Ο ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ
Συγγραφέας Χαμαϊδή Σαρακατσιάνου Γράφτηκε στις ,
ΕΙΣΑΓΩΓΗ : Το γυναικείο κάλλος ανέκαθεν αποτελούσε αντικείμενο θαυμασμού. Με το πέρασμα των αιώνων το καλοσχηματισμένο και υγιές στήθος έγινε σύμβολο θηλυκότητας, γονιμότητας και σημείο αναφοράς για τον άρρηκτο δεσμό που δημιουργείται μεταξύ της μητέρας και του βρέφους. Η προσβολή του γυναικείου στήθους από καρκίνο και οι θεραπευτικές μέθοδοι αντιμετώπισης της πάθησης αυτής αποτελούν εδώ και δεκαετίες αντικείμενο επιστημονικών ερευνών αλλά και ψυχοκοινωνικών αναλύσεων. Όταν μία γυναίκα μαθαίνει ότι έχει καρκίνο μαστού, δεν έρχεται αντιμέτωπη μόνο με την βασική νόσο και τις βιολογικές της συνέπειες αλλά με μία σειρά αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων που περιστρέφονται γύρω από τον θάνατο και την εικόνα εαυτού. H διατήρηση της ελπίδας και της προσδοκίας για μια ευνοϊκή έκβαση, είναι έννοιες ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της αλλαγής της σωματικής εικόνας και τις ψυχολογικές της επιπτώσεις, την συνέχιση των καθημερινών δραστηριοτήτων, την διατήρηση ενός λειτουργικού ρόλου μέσα στην οικογένεια, τη βελτίωση του επιπέδου της ποιότητας ζωής.
Ο καρκίνος του μαστού είναι γνωστό ότι αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς καρκίνους στη γυναίκα. Επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι 1 στις 10 έως 1 στις 14 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο στο μαστό κατά την διάρκεια της ζωής της. Περισσότερες από 216.000 γυναίκες παρουσίασαν καρκίνο του μαστού στην Ε.Ε το 2000, και περισσότερες από 79.000 πέθαναν από τη νόσο. Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της American Cancer Society ο καρκίνος του μαστού προκαλεί τους περισσότερους θανάτους από οποιαδήποτε άλλη εντόπιση καρκίνου στις γυναίκες.
Η μαστεκτομή εξακολουθεί να είναι μιας πρώτης γραμμής επιλογή χειρουργικής αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού. Ενώ όμως οι ασθενείς αναγνωρίζουν το όφελος που προκύπτει για την υγεία τους και το μέλλον τους από μια τέτοια επέμβαση, δεν παύουν να ανησυχούν για την απώλεια ενός μέρους του σώματός τους που, κατά τις παγιωμένες αντιλήψεις, συμβολίζει δυο από τις πιο σημαντικές πτυχές της ύπαρξής της : την μητρότητα και την ερωτική της υπόσταση. Το τελευταίο έχει ιδιαίτερη σημασία, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο καρκίνος του μαστού είναι πιο συχνός σε μια ηλικία που και άλλοι παράγοντες ( πχ. εμμηνόπαυση, φυσιολογική γήρανση ) επιδρούν αρνητικά στην αίσθηση θηλυκότητας και ελκυστικότητας που αισθάνονται και νιώθουν οι γυναίκες.
Θα πρέπει λοιπόν, να επισημανθεί η ανάγκη ενίσχυσης, κατανόησης, υποστήριξης, εκπαίδευσης και ενημέρωσης, όχι μόνο των ασθενών αλλά και του οικογενειακού τους περιβάλλοντος από το νοσηλευτή όσον αφορά την ένταξη του στο κοινωνικό σύνολο και τις φυσιολογικές τους δραστηριότητες.
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ
Η αντίληψη του σωματικού του ειδώλου όχι απλά απειλείται, αλλά είναι πραγματικότητα με όλες τις ψυχολογικές επιπτώσεις, όχι μόνον στο ίδιο το άτομο αλλά και στο περιβάλλον του. Συχνά η ασθενής βιώνει αισθήματα άγχους, άρνησης, οργής, θυμού απόρριψης, ζήλιας για τους υγιείς ανθρώπους, ενοχής για την παρούσα κατάσταση της υγείας του, φόβο για την εξέλιξή της. Είναι λοιπόν καθήκον του νοσηλευτή:
Να παρέχει εξατομικευμένη πληροφόρηση, προσαρμοσμένη στις ανάγκες της κάθε ασθενούς.
Να δημιουργήσει κλίμα εμπιστοσύνης, να την στηρίξει ψυχολογικά, να την ενθαρρύνει να εκφράσει τα συναισθήματά του.
Να αποσαφηνίσει απορίες, παρερμηνείες και προκαταλήψεις.
Να ενημερώσει για τις τεχνικές αποκατάστασης σε δεύτερο στάδιο.
Να τονίσει ότι χιλιάδες είναι οι άνθρωποι που βρέθηκαν στην θέση της και ένοιωσαν τους ίδιους φόβους. Κι όμως έχουν αναρρώσει πλήρως και συνεχίζουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες.
ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Σωστή περιποίηση του δέρματος(Χρήση καθαριστικών που σέβονται το pH του δέρματος, καλό σκούπισμα, αποφυγή αποσμητικών σαπουνιών, και αποσμητικών σπρέϋ έως ότου επουλωθεί το χειρουργικό τραύμα για αποφυγή ερεθισμών)
Αποφυγή χρήσης ξυριστικής μηχανης και ιδιαιτερη προσοχή συνίσταται όταν επιχειρείται αποτρίχωση καθώς η αισθητικότητα της περιοχής είναι μειωμένη.
Αποφυγή άσκησης μεγάλης πίεσης νερού πάνω στο τραύμα κατά το λουτρό καθαριότητας καθώς και μεγάλης παραμονής μέσα στο νερό έως ότου επουλωθεί πλήρως το τραύμα
ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Ισορροπημένη διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά
Φρούτα και λαχανικά
Αποφυγή καφεϊνούχων σκευασμάτων
Άφθονη λήψη υγρών- τουλάχιστον 8 ποτήρια ημερησίως.
Απολαύστε το φαγητό σας.
ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
Αποφυγή πολύ εφαρμοστών ρούχων τα οποία μπορεί να προκαλέσουν δυσφορία.
Χρήση βαμβακερών ή λινών ρούχων
Χρήση κατάλληλου στηθόδεσμου. Οι τιράντες του δεν πρέπει να ασκούν πίεση στον ώμο ή το στήθος
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαγιό.
ΕΡΓΑΣΙΑ
Σε περίπτωση που η εργασία του αφορά άρση βαρέων αντικειμένων τότε θα πρέπει να περιμένει μέχρι να υπάρξει πλήρης ίαση για να επανέλθει σε αυτήν. Η γρήγορη αποκατάσταση είναι μεγάλης σημασίας για την ασθενή και την οικογένεια της, ώστε να αποφευχθεί το άγχος της μακροχρόνιος απουσίας και απραξίας.
ΑΣΚΗΣΗ-ΑΘΛΗΣΗ
Ενημέρωση της ασθενούς για το είδος τη συχνότητα και τη διάρκεια των ασκήσεων.
Διδασκαλία ασκήσεων στην ασθενή
Ενθάρρυνση για ξεκούραση και λήψης βαθειάς αναπνοής κατά τη διάρκεια των ασκήσεων. Τοποθέτηση του χεριόυ στο ύψος της καρδιάς κατά την ξεκούραση
Προτροπή για άσκηση μπροστά σε καθρέφτη για διαπίστωση της σωστής στάσης και θέσης του σώματός της
Χρήση του χεριού από την μεριά της μαστεκτομής για καθημερινές δραστηριότητες όπως πλύσιμο προσώπου χτένισμα μαλλιών, ντύσιμο.
Χρήση μαλακής μπάλας και πίεση αυτής ανάμεσα στα δάκτυλα καθώς είναι μία απλή κίνηση που βοηθάει στο δυνάμωμα των μυών και στη βελτίωση της κυκλοφορίας.
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΣΧΈΣΕΙΣ
Η αλλαγή της εικόνας του σωματικού ειδώλου, η απώλεια της ελκυστικότητας, είναι παράγοντες που επιδρούν ψυχολογικά μιας ομαλής σεξουαλικής ζωής. Φαίνεται ότι οι ασθενείς με μαστεκτομή έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν σοβαρή έκπτωση της σεξουαλικής λειτουργίας μετά την επέμβαση. 30% των γυναικών μετά την χειρουργική θεραπεία παρουσιάζει δυσκολίες στην σεξουαλική προσαρμογή της (μείωση της επιθυμίας, μείωση της συχνότητας των επαφών, μείωση της ικανοποίησης). Ωστόσο η σεξουαλική αυτή δυσλειτουργία είναι συνήθως μέτριου βαθμού και μόνο σε ένα μικρό ποσοστό, 5%, είναι σοβαρή και όπως θα αναφερθεί παρακάτω φαίνεται να εξαρτάται και από το είδος της επέμβασης.
Ο νοσηλευτής πρέπει να καθησυχάσει τον ασθενή και να τον ενθαρρύνει να συζητήσει με τον ερωτικό του σύντροφο. Οι περισσότεροι ερωτικοί σύντροφοι γυναικών με μαστεκτομή δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται, πάνω από όλα, για την υγεία και την ευτυχία των παρτενέρ τους.
ΠΡΟΛΗΨΗ ΛΟΙΜΩΞΗΣ
Αποφυγή εμβολιασμών, ενέσεων, αιμοληψίας στο προσβεβλημένο χέρι
Αποφυγή εγκαυμάτων.
Χρήση προστατευτικών γαντιών κατά την εκτέλεση διαφόρων εργασιών.
Ιδιαίτερη προσοχή κατά την περιποίηση νυχιών, παρωνυχίδων.
ΠΡΟΛΗΨΗ ΟΙΔΗΜΑΤΟΣ
Καθημερινή άσκηση του χεριού.
Αποφυγή μέτρησης πίεσης από το προσβεβλημένο χέρι.
Ανύψωση του χεριού κατά τη διάρκεια του ύπνου(χρήση μαξιλαριού).
Αποφυγή ρούχων και αξεσουάρ που εμποδίζουν την κινητικότητα και τη σωστή κυκλοφορία του άκρου.
Αποφυγή έντονου ψύχους
Αποφυγή έντονης άσκησης στο γυμναστήριο
ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Ενημερώνουμε την ασθενή ότι θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον γιατρό σε περίπτωση:
Πυρετού.
Πόνου που δεν ανταποκρίνεται στα συνήθη παυσίπονα.
Ασυνήθιστο οίδημα.
Ερυθρότητα.
Δυσοσμία η έκκριση υγρού από το τραύμα.
Αιμορραγία.
Αλλεργία ή άλλη αντίδραση στην θεραπεία.
Ανησυχία, κατάθλιψη, προβλήματα ύπνου υποστήριξη.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ο καρκίνος του μαστού είναι μια νόσος που πλήττει κυρίως τις γυναίκες. Η αντιμετώπιση των ασθενών με ευαισθησία και διακριτικότητα είναι κάτι που επιβάλλεται, καθώς η διαφορετικότητα είναι μια κατάσταση την οποία κανείς δεν επιθυμεί. Η επιστροφή στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή, η καλή φυσική και ψυχολογική κατάσταση είναι στοιχεία μιας παρατεταμένης διεργασίας με την οποία ο νοσηλευτής μπορεί να συμβάλλει στη μετέπειτα πορεία της ζωής του αρρώστου, αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας αυτής. Ασθενείς, που τους έγινε διδασκαλία πριν και μετά την χειρουργική επέμβαση, παρέμειναν λιγότερο χρόνο στο νοσοκομείο, παρουσίασαν λιγότερες μετεγχειρητικές επιπλοκές, υπέφεραν λιγότερο πόνο, και επανήλθαν στο κοινωνικό σύνολο και τις φυσιολογικές τους δραστηριότητες, πιο σύντομα από αρρώστους που δεν τους έγινε καμία διδασκαλία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μετεκπαιδευτικά Σεμινάρια Νοσηλευτικής και Ψυχοκοινωνικής Ογκολογίας της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Αθήνα 2004. Σελ.1-33,69-75
www.in.gr
Ulrich-Canale-Wendell,Παθολογική- Χειρουργική Νοσηλευτική. Σχεδιασμός Νοσηλευτικής Φροντίδας . Εκδόσεις Λαγός 1994 Σελ924-935
Σαχίνη-Καρδάση, Α., Πάνου Μ,. Παθολογική κ Χειρουργική Νοσηλευτική II, Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα 2000. Σελ 480-495.
Κονιάρη Ε., Καρκίνος του μαστού, Νοσηλευτική παρέμβαση, Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα 1991. Σελ200-225.
Love S.M, Lindsey K., Tο βιβλίο του μαστού, Εκδόσεις Λύχνος 1994. Σελ 243-361.
www.mediclcenter.osu.edu
www.bcna.org.edu
www.ucsfhealth.ogr
www.malliori.gr
www.breastcancercre.org.uk
www.cancerbackup.org.uk
www.mcht.nhs.uk
