική υγεία και την υγεία του εγκεφάλου.
Ο βιολογικός μηχανισμός που εξηγεί αυτή την προστατευτική δράση, πιθανώς σχετίζεται με τις αυξημένες βιταμίνες και τα μέταλλα που παίρνει κανείς, όταν τρώει με υγιεινό τρόπο, πράγμα που ωφελεί τον εγκέφαλό του και, κατ’ επέκταση, τον ψυχισμό του.
Αξίζει να σημειωθεί πως ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Καμίλ Λασάλ του Τμήματος Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας του University College του Λονδίνου (UCL), που έκαναν σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογικής ψυχιατρικής «Molecular Psychiatry», σύμφωνα με τις βρετανικές «Guardian» και «Independent», αξιολόγησαν στοιχεία για 41 δημοσιευμένες έρευνες πάνω στη σχέση διατροφής και κατάθλιψης. Τα στοιχεία αφορούσαν σχεδόν 33.000 άτομα σε πέντε χώρες, από τους οποίους κανείς δεν είχε διαγνωσμένη κατάθλιψη στην έναρξη της κάθε μελέτης
Η μετά-ανάλυση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση αφενός τροφών με πολλά λίπη και ζάχαρη, αφετέρου επεξεργασμένων, οδηγεί σε συστημική φλεγμονή όλου του σώματος, η οποία έχει στον οργανισμό παρόμοιες επιπτώσεις με αυτές του καπνίσματος, της παχυσαρκίας, της ρύπανσης και της έλλειψης άσκησης.
«Η χρόνια φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία μεταφέροντας φλεγμονώδη μόρια στον εγκέφαλο, ενώ μπορεί να επηρεάσει επίσης και τους νευροδιαβιβαστές, τα μόρια που ρυθμίζουν την ψυχική διάθεση», ανέφερε η Λασάλ.
