ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Συγγραφέας Ιωάννης Ανθούλας Γράφτηκε στις ,
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων άρχισαν να αλλάζουν και να προσεγγίζουν όλο και περισσότερο το διατροφικό μοντέλο των χωρών του δυτικού κόσμου. Αίτια αυτής της αλλαγής είναι η μεταβολή του τρόπου ζωής (άγχος και ρουτίνα καθημερινότητας) και η είσοδος της γυναίκας στην αγορά εργασίας. Έτσι, η μείωση του ελεύθερου χρόνου οδήγησε στην αναζήτηση εύκολων και γρήγορων λύσεων όσον αφορά την προετοιμασία των γευμάτων στο σπίτι. Χαρακτηριστικά αυτού του μοντέλου, είναι η υπερκατανάλωση προπαρασκευασμένων και βιομηχανοποιημένων τροφίμων (φαστ φουντ, πίτσες κ.α.), η αύξηση της κατανάλωσης κρέατος, αλλαντικών, γλυκών, σνακ, (γαριδάκια, πατατάκια), αναψυκτικών και ποτών. Η διατροφική αξία αυτών, είναι φτωχή σε ουσιώδη θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μεταλλικά άλατα, φυτικές ίνες), ενώ είναι πλούσια σε ?άδειες? θερμίδες, κορεσμένα λίπη, χοληστερίνη, ζάχαρη, αλάτι, συντηρητικά, ακόμα και καρκινογόνες ουσίες (διοξίνες). Αποτέλεσμα αυτής της λαθεμένης διατροφής είναι η αύξηση της παχυσαρκίας, του διαβήτη, των καρδιαγγειακών παθήσεων, του καρκίνου και άλλων εκφυλιστικών ασθενειών, που μειώνουν την ποιότητα αλλά και τη διάρκεια ζωής.
Στις αρχές τις δεκαετίας του ’60, ξεκίνησε μια έρευνα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, με στόχο τη μελέτη των διατροφικών συνηθειών, ανθρώπων από 7 διαφορετικές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Γιουγκοσλαβία, Ολλανδία, Φινλανδία, ΗΠΑ και Ιαπωνία). Διήρκησε 30 χρόνια και πήραν μέρος περίπου 13.000 άτομα ηλικίας 40-59 ετών. Αποτελέσματα αυτής της έρευνας έδειξαν ότι άνθρωποι που ζούσαν στις μεσογειακές χώρες και κυρίως στην Ελλάδα (Κρήτη), εμφάνιζαν τα μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο και στεφανιαία νόσο και είχαν το μεγαλύτερο μέσο όρο ζωής, σε σχέση με τους κατοίκους των άλλων χωρών. Προσπαθώντας να ανακαλύψουν το μυστικό των Κρητών, οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι ο ιδιαίτερος και φυσικός τρόπος ζωής τους (εργασία στην ύπαιθρο, αυξημένη φυσική δραστηριότητα), αλλά και η απλή και λιτή διατροφή τους, η οποία έγινε παγκοσμίως γνωστή ως Μεσογειακή Διατροφή, ήταν η αιτία αυτού του φαινομένου.
Η Μεσογειακή αυτή διατροφή αποτελείται κυρίως από τρόφιμα φυτικής προέλευσης, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, οι πατάτες, τα δημητριακά, το ψωμί, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί. Χαρακτηριστικό της, είναι η μεγάλη ποικιλία από εποχιακά τρόφιμα, που καλλιεργούνται με βιολογικό τρόπο, χωρίς φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Συνολικά, το λίπος αποτελεί το 25-35% της ημερήσιας ενέργειας, που προέρχεται από ελαιόλαδο και ελιές. Η ημερήσια πρόσληψη γαλακτοκομικών είναι μικρή με τη μορφή τυριού ή γιαουρτιού, ενώ το σύνηθες επιδόρπιο είναι τα φρούτα εποχής. Τα γλυκά καταναλώνονται λίγες φορές την εβδομάδα, ενώ τις περισσότερες φορές αντί για ζάχαρη χρησιμοποιείται μέλι. Το κόκκινο κρέας, λίγες φορές το μήνα και σε μικρές ποσότητες, ενώ το κοτόπουλο και το ψάρι κάθε εβδομάδα. Τέλος, πολύ συχνή είναι και η κατανάλωση κρασιού (ένα ή δύο ποτήρια κρασί κάθε μέρα).
Kάνοντας μία διατροφική ανάλυση, διαπιστώνεται όλα τα θρεπτικά συστατικά, περιέχονται σ’ αυτό το μοντέλο διατροφής. Τα ακατέργαστα δημητριακά και τα όσπρια παρέχουν άφθονους υδατάνθρακες για ενέργεια και βιταμίνες Β και Ε. Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και βιταμίνες Α και C. Το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί παρέχουν ασβέστιο και τις απαραίτητες πρωτεΐνες, όπως και το κοτόπουλο και τα φρέσκα ψάρια. Οι ξηροί καρποί, τα άγρια χόρτα και το μέλι συμπληρώνουν με όλα τα απαραίτητα μεταλλικά άλατα και ιχνοστοιχεία. Οι ελιές και το ελαιόλαδο αποτελούν πηγή μονοακόρεστων και ουσιωδών λιπαρών οξέων άλλα και αντιοξειδωτικών.
Σε μετέπειτα έρευνες που έγιναν, επιβεβαιώθηκε η ευεργετική επίδραση της μεσογειακής διατροφής στην υγεία αλλά και στη δημιουργία ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος. Έτσι, πέρα από τη μείωση των προβλημάτων στις στεφανιαίες αρτηρίες, αλλά και το σημαντικό της ρόλο στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων, παρατηρήθηκε:
μείωση των επιπέδων τριγλυκεριδίων, ολικής και LDL (κακής) χοληστερόλης στο αίμα
διατήρηση της HDL (καλής) χοληστερόλης στο αίμα
θετική επίδραση στα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης στο αίμα
μείωση του κινδύνου αρτηριοσκλήρυνσης
μείωση του κινδύνου καρκίνου του παχέως εντέρου, μαστού και προστάτη
μείωση του κινδύνου ρευματοειδούς αρθρίτιδα
μειώση της αρτηριακής πίεσης και της δοσολογίας αντιυπερτασικών φαρμάκων σε ελαφρώς υπερτασικά άτομα
ευκολότερος έλεγχος του σωματικού βάρους
προστασία από την πτώση των εγκεφαλικών λειτουργιών, την απώλεια μνήμης και ασθενειών που σχετίζονται με το γήρας.
Μόνο τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια στροφή στην υγιεινή διατροφή και αυτό γιατί καταγγελίες στα ΜΜΕ για μεταλλαγμένα τρόφιμα, αντιβιοτικά και κρεατάλευρα στις ζωοτροφές, ορμόνες και απερίσκεπτη χρήση λιπασμάτων και φαρμάκων στα φρούτα και λαχανικά, αφύπνισαν τον καταναλωτή και τον προβλημάτισαν για την ποιότητα και ασφάλεια των τροφίμων. Συστάσεις για υγιεινή διατροφή, παρουσιάζονται σχηματικά στην πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής.
Διαπιστώνεται ότι το διατροφικό μοντέλο των προγόνων μας, όχι μόνο αποτελεί την καλύτερη πρόληψη για τις λεγόμενες ?ασθένειες της αφθονίας?, αλλά και προάγει έναν υγιεινό τρόπο ζωής, γεμάτο ενέργεια και ευεξία, που καλό είναι να υιοθετήσουν και οι νεότερες γενιές.
