Νέοι τρόποι για να νικήσετε την υπέρταση
Συγγραφέας Κωνσταντίνος Τσιούφης Γράφτηκε στις ,
Βηματοδότης και εμβόλιο για την αρτηριακή πίεση
Νέες απόψεις για τη μέτρηση και τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης αλλάζουν τις γνωστές πρακτικές, ενώ ένα εμβόλιο για την υπέρταση και ένα εμφυτευόμενο μηχάνημα για μόνιμη ρύθμιση της πίεσης δίνουν ελπίδες στα εκατομμύρια των Ελλήνων που απειλούνται από τον «σιωπηλό δολοφόνο».
Η σημασία της νυχτερινής πίεσης, ο διαφορετικός ρόλος της «μεγάλης» και της «μικρής» πίεσης ανάλογα με την ηλικία, η ανάγκη μιας επιπλέον εξέτασης (αλβουμινουρίας) στους υπερτασικούς κ.ά. αποτελούν μερικά από τα τελευταία επιστημονικά ευρήματα. Παράλληλά, οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις σοβαρές βλάβες που προκαλεί η – ολοένα και πιο συχνή – αυξημένη πίεση σε παιδιά και εφήβους.
Ο υπεύθυνος της Μονάδας Υπέρτασης στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών και λέκτορας της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κωνσταντίνος Τσιούφης ενημερώνει για τις εξελίξεις στην πρόληψη και αντιμετώπιση της υπέρτασης και δίνει πρακτικές συμβουλές, για ενήλικες αλλά και για παιδιά.
Η «μικρή» και η «μεγάλη» πίεση σε κάθε ηλικία
Το1896, ο Ιταλός Riva Rocci περιέγραψε το πρώτο σφυγμομανόμετρο, χάρη στο οποίο έγινε εφικτή η μέτρηση της συστολικής («μεγάλης») αρτηριακής πίεσης στον βραχίονα. Λίγα χρόνια αργότερα – το 1908 – ο Ρώσος Κorotkow περιέγραψε την ακροαστική μέθοδο, επιτρέποντας έτσι τη μέτρηση και της διαστολικής («μικρής») πίεσης.
«Σήμερα γνωρίζουμε ότι έως τα 50- 60 περίπου χρόνια της ζωής μας παρατηρείται αύξηση τόσο της συστολικής όσο και της διαστολικής πίεσης», λέει ο κ. Τσιούφης. «Μετά την ηλικία αυτή – λόγω σκλήρυνσης της αορτής- η συστολική πίεση συνεχίζει να αυξάνεται, ενώ η διαστολική πίεση βαίνει μειούμενη και κατά συνέπεια αυξάνεται και η διαφορά της συστολικής από τη διαστολική πίεση».
Τις προηγούμενες δεκαετίες είχε υπερτονισθεί η σημασία της αυξημένης διαστολικής πίεσης και αντίθετα είχε δοθεί μικρότερη σημασία στη συστολική πίεση, θεωρώντας την ως φυσιολογική συνέπεια της προχωρημένης ηλικίας. «Σήμερα γνωρίζουμε ότι σε νεαρά άτομα κάτω των 40 ετών, η διαστολική υπέρταση είναι πιο επικίνδυνη και στα άτομα ηλικίας 40-60 ετών η συστολική και η διαστολική υπέρταση είναι το ίδιο επικίνδυνες, ενώ μετά τα 60 έτη η συστολική υπέρταση είναι πολύ συχνότερη και είναι αυτή που καθορίζει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο», τονίζει ο κ. Τσιούφης.
Με την αύξηση του μέσου όρου ζωής, αυξάνεται ο πληθυσμός των ατόμων που είναι πάνω από 70 ετών και πολλές φορές πάνω από 80. Αυτά τα ηλικιωμένα άτομα πάσχουν από μεμονωμένη συστολική υπέρταση, δηλαδή έχουν «μεγάλη» πίεση πάνω από 14 και «μικρή» πίεση κάτω από 9. «Η μεμονωμένη συστολική υπέρταση υπερδιπλασιάζει την καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα», προειδοποιεί ο κ. Τσιούφης.
Η νυχτερινή πίεση είναι σημαντική
Η αρτηριακή πίεση μεταβάλλεται από μέρα σε μέρα, αλλά και κατά τη διάρκεια της ίδιας ημέρας. Επίσης η πίεση, όπως και πολλές άλλες λειτουργίες του οργανισμού, ακολουθεί μία κιρκάδια διακύμανση κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου. Τις πρώτες πρωινές ώρες μετά το ξύπνημα η πίεση είναι συνήθως αυξημένη. Ακολούθως, σταδιακά σταθεροποιείται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τις νυκτερινές ώρες του ύπνου, συνήθως μειώνεται στα χαμηλότερα επίπεδά της.
«Αυτή η φυσιολογική μείωση της πίεσης κατά τις ώρες του ύπνου σε σχέση με την πίεση της ημέρας παρατηρείται περίπου στους 6- 7 από τους 10 υπερτασικούς (οι οποίοι καλούνται dippers), ενώ αυτοί που δεν παρουσιάζουν αυτή τη μείωση καλούνται non-dippers», εξηγεί ο κ. Τσιούφης. «Οι τελευταίοι φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς να υποστούν αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα».
Ωστόσο, αν εργάζεσθε σε νυχτερινή βάρδια, τότε η νυχθημέρια διακύμανση της πίεσής σας αλλάζει και σιγά σιγά συγχρονίζεται με το πρόγραμμα των ωρών εργασίας και ανάπαυσής σας αντίστοιχα. «Η εκτίμηση της διακύμανσης της αρτηριακής πίεσης στο εικοσιτετράωρο φαίνεται ότι έχει ιδιαίτερη κλινική σημασία», λέει ο κ. Τσιούφης. «Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, η νυχτερινή πίεση φαίνεται ότι σχετίζεται πιο στενά με την εκδήλωση εγκεφαλικού αγγειακού ή καρδιακού επεισοδίου από όσο οι τιμές της ημέρας».
Οι υπερτασικοί με αυξημένη νυχτερινή πίεση εμφανίζουν και δυσμενέστερο μεταβολικό προφίλ. Είναι δηλαδή περισσότερο παχύσαρκοι, με υψηλές τιμές σακχάρου και λιπιδίων, χαρακτηρίζονται από υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, καθώς και από ενεργοποίηση μηχανισμών οξειδωτικού στρες και φλεγμονής, που προάγουν τελικώς την αθηροσκλήρυνση.
Η ώρα της λήψης των αντιυπερτασικών φαρμάκων εξατομικεύεται
Η εδραιωμένη επιστημονική άποψη είναι όσοι έχουν πίεση να παίρνουν όλα τα αντιυπερτασικά φάρμακα το πρωί. «Επειδή, όμως, οι περισσότεροι ασθενείς θα χρειασθούν δύο ή τρία ή περισσότερα φάρμακα για να ρυθμίσουν την πίεσή τους και επιπλέον θεωρούνται σημαντικά τα επίπεδα της πίεσης κατά τις νυχτερινές ώρες, υπάρχουν καινούργια δεδομένα σύμφωνα με τα οποία σε κάποιες καταστάσεις (όπως, π.χ., σε υπερτασικούς ασθενείς με άπνοια στον ύπνο) είναι καλύτερα να χορηγούνται τα φάρμακα το βράδυ», επισημαίνει ο κ. Τσιούφης. Επίσης, η παρέμβαση με στόχο την ελάττωση της αρτηριακής πίεσης τη νύχτα- με ειδικές φαρμακοτεχνικές μορφές- αποτελεί μία πολλά υποσχόμενη θεραπευτική επιλογή και προς αυτήν την κατεύθυνση στρέφεται ένα σημαντικό μέρος της φαρμακευτικής έρευνας.
Μεγάλο το όφελος της αντιυπερτασικής θεραπείας και στις μεγάλες ηλικίες
Έως πρόσφατα, ο ιατρικός κόσμος δεν ήταν βέβαιος για το εάν η αντιυπερτασική αγωγή έχει τα ίδια οφέλη στους πολύ ηλικιωμένους υπερτασικούς ασθενείς όπως και στους νεώτερους. Επίσης, οι υπερήλικοι υπερτασικοί ασθενείς και η οικογένειά τους θεωρούν σχεδόν φυσιολογική την ύπαρξη υψηλής ή και πολύ υψηλής αρτηριακής πίεσης και δεν προσδοκούν στη θεραπεία της.
Βάσει των αποτελεσμάτων της μελέτης ΗΥVΕΤ, που ανακοινώθηκε προσφάτως στο συνέδριο του Αμερικανικού Κολεγίου Καρδιολογίας, η οποία συμπεριέλαβε περίπου 4.000 ασθενείς άνω των 80 ετών με συστολική πίεση μεγαλύτερη από 160 mmΗg (οι μισοί από τους οποίους έλαβαν θεραπεία με διουρητικό φάρμακο), αποδεικνύεται κατά 20% μείωση της θνητότητας, κατά 30% μείωση των εγκεφαλικών επεισοδίων, κατά 65% μείωση της καρδιακής ανεπάρκειας και κατά 35% μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων στην ομάδα ηοποία έλαβε θεραπεία σε σχέση με τους υπερήλικες υπερτασικούς ασθενείς χωρίς θεραπεία – και αυτά, από το πρώτο κιόλας έτος της παρακολούθησης.
Λόγω μάλιστα της μεγάλης διαφοράς στο όφελος μεταξύ των δύο ομάδων της μελέτης, αποφασίστηκε η πρόωρη διακοπή της για λόγους ηθικής.
Η αυξημένη πίεση στα παιδιά δεν είναι «αθώα»
Η υπέρταση σε παιδιά και εφήβους είναι πολύ συχνότερη από όσο πιστεύει ο κόσμος. Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα έδειξαν ότι τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια η μέση αρτηριακή πίεση- και κατά συνέπεια και η επίπτωση της υπέρτασης- στα παιδιά και τους εφήβους έχει αυξηθεί πολύ, κυρίως λόγω της αυξανόμενης παχυσαρκίας. Ο κ. Τσιούφης ενημερώνει τους γονείς ότι:
* Σε παιδιά έως 12 ετών, η νεφροπαρεγχυματική βλάβη και η στένωση της νεφρικής αρτηρίας είναι τα συχνότερα αίτια υπέρτασης. Σε παιδιά πάνω από 12 ετών, συχνότερη αιτία είναι η ιδιοπαθής υπέρταση.
* Η πίεση πρέπει να μετράται σε κάθε παιδιατρική εξέταση.
* Τα διαγνωστικά όρια για την υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους βασίζονται στις εκατοστιαίες θέσεις της αρτηριακής πίεσης, με βάση πίνακες που λαμβάνουν υπόψη το φύλο, την ηλικία και την εκατοστιαία θέση του ύψους.
* Για τη σωστή αξιολόγηση της πίεσης πρέπει να χρησιμοποιούνται οι κατάλληλες περιχειρίδες ανάλογα με τη σωματική ανάπτυξη του κάθε παιδιού και εφήβου (το μήκος του αεροθαλάμου που φουσκώνει πρέπει να καλύπτει περίπου το 80-100% της περιμέτρου του βραχίονα).
* Η υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους δεν είναι «αθώα» και συχνά προκαλεί πρώιμη βλάβη οργάνωνστόχων. Υπερτροφία αριστερής κοιλίας μπορεί να παρατηρηθεί σε ποσοστό πάνω από 30%.
«Παιδιά και έφηβοι με αυξημένη αρτηριακή πίεση χρειάζονται προσεκτική αξιολόγηση με αναλυτικό ατομικό και οικογενειακό ιστορικό και σχολαστική κλινική εξέταση για την αποκάλυψη ενδείξεων δευτεροπαθούς υπέρτασης», τονίζει ο κ. Τσιούφης.
Ελπίδες από το εμβόλιο για την υπέρταση
Μια νέα μελέτη αναζωπυρώνει τις ελπίδες για ένα εμβόλιο για την υπέρταση. «Αν και τα έως σήμερα δεδομένα από μελέτες σε άτομα με φυσιολογική πίεση (νορμοτασικούς) ήταν μάλλον απογοητευτικά, πρόσφατη μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε στο έγκυρο περιοδικό “Lancet” έδειξε ότι υπερτασικοί στους οποίους έγινε το εμβόλιο κατά της αγγειοτασίνης (μίας ορμόνης του οργανισμού που συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση της πίεσης) σε τρεις δόσεις, παρουσίασαν σημαντική μείωση της συστολική πίεσης κατά 9 mmΗg, χωρίς ταυτόχρονα να έχουν σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες», επισημαίνει ο κ. Τσιούφης.
Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό είναι ότι οι ασθενείς εμφάνισαν χαρακτηριστικά χαμηλές τιμές τις πρώτες πρωινές ώρες (με ελάττωση κατά 23 mmΗg στη συστολική και 13 mmΗg στη διαστολική πίεση). Το γεγονός αυτό θεωρείται πολύ σημαντικό, καθώς ο έλεγχος των πρωινών τιμών πίεσης είναι ιδιαίτερα δύσκολος θεραπευτικός στόχος με την τρέχουσα φαρμακευτική αγωγή.
Κάθε υπερτασικός να ελέγχεται για μικροαλβουμινουρία
Η παρουσία μικροαλβουμινουρίας, η αποβολή δηλαδή μικρής ποσότητας λευκώματος από τα ούρα (30-300mg/24ωρο), σημαίνει διπλάσιο τουλάχιστον κίνδυνο για ισχαιμικό καρδιαγγειακό επεισόδιο στους υπερτασικούς ασθενείς.
Στοιχεία από τη Μονάδα Υπέρτασης στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο [Ηippokration Ηellenic Ηypertension (3Η) μελέτη] δείχνουν ότι το 15% των υπερτασικών ασθενών έχει μικροαλβουμινουρία. «Από μελέτες μας διαπιστώθηκε ότι οι υπερτασικοί με μικροαλβουμινουρία παρουσιάζουν υψηλότερο επιπολασμό υπερτροφίας της αριστεράς κοιλίας, διαστολικής δυσλειτουργίας, υπερτροφίας του έσω-μέσου χιτώνα των καρωτίδων και αυξημένη αρτηριακή σκληρότητα», τονίζει ο κ. Τσιούφης.
Βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών, η εκτίμηση της αλβουμινουρίας πρέπει να πραγματοποιείται σε όλους τους υπερτασικούς σε ένα πρωινό δείγμα ούρων, με στόχο τη βελτίωση της διαστρωμάτωσης του κινδύνου και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της φαρμακευτικής αγωγής.
Βηματοδότης για την πολύ υψηλή αρτηριακή πίεση
Σε ορισμένους υπερτασικούς ασθενείς που λαμβάνουν πλήρη αντιυπερτασική θεραπεία με τουλάχιστον τρία φάρμακα σε μέγιστες δοσολογίες, δεν είναι δυνατή η ρύθμιση της πίεσης. Έχει προηγηθεί βέβαια ο απαραίτητος έλεγχος για να αποκλεισθεί κάποια δευτεροπαθής αιτία της υπέρτασης (όπως π.χ. πάθηση των νεφρών ή των επινεφριδίων ή διαταραχές του ύπνου λόγω άπνοιας κ.λπ.).
«Σε αυτές τις περιπτώσεις που φθάνουμε σε θεραπευτικό αδιέξοδο, το τελευταίο έτος δοκιμάζεται σε αρχική φάση η εμφύτευση στον ασθενή μίας συσκευής που μοιάζει στη φιλοσοφία της με τον γνωστό βηματοδότη της καρδιάς», λέει ο κ. Τσιούφης. «Η συσκευή αυτή εμφυτεύεται υποδόρια και τα καλώδιά της καταλήγουν στην περιοχή των καρωτίδων, στον καρωτιδικό κόλπο, όπου υπάρχουν ειδικά νεύρα (ονομάζονται τασεοΰποδοχείς), που συμμετέχουν στην αυξομείωση της πίεσης. Όταν η συσκευή αντιλαμβάνεται με ειδικούς αισθητήρες ότι η πίεση είναι αυξημένη, διεγείρει το νεύρα στον καρωτιδικό κόλπο και έτσι προκαλείται μείωση της πίεσης».
Τέτοιες συσκευές έχουν εμφυτευθεί δοκιμαστικά σε περίπου 200 ασθενείς σε ερευνητικά κέντρα κυρίως της Αμερικής και τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Αυτές οι συσκευές είναι ακόμη σε πειραματικό στάδιο, αλλά ανοίγουν έναν νέο δρόμο στην προσπάθεια ρύθμισης της πίεσης στις ειδικές περιπτώσεις όπου τα φάρμακα αποτυγχάνουν.
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία
