Υπερκορτιζολαιμία και σύνδομο Cushing. Όταν η κορτιζόλη γίνεται αντίπαλος!
Συγγραφέας Κυριάκος Αλουμάνης Γράφτηκε στις ,
Τι είναι η κορτιζόλη;
Είναι η ορμόνη που προέρχεται από τα επινεφρίδια (φλοιός) και έχει πολλές άμεσες και έμμεσες δράσεις, βοηθώντας τον οργανισμό να ανταπεξέρχεται στις μακροχρόνιες καταστάσεις stress. Χαρακτηρίζεται ως γλυκοκορτικοειδές διότι οδηγεί σε αύξηση της γλυκόζης του αίματος (υπεργλυκαιμία) και σε αντίσταση στην ινσουλίνη, αλλά και σε σακχαρώδη διαβήτη όταν βρίσκεται σε χρόνια υψηλά επίπεδα.
Βοηθά στη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης και της καρδιαγγειακής λειτουργίας, μειώνει τη φλεγμονώδη αντίδραση από το ανοσοποιητικό σύστημα με καταστολή της ανοσολογικής αντίδρασης, ενώ παράλληλα, ενισχύει τον καταβολισμό των πρωτεϊνών και προκαλεί απώλεια μυϊκής μάζας, οστεοπόρωση και ελαττωμένη παραγωγή συνδετικού ιστού που μπορεί να οδηγήσει σε φτωχή επούλωση τραυμάτων. Ενισχύει τη λιπόλυση αλλά η χρόνια υπερπαραγωγή της συνοδεύεται από εναπόθεση λίπους στον κορμό, και σε υψηλές συγκεντρώσεις λόγω αλατοκορτικοειδούς δράσης, προκαλεί κατακράτηση ιόντων νατρίου και απέκκριση ιόντων καλίου από τους νεφρούς με συνέπεια αρτηριακή υπέρταση.
Παρόλα αυτά είναι ορμόνη απαραίτητη για τη ζωή, και σε έλλειψή της, όπως πχ σε φλοιοεπινεφριδιακή ανεπάρκεια, μπορεί να επέλθει ακόμη και ο θάνατος. Σε αρκετές καταστάσεις stress, όπως σε ασθένεια, πόνο, τραυματισμό, χειρουργικές επεμβάσεις και υπογλυκαιμία αυξάνει η έκκριση της προκειμένου να προσαρμοσθεί ο οργανισμός προς το στρεσσογόνο παράγοντα.
Ως φάρμακο (κορτιζόλη και παρόμοιες ουσίες: γλυκοκορτικοειδή) έχει πολλές χρήσεις. Επί παραδείγματι, χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση των φλεγμονών, των αλλεργιών, του κνησμού, των κολλαγονώσεων, της φλοιεπινεφριδιακής ανεπάρκειας, του άσθματος, του σοκ και ορισμένων νεοπλασμάτων.
Τί είναι το σύνδρομο Cushing
Αίτια υπερκορτιζολαιμίας – συνδρόμου Cushing
Το σύνδρομο Cushing sυχνά προκαλείται ιατρογενώς από εκτεταμένη πρόσληψη γλυκοκορτικοειδών ως αγωγή σε παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Σπανιότερα όγκοι της υπόφυσης ή των επινεφριδίων (κατά κανόνα καλοήθεις) που οδηγούν σε υπερπαραγωγή κορτιζόλης έχουν ως συνέπεια τη δημιουργία συνδρόμου Cushing. Έχουν επίσης αναφερθεί και έκτοποι όγκοι που παράγουν κορτιζόλη.
Υπάρχουν περιπτώσεις ψευδο-Cushing (υπερκορτιζολαιμία που συνοδεύει καταστάσεις όπως πχ παχυσαρκία). Άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη, αλκοολισμό, υποσιτισμό ή διαταραχές πανικού επίσης έχουν αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης. Μία άλλη κατάσταση, το υποκλινικό Cushing (με ελάχιστα ή κανένα από τα παραπάνω κλινικά ευρήματα) αποτελεί πολλές φορές ιατρικό πρόβλημα ως προς τη διάγνωσή του.
Συνηθέστατα η διερεύνηση του συνδρόμου Cushing είναι δύσκολη και απαιτεί πλειάδα εξετάσεων και δοκιμασιών τις οποίες παραγγέλει ο θεράπων ενδοκρινολόγος.
Θεραπεία
Η θεραπεία της νόσου είναι ανάλογη του αιτίου. Στο ιατρογενές Cushing αρκεί η διακοπή ή μείωση της χορηγούμενης δόσης γλυκοκορτικοειδούς. Στους όγκους (υπόφυσης, επινεφριδίων ή έκτοπους) η θεραπεία είναι χειρουργική, αρκεί να εντοπιστεί ο όγκος. Ακτινοβολία, χημειοθεραπεία ή φάρμακα χρησιμοποιούνται σε σπάνιες περιπτώσεις.
