Κιρσοκήλη, Nέες απόψεις για ένα παλιό πρόβλημα
Συγγραφέας Ιωάννης Ζούμπος Γράφτηκε στις ,
Τι είναι η κιρσοκήλη;
Η κιρσοκήλη αποτελεί κατάσταση αρκετά συχνή, που συναντάται στο 15% περίπου του ανδρικού πληθυσμού. Δεν είναι μία αληθής κήλη, όπως η βουβωνοκήλη, παρά μια κιρσοειδής διεύρυνση των λεπτών φλεβών του όρχη (plexus pampiniformis). Η σημασία της οφείλεται στο ότι σχετίζεται με τη μείωση της γονιμοποιητικής ικανότητας του άνδρα και την αδυναμία τεκνοποίησης. Η αντιμετώπιση της κιρσοκήλης είναι χειρουργική και πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο Ουρολόγο-Ανδρολόγο.
Πώς η κιρσοκήλη βλάπτει τη γονιμότητα;
Ενώ οι άνδρες με κιρσοκήλη στην πλειοψηφία τους είναι γόνιμοι, οι άνδρες με προβλήματα γονιμότητας συνήθως έχουν κιρσοκήλη. Θα έλεγε κανείς πως η σχέση κιρσοκήλης και γονιμότητας αποτελεί έναν ιατρικό γρίφο που περιμένει τη λύση του μέσα από τη συνεχιζόμενη επιστημονική έρευνα.
Οι ακριβείς μηχανισμοί της ορχικής βλάβης στην κιρσοκήλη δεν έχουν γίνει εντελώς κατανοητοί. Το αγγειακό δίκτυο του όρχη φαίνεται πως παίζει το ρόλο «ψυκτικού συστήματος», που διατηρεί την ορχική θερμοκρασία σε χαμηλά επίπεδα δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για τη σπερματογένεση. Η μη αποχέτευση του αίματος και η λίμνασή του στο όσχεο εμποδίζει την απαγωγή θερμότητας και έτσι αυξάνει την θερμοκρασία του όρχη. Δε διαταράσσονται μόνο τα σπερματικά κύτταρα, αλλά ολόκληρο το ορχικό μικροπεριβάλλον δηλαδή τόσο τα διάμεσα, όσο και τα στηρικτικά κύτταρα (κύτταρα Leydig και Sertoli αντίστοιχα). Όταν η ορχική «υπερθέρμανση» παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα καταστροφικά αποτελέσματα στη σπερματογένεση είναι ακόμη βαρύτερα. Η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί από συνοδές ενδοκρινοπάθειες, γενετικές παθήσεις ή και άλλα αίτια.
Το αίμα από τον αριστερό όρχη αποχετεύεται με ένα σύστημα υψηλότερης πίεσης από το δεξιό και γι’ αυτό η εμφάνιση κιρσοκήλης είναι συχνότερη στην αριστερή πλευρά. Στην παιδική ηλικία η αιματική ροή προς τον όρχη είναι χαμηλή και έτσι η διάταση των φλεβών δεν είναι εμφανής. Αντίθετα, από την εφηβεία και μετά η ροή του αίματος προς τους όρχεις αυξάνεται και έτσι η κιρσοκήλη αρχίζει να γίνεται κλινικά εμφανής.
Πώς γίνεται αντιληπτή η κιρσοκήλη;
Συνήθως η κιρσοκήλη ανακαλύπτεται «τυχαία», όταν ένας άνδρας δυσκολεύεται να τεκνοποιήσει και καταφεύγει για έλεγχο στον Ουρολόγο. Παρόλο που οι διαταραχές του σπέρματος μπορεί να είναι αρκετά σημαντικές, ο άνδρας συνήθως δεν έχει ιδιαίτερες ενοχλήσεις ή αναφέρει ένα βάρος, τράβηγμα ή ελαφρύ πόνο στους όρχεις. Σπανιότερα ο άνδρας περιγράφει ότι νιώθει μια μαλακή μάζα σα «σακούλι με σκουλήκια» ακριβώς πάνω από τον όρχη ή διακρίνει τις διογκωμένες φλέβες κάτω από το δέρμα του οσχέου.
Ο Ουρολόγος θέτει τη διάγνωση επισκοπώντας και ψηλαφώντας τους όρχεις σε όρθια θέση, ενώ εκτιμά το βαθμό της παλινδρόμησης του αίματος με τη βοήθεια έγχρωμου υπερηχογραφήματος (triplex). Η Ουρολόγος παράλληλα λαμβάνει λεπτομερές ιστορικό και εκτελεί μία πλήρη κλινική εξέταση, που περιλαμβάνει και εξέταση του προστάτη για την ανίχνευση τυχόν φλεγμονής.
Μεγάλη σπουδαιότητα έχουν τα χαρακτηριστικά του σπέρματος, που ελέγχονται μικροσκοπικά με το σπερμοδιάγραμμα. Για το σπερμοδιάγραμμα χρειάζεται φρέσκο δείγμα σπέρματος που έχει συλλεχθεί με άσηπτες συνθήκες μετά από αποχή τουλάχιστον 3 ημερών. Η κιρσοκήλη συνήθως μειώνει την κινητικότητα (ζωτικότητα) των σπερματοζωαρίων, καθώς επίσης τη μορφολογία και τον αριθμό τους.
Πώς θεραπεύεται η κιρσοκήλη;
Είναι γενικά αποδεκτό ότι η χειρουργική διόρθωση της κιρσοκήλης αποτελεί τη μόνη ενδεδειγμένη και αποτελεσματική θεραπεία. Η ποιότητα του σπέρματος μετά την επέμβαση βελτιώνεται σε ποσοστό που πλησιάζει το 90% και συνοδεύεται από επιτυχή σύλληψη στο 37%-50% των ζευγαριών μέσα στον πρώτο χρόνο. Η εκτίμηση του σπερμοδιαγράμματος μετά την επέμβαση δε θα πρέπει να γίνεται πριν την παρέλευση ενός τριμήνου, διότι τόσο διαρκεί ένας πλήρης κύκλος σπερματογένεσης.
Η επέμβαση είναι μικρής βαρύτητας και ο ασθενής νοσηλεύεται για μια ημέρα. Ουσιαστικά η τεχνική συνίσταται στην απολίνωση και διατομή των φλεβών του όρχη (σπερματικών φλεβών) καταργώντας τη λίμναση του αίματος και επιτρέποντας τη φλεβική αποχέτευση από παράπλευρη οδό. Οι υπάρχουσες χειρουργικές τεχνικές διαφοροποιούνται ανάλογα με το ανατομικό ύψος όπου θα γίνει η απολίνωση των φλεβών. Ενώ πριν από 30 περίπου χρόνια εφαρμοζόταν αποκλειστικά η υψηλή απολίνωση (μέθοδος Palomo), στις μέρες μας κερδίζει έδαφος η χαμηλή απολίνωση με τη χρήση χειρουργικών διόπτρων ή μικροσκοπίου (μέθοδος Goldstein). Ο λόγος που η δεύτερη τεχνική φαίνεται να επικρατεί είναι γιατί δίνει εξίσου καλά αποτελέσματα με την υψηλή απολίνωση, αλλά προκαλεί λιγότερο πόνο και συνοδεύεται από λιγότερες μακροπρόθεσμες μετεγχειρητικές επιπλοκές (υποτροπή ή υδροκήλη). Επίσης, μπορεί κάλλιστα να εφαρμοστεί σε περιπτώσεις όπου προηγούμενη υψηλή απολίνωση απέτυχε να θεραπεύσει την κιρσοκήλη.
Ολοκληρώνοντας, διεθνώς αναφέρονται η λαπαροσκόπηση, που πρακτικά έχει εγκαταλειφθεί, και ο εμβολισμός των σπερματικών φλεβών, που αποδίδει κυρίως εκεί που προηγούμενη χειρουργική επέμβαση δεν έχει πετύχει.
