HL-7
Συγγραφέας Γεώργιος Πετρόπουλος Γράφτηκε στις ,
Τεχνολογικό θέμα αιχμής θεωρείται σήμερα, σε πολλές χώρες, με ισχυρή επίδραση στην καθημερινή κλινική πρακτική, σε όλες τις ειδικότητες, η εφαρμογή του προτύπου HL7 στην διασύνδεση του ψηφιακού τεχνολογικού εξοπλισμού και των πληροφορικών συστημάτων, στα Νοσοκομεία και τις Μονάδες Υγείας. Όπως και στις μονάδες διοίκησης, διαχείρισης και management, στις υπηρεσίες υγείας κάθε χώρας.
Το πρότυπο HL7 ενδιαφέρει ιδιαίτερα και τον κλινικό γιατρό, και η HL7-Hellas σαν ειδικός οργανισμός, εθνικό παράρτημα του παγκόσμιου οργανισμού HL7 έλαβε πρόσφατα την πρωτοβουλία, της ενημέρωσης του έλληνα γιατρού με μια σειρά τρόπους.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ήδη σήμερα, το 90% των Νοσοκομείων έχει υιοθετήσει το πρότυπο HL7 και το εφαρμόζουν πλήρως στην καθημερινή τους πρακτική. Στην Ελλάδα, μέχρι και σήμερα, μόνο το Ωνάσειο ΚΧ Κέντρο υιοθέτησε και εφαρμόζει το πρότυπο, και όχι τυχαία. Η ασάφεια και η πολυπλοκότητα με την οποία εισήχθη η νέα ιατρική τεχνολογία και η πληροφορική, σε όλα τα υπόλοιπα νοσοκομεία, δημόσια και ιδιωτικά, αποτέλεσε ανασχετικό παράγοντα για την λειτουργική διασύνδεση του υφιστάμενου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, σε κάθε μονάδα. Το Ωνάσειο ΚΧ Κέντρο, λόγω της διοικητικής του αυτοτέλειας, αναγνώρισε σύντομα την αξία του προτύπου, και το υιοθέτησε πλήρως.
Εξαιρετικά σοβαρές διοικητικές και ιατρικές αντιστάσεις, δημιούργησαν απαγορευτικό πλαίσιο ενημέρωσης του ιατρικού κόσμου, για την κλινική χρησιμότητα του προτύπου, πλαίσιο ιδιαίτερα βλαπτικό για τον έλληνα κλινικό και εργαστηριακό γιατρό, και την αξιοποίηση της κλινικής του εμπειρίας σε συνθήκες τεχνολογικής υποστήριξης.
Ο Διεθνής Οργανισμός HL7 υφίσταται παγκόσμια, και αναπτύσσει το πρότυπο ήδη από το 1987. 17 χρόνια μετά, και αφού πολλές χώρες το έχουν υιοθετήσει και εφαρμόσει ήδη, πρωτοεισάγεται στην Ελλάδα, ενισχύεται η διάδοση του από την ΓΓΕΤ, οι επιστήμονες πληροφορικής εκπαιδεύονται κατάλληλα, και οι κλινικοί ενημερώνονται, ώστε να καλυφθεί το ευρύ χάσμα που μας χωρίζει από τις ανεπτυγμένες τεχνολογικά χώρες.
Τι είναι το πρότυπο HL7
Χωρίς να χρησιμοποιηθούν ειδικοί τεχνικοί όροι, το πρότυπο μπορεί να οριστεί σαν ένα εργαλείο, με ειδική εγγραφή, σε κάθε σύστημα, που επιτρέπει σε διαφορετικά συστήματα, ή ιατρικά μηχανήματα, να επικοινωνούν ακώλυτα μεταξύ τους, και να διαβιβάζουν τα δεδομένα που περιέχουν το ένα στο άλλο.
Με τη χρήση του προτύπου, για παράδειγμα, ο βιοχημικός αναλυτής, σε εργαστήριο νοσοκομείου, μπορεί να δέχεται απευθείας εντολές εξετάσεων, από τα κλινικά τμήματα, και να επιστρέφει τις απαντήσεις των εξετάσεων, που διενεργεί, στα τμήματα που τις παρήγγειλαν, με αυτόματο τρόπο.
Η επικοινωνία αυτή, μεταξύ του αναλυτή και του υπολογιστή της κλινικής, τεχνικά ονομάζεται διαλειτουργικότητα. Το πρότυπο HL7 είναι λοιπόν ένας κώδικας επικοινωνίας, κοινά αποδεκτός, από όλους τους κατασκευαστές. Στο βαθμό που θα εγκατασταθεί και θα λειτουργήσει, υποβοηθάει δραστικά τον κλινικό γιατρό, καθόσον τον απαλλάσσει από τον φόρτο της ‘’χειρωνακτικής’’ διαχείρισης τεράστιου όγκου ιατρικής πληροφορίας, που απορροφά σημαντικό χρόνο και απομακρύνει ουσιαστικά τον κλινικό γιατρό από την βαθύτερη διαγνωστική και θεραπευτική προσπέλαση του ασθενή.
Το πρότυπο HL7 δεν αφορά αποκλειστικά, την διαβίβαση πληροφορίας, μεταξύ εργαστηρίου και κλινικής. Έχει δομηθεί έτσι, ώστε να εμπεριέχει, εκτός από κλινικά και εργαστηριακά δεδομένα, και κάθε άλλη υπαρκτή πληροφορία σε κάθε νοσηλευτικό ίδρυμα και σε κάθε υγειονομικό σύστημα. Ασφαλιστικά στοιχεία, οικονομικά στοιχεία, προμήθειες και διαχείριση υλικού, φάρμακα και εργαλεία, αναλώσιμος και πάγιος εξοπλισμός, εμπεριέχονται στον ίδιο κώδικα, του προτύπου HL7.
Αρκεί, τα συστήματα να διασυνθεθούν, και το κάθε τμήμα μπορεί να έχει τα στοιχεία που του είναι απαραίτητα, ώστε να διεκπεραιώνεται αυτόματα και το υπόλοιπο, πλην του κλινικού έργου. Αποφεύγεται έτσι εντελώς η γραφειοκρατία, εφόσον μία και μοναδική εγγραφή, για κάθε ασθενή, μπορεί να διανέμεται εύκολα και κατάλληλα, σε κάθε τμήμα, κλινικό, εργαστηριακό ή διοικητικό, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε τμήματος.
Για το λόγο αυτό, το πρότυπο HL7 επικρατεί, εφόσον διατηρεί ένα συντριπτικό πλεονέκτημα. Αντιμετωπίζει ένα νοσοκομείο ή ένα ευρύτερο σύστημα, σαν ενιαία λειτουργική οντότητα, όπως πράγματι είναι. Στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστούν κυρίως ορισμένα χαρακτηριστικά του προτύπου, με σοβαρή επίδραση, στην καθημερινή κλινική πρακτική.
Πώς εγκαθίσταται και πως λειτουργεί το πρότυπο HL7. Η σημασία του.
Το πρότυπο Hl7 μπορεί να εγκατασταθεί και να λειτουργήσει στα ήδη υπάρχοντα πληροφορικά συστήματα, και στον ήδη υπάρχοντα ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό. Δεν απαιτεί καμία αλλαγή, διασυνδέει τα συστήματα και τα μηχανήματα κάθε κατασκευαστή, και για το λόγο αυτό είναι άμεσα και γενικά εφαρμόσιμο και στην Ελλάδα. Ό,τι είναι ήδη εγκατεστημένο σε ένα νοσοκομείο ή μια μονάδα υγείας, από πλευράς τεχνολογικού εξοπλισμού, κάθε είδους, με την χρήση του προτύπου HL7 συνδέεται και με τον ολόκληρο το υπόλοιπο εξοπλισμό.
Εξάλλου, και όταν εισήχθη σε χρήση και στις Ηνωμένες Πολιτείες, κίνητρο ανάπτυξης του ήταν τα πολλά και διαφορετικά συστήματα που είχαν ήδη εγκατασταθεί. Και βέβαια η διασύνδεση τους δεν ήταν ποτέ εφικτό να γίνει, χρησιμοποιώντας ένα και μόνο προμηθευτή ιατρικής τεχνολογίας. Το πρότυπο HL7 αποτέλεσε και αποτελεί μια απόλυτη αναγκαιότητα στον σύγχρονο κόσμο της τεχνολογικής ιατρικής, στον οποίον ραγδαία και επώδυνα εισέρχεται και η Ελλάδα.
Ο συνολικός ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός στη χώρα είναι ήδη τεράστιος και σε περίσσεια, και αναπτύσσεται και άλλο. Παρά ταύτα δεν λειτουργεί ενιαία, με τεράστιες απώλειες ιατρικής και διαχειριστικής πληροφορίας, πληροφορίας που σε άλλες χώρες θεωρείται ήδη σαν κοινωνικός πλούτος.
Πρακτικά στην επιτυχή ή όχι διαλειτουργικότητα των πληροφορικών συστημάτων υγείας και του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, κρίνεται η ίδια η ιατρική επιστήμη, σε πολλές χώρες. Εξ ού και η σημασία του προτύπου στην επιστημονική ανάπτυξη ή στην επιστημονική καταβαράθρωση στις επιστήμες υγείας σε κάθε χώρα.
Η εξασφαλισμένη τεράστια υπολογιστική και τεχνολογική ισχύς στις μονάδες και τις υπηρεσίες υγείας, χωρίς να διασυνδεθεί σε ενιαία λειτουργικά σύνολα, με ένα και μόνο πρότυπο καταλήγει αντί στη δημιουργία κοινωνικού και επιστημονικού πλούτου, στην δημιουργία κοινωνικού και οικονομικού φόρτου, ιδιαίτερα επικίνδυνου για το άμεσο μέλλον, σε κάθε χώρα. Αντί λοιπόν του κοινωνικού φόρτου, που προκαλεί η ιατρική τεχνολογία, εναλλακτική λύση ουσίας αποτελεί η λειτουργική διασύνδεση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, που ήδη υπάρχει σε λειτουργία. Ή υπάρχει άχρηστος σε όλες ανεξαίρετα τις αποθήκες των νοσοκομείων, και των ασφαλιστικών οργανισμών στη χώρα.
Κλινική πρακτική και το πρότυπο HL7
Αυτονόητο είναι, από όσα ήδη περιγράφηκαν, πως η εγκατάσταση του προτύπου HL7 στα νοσοκομεία και τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, είναι έργο που αφορά τις αντίστοιχες υπηρεσίες πληροφορικής. Αφού προηγουμένως εκπαιδευτούν κατάλληλα στις διασυνδέσεις με χρήση του προτύπου. Ο κλινικός και ο εργαστηριακός γιατρός δεν χρειάζεται να υπεισέλθει καθόλου σε τεχνικά θέματα ή τεχνικές λεπτομέρειες. Παρόλα αυτά, και κατά την διαδικασία της εγκατάστασης, αλλά και κατά την τελική χρήση, ο ρόλος του κλινικού είναι και απαραίτητος και πολύτιμος.
Κάθε τμήμα ήδη έχει το δικό του επίπεδο ανάπτυξης, την δική του ιδιαιτερότητα, τις δικές του κρίσιμες κλινικές και εργαστηριακές πληροφορίες, που δεν έχουν γενικό χαρακτήρα. Διαφορετική πληροφορία, από άλλα συστήματα, θα χρειαστεί να διακινεί ένα χειρουργικό τμήμα, από ένα παθολογικό ή ένα οφθαλμιατρικό ή κυτταρολογικό.
Η καθοδήγηση των τεχνικών, που σταδιακά θα εγκαθιστούν σε κάθε μονάδα, τις ομαλές επαφές μεταξύ των διαφορετικών μηχανημάτων και υπολογιστών, από τους κλινικούς μπορεί να εξασφαλίσει την μέγιστη απόδοση στη διασύνδεση και αυτός είναι ο λόγος που ο κλινικός γιατρός δεν πρέπει να αποποιείται την ενημέρωση του ειδικά στην παρούσα φάση της επέκτασης της διαλειτουργικότητας.
Ο κλινικός είναι αυτός, που και μετά την πρώτη εγκατάσταση, και υπό τις οδηγίες του που θα κρίνει αν υπηρετείται σωστά η κλινική δουλειά του τμήματος, θα προβεί σε διορθωτικές παρατηρήσεις, θα ανεβάσει την απαιτητικότητα από το αντίστοιχο τμήμα πληροφορικής και θα ολοκληρώσει την κλινική χρησιμότητα της διαλειτουργικότητας.
Αυτονόητο είναι πως ο κλινικός θα επωφεληθεί και όλα τα πλεονεκτήματα της διαλειτουργικότητας που θα επιτύχει στο τμήμα του. Θεωρητικά, και πρακτικά, με την χρήση του προτύπου HL7 κάθε κλινικό τμήμα μπορεί αμφίδρομα και ομαλά να συνδεθεί με οποιοδήποτε τμήμα ή μηχάνημα του νοσοκομείου.
Και για κάθε χρήση. Αν ο κλινικός εκμεταλλευθεί όλη την δυναμικότητα του προτύπου, θα έχει και το αντίστοιχο όφελος στην παρακολούθηση, την διάγνωση και την θεραπεία των ασθενών του. Το εργαστήριο θα παίρνει τις εντολές αυτόματα, και θα δίνει τις απαντήσεις αυτόματα, εντάσσοντας τες και στον φάκελο του ασθενή. Η χρέωση τους θα γίνεται απευθείας στο οικονομικό τμήμα, χωρίς να απασχολείται γι αυτό ο κλινικός ή η νοσηλεύτρια. Το αναλώσιμο υλικό στο χειρουργείο θα ανανεώνεται αυτόματα, αν ο υπεύθυνος χειρουργός ή αναισθησιολόγος ζητήσει και προβλέψει κάτι τέτοιο, ενώ η φαρμακευτική συνταγή θα εκτελείται αυτόματα από το φαρμακείο, αν το κλινικό τμήμα το ζητήσει.
Είναι φανερό πως σε κλινικό περιβάλλον με διαλειτουργικότητα η ίδια η κλινική προσέγγιση μπορεί να βαθύνει, όλα τα στοιχεία που χρειάζεται ο κλινικός γιατρός είναι αμέσως προσβάσιμα, εφόσον απώλεια ιατρικής πληροφορίας δεν υπάρχει, ο κλινικός απαλλάσσεται από τον όγκο και τον χρόνο της χειροκίνητης αναζήτησης και μελέτης των στοιχείων και επικεντρώνει την προσοχή του στο ίδιο το κλινικό πρόβλημα του ασθενή. Είναι αναμφίβολο πως η κλινική πρακτική αποκτά μεγαλύτερη σημασία και περισσότερη ουσία, χωρίς ουσιαστικά επιπλέον κόστος για κανένα νοσοκομείο ή ιατρείο. Χωρίς επιπρόσθετο ιατρικό ή κλινικό έργο.
Αυτό που αλλάζει το πρότυπο και η χρήση του, στα νοσηλευτικά ιδρύματα και στα ιατρεία, είναι η ευκολότερη πρόσβαση, σε κάθε απαραίτητο στοιχείο, από τον φάκελο του ασθενή, και την θεραπεία του, τις εργαστηριακές του εξετάσεις, και τις παλιότερες νοσηλείες του, τον απεικονιστικό έλεγχο κλπ. Με απλό και λειτουργικό τρόπο, και όχι τον θεωρούμενο σαν παγιωμένο και στατικό, κοινό ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο.
Η απομακρυσμένη διασύνδεση και το HL7
Η χρήση του πρότυπου HL7 δεν περιορίζεται στα στενά πλαίσια μιας και μόνης μονάδας, και σε αυτό έγκειται και η κεφαλαιώδης σημασία του για τα υγειονομικά συστήματα.
Με το HL7 γίνεται και η διασύνδεση ομοειδών νοσοκομείων, μονάδων πρώτου, δεύτερου και τρίτου βαθμού, ιατρείων και ασφαλιστικών οργανισμών, μονάδων του κέντρου και τις περιφέρειας κοκ. Αρκεί να υπάρξει η πρόβλεψη για την απόλυτη ασφάλεια της ιατρικής πληροφορίας και των ιατρικών δεδομένων που διακινούνται μεταξύ τους. Με την χρήση δε και της ειδικής γλώσσας προγραμματισμού ( XML ) προσπελάσιμα στην διαλειτουργικότητα γίνονται και το Internet και το Web.
Αυτό κάνει εφικτή την εισαγωγή χρήσιμης ή κρίσιμης ιατρικής πληροφορίας και γνώσης στα τοπικά συστήματα των μονάδων υγείας και των κλινικών τμημάτων, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία ή πολύπλοκες εγκαταστάσεις και προδιαγραφές. Η κλινική χρησιμότητα της καλής ιατρικής πληροφόρησης είναι παραπάνω από εμφανής.
Ταυτόχρονα, με την δυνατότητα άμεσης διασύνδεσης με το Web, υπηρετούνται ολοκληρωμένα και άλλες σύγχρονες εφαρμογές της κλινικής ιατρικής, όπως είναι οι υπηρεσίες τηλεϊατρικής στο σύνολο τους και σε κάθε τους εκδοχή, οι υπηρεσίες e-health, που έχουν ήδη επικρατήσει στις προηγμένες πληροφορικά χώρες, η διασύνδεση των συγχρόνων βιολογικών ακροδεκτών, ( Bio-sensors ) με τις νοσηλευτικές μονάδες κλπ. Πρόκειται για σύγχρονες εφαρμογές, που αφορούν σε κάθε κλινικό γιατρό και κυρίως αφορούν σε εκατομμύρια ασθενών, σε κάθε χώρα.
Το απαγορευτικό κόστος του παρελθόντος, στην χρήση νέων τεχνολογιών στην υγεία, έχει ήδη αρχίσει να μειώνεται ραγδαία, με συνέπεια η προσέγγιση του κλινικού γιατρού στα νέα τεχνολογικά συστήματα να είναι απλούστερη σαν διαδικασία. Και σαν κόστος.
Το τεχνικό πρόβλημα, της διαλειτουργικότητας, μεταξύ των τεχνολογικών συστημάτων υγείας, φαίνεται να λύνεται ικανοποιητικά με το πρότυπο HL7, και αυτό δίνει νέα ώθηση στην τροποποίηση και την βελτίωση της κλινικής ιατρικής. Πολλές φορές με εντυπωσιακά αποτελέσματα, σε λίγο μόνο χρονικό διάστημα.
Η ελληνική καθυστέρηση στο πρότυπο HL7.
Είναι αναμφίβολο πως στην Ελλάδα υπάρχει τουλάχιστον 15ετής καθυστέρηση σε ότι αφορά στην μελέτη και την ανάπτυξη του προτύπου HL7, την υιοθέτηση και εγκατάσταση των διαδοχικών του εκδόσεων, από το 1987 μέχρι και σήμερα, και η κλινική ιατρική έχει ήδη σημαντικότατες απώλειες, σε επιστημονική ανάπτυξη και επιστημονικό κύρος, συγκριτικά με τις χώρες, στις οποίες έγινε αντιληπτή η σημασία του προτύπου και το εγκατέστησαν ήδη στο σύστημα των υγειονομικών τους μονάδων και των ασφαλιστικών τους οργανισμών.
Το πόσο ο έλληνας κλινικός γιατρός συνέβαλλε, με την αρνητική και απορριπτική του στάση έναντι της νέας τεχνολογίας, στην καθυστέρηση αυτή είναι αδύνατο να εκτιμηθεί επακριβώς. Πάντως είναι προφανές πως η ελλιπής ενημέρωση του ιατρικού κόσμου για την λύση προβλημάτων διαλειτουργικότητας, ο περιορισμός της ενημέρωσης αυτής μόνο σε μικρούς κύκλους ειδικευμένων πληροφορικών επιστημόνων δεν βαρύνει τον κλινικό γιατρό.
Η HL7 Hellas πάντως δημιουργεί ομάδα από κλινικούς, με στόχο την ενημέρωση, η ΓΓΕΤ ενίσχυσε χρηματοδοτικά το Έργο “Υγείας Πρότυπον”, που αναφέρεται στο σύνολο των προτυποποιήσεων στις ιατρικές τεχνολογικές εφαρμογές, ώστε και ο έλληνας κλινικός γιατρός να μη στερείται την απολύτως βασική και απαραίτητη ενημέρωση. Και να συμβάλλει με την σειρά του στην βελτίωση της καθημερινής κλινικής πρακτικής. Που τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα και για πολλούς λόγους.
Η καθυστέρηση μπορεί να ξεπεραστεί, εφόσον μεγάλος όγκος ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, είναι ήδη εγκατεστημένος στο ελληνικό υγειονομικό και ασφαλιστικό πλέγμα, με μόνη βασική έλλειψη, την ειδική εκπαίδευση ώστε να τεθεί σε ολοκληρωμένη λειτουργία, καθώς και την αναλυτική ενημέρωση των κλινικών και εργαστηριακών γιατρών, που θα καλούνται να μετέχουν της εγκατάστασης, και να χρησιμοποιούν τα ολοκληρωμένα πληροφορικά συστήματα.
Το χρονικό αυτό χάσμα, από τις ανεπτυγμένες χώρες, στα ιατροτεχνολογικά πρότυπα, μπορεί να καλυφθεί συντομότερα, αν η διαδικασία ενημέρωσης συνεχιστεί κανονικά. Οι νέες τεχνολογίες στην ιατρική έχουν σοβαρά μειονεκτήματα, μόνο όταν δεν κατανοείται επακριβώς η κλινική τους σημασία, και η σχέση τους με το καθημερινό κλινικό έργο.
Ο οργανισμός ΗL7 Hellas προφανώς θα υποστηρίξει και την πολιτεία, και τους κλινικούς γιατρούς, στην συνεχιζόμενη διαδικασία της ενημέρωσης, και της κατανόησης της αξίας των προτυποποιήσεων.
Ο αναγνώστης του Ιάτωρα ενθαρρύνεται στο να ενημερωθεί καλύτερα, σε σχέση με το σύντομο αυτό, πρώτο ενημερωτικό άρθρο, επισκεπτόμενος τα επίσημα Web Sites, είτε του παγκόσμιου οργανισμού HL7, είτε της HL7 – Hellas, όπου περιέχονται απολύτως ακριβείς και απολύτως αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξη και την εξέλιξη του προτύπου.
