Τα Φασόλια του Mendel, Εμείς, η Ιατρική και τα Γονίδια!
Συγγραφέας Ιωάννης Χατζημηνάς Γράφτηκε στις ,
(ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ)
Θα πρέπει να ήμουνα στην πέμπτη τάξη του δημοτικού σχολείου όταν για πρώτη φορά άκουσα από τον δάσκαλό μου να μας μιλά για τα ενδιαφέροντα πειράματα και τις αναζητήσεις του Gregor Mendel σχετικά με τη διερεύνηση των νόμων της κληρονομικότητας. Εντύπωση μου έκανε το γεγονός ότι αυτές οι μελέτες είχαν γίνει σε φασολιές και στα φασόλια τους, και για πρώτη φορά τότε συνειδητοποίησα ότι και τα φυτά αποτελούν ζώντες οργανισμούς και υπόκεινται στους ίδιους νόμους με τα ζώα σε ό,τι αφορά την παρουσία των κληρονομικών χαρακτηριστικών τους και τη μεταβίβασή τους από την μια γενιά στην επόμενη!
Θυμάμαι πως τόσο πολύ με συνεπήρε αυτή η υπόθεση ώστε με εξαιρετικό ζήλο άρχισα αμέσως τη… διερεύνηση των μυστηρίων της κληρονομικότητας! Πήρα λοιπόν λίγους σπόρους (κουκούτσια) από καρπούζι, και με ένα μικρό σουγιαδάκι με αιχμηρή λεπίδα χάραξα πάνω στη φλούδα τους διάφορα γεωμετρικά σχήματα όπως ένα τρίγωνο, τετράγωνο, είτε το γράμμα «Α» κλπ. και τα φύλαξα με μεγάλη προσοχή μέσα σε χαρτονένιο κουτί μέχρι το επόμενο καλοκαίρι, οπότε και τα φύτεψα στον κήπο μας.
Καταλαβαίνετε την ανυπομονησία μου ώσπου αυτές οι καρπουζιές να καρποφορήσουν και να ανοίξω το πρώτο καρπούζι, που σύμφωνα με την πλούσια αλλά εξόχως …απλοϊκή φαντασία μου θα έπρεπε να περιέχει τους σημαδεμένους απογόνους των σπόρων που είχαν σημανθεί με το σουγιαδάκι! Βέβαια η απαγοήτευσή μου ήταν μεγάλη όταν τελικά διαπίστωσα πως οι σπόροι από αυτά τα καρπούζια ΔΕΝ έφεραν τα σημάδια με τα οποία εγώ σημάδεψα τους σπόρους των προγόνων τους!
Βέβαια σήμερα γνωρίζουμε ότι η επέμβασή μου εκείνη είχε πράγματι το σωστό στόχο, δηλαδή τον σπόρο μέσα στον οποίο προφανώς να περιέχονταν τα στοιχεία εκείνα που θα έπρεπε να υποστούν τη συγκεκριμένη αλλοίωση. Αστόχησα όμως όσον αφορά το μέγεθος του εργαλείου που χρησιμοποίησα για την επέμβαση καθώς και στο μέγεθος του στόχου! Αυτό όμως το συνειδητοποίησα πολύ αργότερα.
Πράγματι, τα χρόνια πέρασαν και φτάνουμε αισίως στην 25η Απριλίου 1953 οπότε εμφανίζεται η συνταρακτική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Nature από τους Crick και Watson που αφορούσε την πιθανή χημική δομή του υλικού από το οποίο αποτελούνται τα χρωμόσωμα των κυττάρων μας μέσα στα οποία περιέχονται τα γονίδιά μας (Η γενώμη ή το γονιδίωμα μας). Αποκαλύφθηκε, σε αδρές γραμμές, η μορφολογία του μορίου του DNA (Deoxy – Riboneucleic Acid).
Από εκεί και πέρα, και κατά κύριο λόγο μετά το 1962, οπότε και στους δυο αυτούς πρωτεργάτες απονεμήθηκε γι’ αυτή τους την εργασία το βραβείο Nobel, Φυσιολογίας και Ιατρικής, ακολούθησε καταιγισμός από ανακοινώσεις ερευνητικών εργασιών που γινόντουσαν σε Επιστημονικά Εργαστήρια σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτές οι ανακοινώσεις αφορούσαν τη μελέτη αυτού του γιγαντομορίου που ήταν πια βέβαιο πως αποτελεί ένα απίστευτα λεπτομερές πρόγραμμα για τη δομή, την ανάπτυξη και τη λειτουργία του κάθε κυττάρου του σώματος, καθώς και ολόκληρου του ζώντος οργανισμού.
Από τότε μέχρι σήμερα, αυτό το «γιγαντομόριο» έχει μελετηθεί όσο κανένα άλλο, και αποδείχτηκε πως αποτελεί ολόκληρο το κωδικοποιημένο λεπτομερές σχεδιάγραμμα, ένα είδος μορφολογικού σχεδίου και λειτουργικού προγράμματος για όλα τα κύτταρα και για όλα τα υποκυτταρικά στοιχεία, συμπλέγματα, οργανύλλια, κλπ., τους ιστούς και τα όργανα του σώματος, που αφορά όχι μονάχα τη μορφολογία και τη δομή τους, αλλά και τον τρόπο και τον προγραμματισμό της λειτουργίας τους, καθώς και την εξέλιξή τους στο χρόνο!
Μέσα στη δομή αυτού του μορίου, που περιέχεται στα χρωμόσωμα που βρίσκονται μέσα στον πυρήνα του κάθε κυττάρου του σώματος, και αναπαράγεται, σε ολόκληρο το σώμα, με τον εκπληκτικό ρυθμό των 8 περίπου εκατομμυρίων αντιτύπων ανά δευτερόλεπτο, εμπερικλείεται κωδικοποιημένο ολόκληρο το σχέδιο και το πρόγραμμα ανέλιξης του μυστήριου της ζωής!
Ετσι, στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1980, οι γνώσεις μας όσον αφορά αυτό το μόριο, εάν παραληφθούν οι πάμπολλες λεπτομέρειες που είχαν ως τότε αποκαλυφθεί, και που δεν έχουν αυτή τη στιγμή ουσιαστική σημασία για το θέμα μας, θα μπορούσαν να συνοψίζονται στα ακόλουθα:
Το DNA είναι ένα χημικό μόριο που έχει τη μορφή δυο επιμήκων αλυσίδων, που αποτελούνται η κάθε μια από εναλλάξ τοποθετημένα μόρια ριβόζης και ρίζας φωσφορικού οξέος .
Οι δυο αυτές αλυσίδες συστρέφονται ελικοειδώς μεταξύ τους, και με αυτό τον τρόπο σχηματίζουν μια διπλή επιμήκη ελικοειδή δομή (τη διπλή έλικα).
Οι δυο αυτές αλυσίδες συνδέονται μεταξύ τους ανά κάθε κρίκο με μια γέφυρα, που αποτελείται από δυο αζωτούχες βάσεις πουρίνης και πυριμιδίνης, που συνδέονται μεταξύ τους.
Η αλληλουχία των γεφυρών αυτών μεταξύ των δυο αλυσίδων μπορεί να αποδώσει ένα πολύ μεγάλο αριθμό συνδυασμών, με τους οποίους τελικά κωδικοποιείται ένα τεράστιο πλήθος από πληροφοριακά στοιχεία, από τα οποία μπορεί να καθορίζεται η δομή τουλάχιστο 100.000 διαφορετικών πεπτιδίων και λευκωμάτων που βρίσκονται στο σώμα.
Το μέγεθος, και συνεπώς και η πολυπλοκότητα του DNA στο κάθε κύτταρο του σώματος είναι κάτι που ξεπερνά κάθε φαντασία:
(α) Και πρώτα το μέγεθος: Οι αζωτούχες βάσεις της πουρίνης και πυριμιδίνης που περιέχονται σε ένα μόριο DNA είναι κάπου έξι δισεκατομμύρια. Η κάθε μια από αυτές συνδέεται με ένα μόριο ριβόζης και ένα μόριο ρίζας φωσφορικού οξέος, δηλαδή έχουμε ένα σύνολο από δεκαοκτώ δισεκατομμύρια μόρια αζωτούχων βάσεων, ριβόζης και φωσφορικού οξέος.
Εάν παραστήσουμε το κάθε ένα από αυτά τα μόρια με σύμβολο ΕΝΑ μόνο γράμμα του αλφαβήτου, και επιχειρήσουμε να εκτυπώσουμε σε χαρτί αυτή την αλληλουχία ενός μόνο μορίου DNA (που περιέχεται σε ένα μόνο κύτταρο του σώματος), το αποτέλεσμα θα είναι το ακόλουθο: 6.000 γράμματα ανά σελίδα σε χαρτί Α4, σύνολο σελίδων 3.000.000. Αυτές τις σελίδες, σε σύνηθες χαρτί βιβλίου, τυπωμένο και από τις δυο του όψεις, εάν τις τοποθετήσουμε τη μια πάνω στην άλλη, θα δημιουργήσουμε μια στοίβα ύψους 120 μέτρων, δηλαδή φτάνουμε σε ύψος κτιρίου με 35 ορόφους!
(β) Όσον αφορά την πολυπλοκότητα αυτού του μορίου. Εκεί μέσα υπάρχουν κωδικοποιημένα όλα τα δομικά στοιχεία όλων των κυττάρων του σώματος, σε μοριακό επίπεδο, με κάθε λεπτομέρεια, με παράλληλη κωδικοποίηση και της εξέλιξης του κάθε κυττάρου και της κάθε λειτουργίας του για όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.
Το πιθανότερο είναι ότι εκεί μέσα υπάρχουν ακόμα, υπό ανενεργό μορφή, κωδικοποιημένα και τα αντίστοιχα στοιχεία όλων των οργανισμών που προηγήθηκαν του ανθρώπου, από τον απλούστατο προ-ιό μέχρι τον εαυτούλη μας. Υπάρχουν τα σήματα έναρξης και λήξης της σύνθεσης όλων των περίπου εκατό χιλιάδων ειδών πεπτιδίων και λευκωμάτων (ενζύμων κλπ) που μπορούν να συντίθενται στον οργανισμό, καθώς και τα σήματα επικάλυψης και αποκάλυψης μικρών είτε και μεγάλων τμημάτων του DNA, ώστε να αναστέλλεται είτε και να επαναρχίζει η λειτουργία τους, κλπ.
Θεωρητικά, από το DNA που προέρχεται από ένα μόνο κύτταρο του σώματος θα πρέπει, υπό κατάλληλες συνθήκες, να μπορεί να δημιουργείται έμβρυο που να εξελίσσεται σε οργανισμό πανομοιότυπο με εκείνον από τον οποίον προέρχεται το συγκεκριμένο DNA. Σήμερα όλη αυτή η διαδικασία αποκαλείται κλωνοποίηση, και στην πράξη έχει ήδη να επιδείξει αξιοθαύμαστα και πολλά υποσχόμενα επιτεύγματα. .
Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν μέθοδοι «ανασυνδυασμού» του DNA, και με τη μεταφορά επιλεγμένων τμημάτων του σε κατώτερους οργανισμούς, όπως είναι το κολοβακτηρίδιο και άλλα μικρόβια, εξαναγκάζονται οι μικροοργανισμοί αυτοί να συνθέτουν λευκώματα και γενικότερα πεπτίδια που χρειαζόμαστε ως φάρμακα, κλπ.
Για παράδειγμα, με μια τέτοια βιοτεχνολογία, ήδη από το 1981 παράγεται όλη η ινσουλίνη που χρειαζόμαστε, σε παγκόσμια κλίμακα, πανομοιότυπη με αυτή που παράγεται από τα νησίδια του Langerhans στο πάγκρεας του ανθρώπου, με αποτέλεσμα, κατά τη χρήση της, να μη εμφανίζονται πλέον τα ανοσολογικά προβλήματα που έχουμε με τη χρήση της ινσουλίνης που λαμβάνεται από τα παγκρέατα βοδιών και χοίρων.
Με παρόμοια βιοτεχνολογία παράγουμε σήμερα και αυξητική ορμόνη, πανομοιότυπη με αυτή που παράγεται από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης, καθώς και διάφορα άλλα πεπτίδια που χρησιμοποιούνται με επιτυχία ως φαρμακευτικές ουσίες για την αντιμετώπιση διαφόρων παθολογικών καταστάσεων.
Εξάλλου, από το χρόνο της αποκάλυψης της δομής του DNA μέχρι και προ δυο μόλις ετών (2001), διεξήχθη ένας άνευ προηγουμένου αγώνας δρόμου από ορισμένα Επιστημονικά Εργαστήρια για την ακριβή αποκρυπτογράφηση της αλληλουχίας των αζωτούχων βάσεων σ’ αυτό το γιγαντομόριο, δηλαδή την αποκωδικοποίηση της γενώμης του οργανισμού, γιατί αυτά τα στοιχεία είναι πασίδηλο ότι στο μέλλον θα αποτελέσουν τον θεμέλιο λίθο για την επωφελή χρησιμοποίησή τους για τα περαιτέρω. Αναφέρομαι στο Human Genome Project (Δημοσιεύσεις στο περιοδικό Nature) και στο Celera Genomics Inc (Δημοσιεύσεις στο περιοδικό Science).
Το κληρονομικό υλικό. Το υλικό που είναι υπεύθυνο για τη διαμόρφωση του εμβρύου στον άνθρωπο είναι τα τμήματα του DNA που περιέχονται στο συγκεκριμένο σπερματοζωάριο και στο συγκεκριμένο ωάριο που συντήκονται μεταξύ τους κατά τη γονιμοποίηση του ωαρίου. Αυτό το μόριο του DNA που προκύπτει από αυτή τη σύντηξη αποτελεί τη γενώμη (γονιδίωμα) του νέου οργανισμού, και που πρόκειται μελλοντικά να μεταβιβασθεί (κατά το ήμισυ), με σπερματοζωάριο είτε με ωάριο (ανάλογα με το φύλο αυτού του οργανισμού), στους απογόνους αυτού του ατόμου, κοκ.
Η Θετική Φυσική Επιλογή. Πάνω στο DNA που περιέχεται στις προβαθμίδες των σπερματοζωαρίων, καθώς και τελικά στα ίδια τα σπερματοζωάρια, καθώς επίσης και στις προβαθμίδες των ωαρίων και στα ίδια τα ωάρια, επιδρούν συνεχώς διάφοροι παράγοντες, όπως ακτινοβολία, χημικές ουσίες και άλλοι, που είναι πιθανόν να προκαλέσουν μικρές είτε και μείζονες αλλοιώσεις στην αλληλουχία ορισμένων αζωτούχων βάσεων (μεταλλάξεις). Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι τα συγκεκριμένα γονίδια που έχουν υποστεί αυτή την αλλοίωση να μη είναι σε θέση να κωδικοποιούν σωστά το πεπτίδιο είτε την πρωτεϊνη που η δομή της καθορίζεται με την παρέμβασή τους.
Ο αριθμός αυτών των αλλοιώσεων είναι πάρα πολύ μεγάλος, η δε επίδρασή τους σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις είναι αρνητική όσον αφορά τη λειτουργία του γονιδίου που την υφίσταται. Επειδή όμως η κατανομή τους αφορά σε ένα τεράστιο αριθμό γεννητικών κυττάρων, η πιθανότητα που υφίσταται μια είτε και περισσότερες από αυτές τις αλλοιώσεις να αφορά το συγκεκριμένο σπερματοζωάριο (είτε και το ωάριο) που τελικά θα χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ενός νέου οργανισμού είναι πράγματι εξαιρετικά περιορισμένη.
Εξάλλου, είναι γεγονός ότι πάρα πολλές από τις αλλοιώσεις αυτές στο μόριο του DNA μπορούν να επισκευάζονται αυτόματα επί τόπου με μηχανισμούς που δεν κατανοούνται ακόμα πλήρως. Φαίνεται όμως ότι η αυτόματη αυτή επισκευαστική δραστηριότητα δεν είναι επαρκώς (κατά 100%) αποτελεσματική. Κατά συνέπεια, ορισμένα σπερματοζωάρια και ωάρια είναι ενδεχόμενο να περιέχουν DNA που να εμφανίζει ορισμένες εκτροπές από το φυσιολογικό.
Εδώ ενδεικτικά σημειώνουμε ότι ο αριθμός των σπερματοζωαρίων που παράγονται στον άνδρα κατά ολόκληρη τη διάρκεια της ζωής του ανέρχεται σε πολλά τρισεκατομμύρια! Από όλα αυτά τα σπερματοζωάρια τελικά δεν χρησιμοποιείται κανένα (!), είτε χρησιμοποιούνται ένα, δυο, τρία ή τέσσερα, είτε καμιά φορά και λίγο περισσότερα σπερματοζωάρια, με τα οποία τελικά γονιμοποιούνται ανάλογος αριθμός ωαρίων για τη γένεση ανθρωπίνων υπάρξεων! Εξάλλου, στη γυναίκα , κατά ολόκληρη τη διάρκεια της γόνιμης περιόδου της ζωής της ωριμάζουν κάπου 300 ως 400 ωάρια, από αυτά δε τελικά είτε δεν χρησιμοποιείται κανένα, είτε χρησιμοποιούνται ένα, δυο, τρία, τέσσερα είτε και σε μερικές περιπτώσεις κάπως περισσότερα για να εξελιχθούν τελικά, μετά τη γονιμοποίησή τους, σε ανθρώπινα όντα!
Εάν μια είτε και περισσότερες αλλοιώσεις του DNA σε σπερματοζωάριο επηρεάζουν δυσμενώς την κινητικότητά του, τότε αυτό το σπερματοζωάριο μάλλον αποκλείεται να προλάβει να γονιμοποιήσει ωάριο!. Αυτό αποτελεί την πρώτη, ας πούμε, βαθμίδα Θετικής Φυσικής Επιλογής, πριν από τη γονιμοποίηση του ωαρίου και τον σχηματισμό του εμβρύου. Αλλά και μετά τη διαμόρφωση του εμβρύου μέσα στη μήτρα, ακολουθεί μια μάλλον αυστηρή περίοδος Θετικής Φυσικής Επιλογής.
Πράγματι, η ενδομήτρια ζωή είναι μια ζούγκλα – η πλέον κατάλληλη περίοδος για Θετική Φυσική Επιλογή – γιατί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η παρουσία οποιασδήποτε ανωμαλίας του DNA του εμβρύου που είναι ασύμβατη με τη ζωή καταλήγει σε θάνατο του κυήματος και την πρόκληση αυτόματης έκτρωσης! Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η διατήρηση στη ζωή εκείνων μόνο των εμβρύων που είναι βιώσιμα, δηλαδή πραγματοποιείται μια Θετική Φυσική Επιλογή με κριτήριο τη βιωσιμότητα του εμβρύου, η οποία βέβαια αποτελεί και την προϋπόθεση για την βιωσιμότητα και το ατόμου που θα προκύψει από αυτό το έμβρυο, χωρίς όμως και να την εξασφαλίζει!
Το ανοσοποιητικό (ή ανοσιακό) μας σύστημα. Το DNA των γονιδίων που περιέχονται στα γεννητικά μας κύτταρα (σπερματοζωάρια και ωάρια) αποτελεί το υπόστρωμα πάνω στο οποίο τελικά αποτυπώνονται τα αποτελέσματα των τυχαίων αυτών επιδράσεων για τη διαμόρφωση των γονιδίων, δηλαδή της γενώμης, που κληρονομείται στην κάθε επόμενη γενεά.
Με βάση τα στοιχεία που περιέχονται σε όλα αυτά τα γονίδια διαμορφώνεται με κάθε λεπτομέρεια και τελεσίδικα ο νέος αυτός οργανισμός που θα αποτελέσει ένα νέο ανθρώπινο όν.
Σημαντικά στοιχεία από αυτή τη γενώμη αφορούν τη διαμόρφωση και τον προγραμματισμό των εξαιρετικά περίπλοκων λειτουργιών του σώματος που επιτελούνται για την αποτελεσματική αντιμετώπιση, κατά κύριο λόγο των λοιμικών παραγόντων (παθογόνοι ιοί, παθογόνα μικρόβια, κλπ) αλλά ακόμα και παθολογικών κυττάρων του σώματος, για την εξασφάλιση της επιβίωσης του ατόμου, δηλαδή αφορούν τη δομή και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Εξαιτίας αυτής της λειτουργίας του το ανοσοποιητικό μας σύστημα κατέχει όλως ιδιάζουσα και πρωταρχική θέση αναφορικά με την πραγματοποίηση της Φυσικής Επιλογής όσον αφορά το συγκεκριμένο άτομο. Έτσι, εφόσον το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου είναι επαρκές, αυτό εξασφαλίζει την επιβίωση αυτού του ατόμου, με αποτέλεσμα την κληρονόμηση αυτού του συστήματος στην επόμενη γενεά, κοκ.
Σε αντίθετη περίπτωση (δηλαδή σε ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος), το άτομο υποκύπτει υπό την επίδραση νοσογόνων παραγόντων και με αυτό τον τρόπο η γενώμη του, με το ανεπαρκές αυτό ανοσοποιητικό σύστημα δεν μπορεί να κληρονομείται στην επόμενη γενεά. Αυτό αποτελεί μια Θετική Φυσική Επιλογή με την οποία εξασφαλίζεται η διατήρηση της αποτελεσματικότητας του ανοσοποιητικού συστήματος στα άτομα της επόμενης γενεάς σε όσο το δυνατόν υψηλότερη και πλέον αποτελεσματική λειτουργική στάθμη.
Η Ιατρογενής Αρνητική Φυσική Επιλογή. Η ανάπτυξή της Ιατρικής, ιδιαίτερα κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα υπήρξε θεαματική πέρα από κάθε προσδοκία και πρόβλεψη, με συνέπεια την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς της αναφορικά με την αντιμετώπιση της νόσου, την ανακούφιση από τον πόνο και την προσφορά και την εξασφάλιση χρόνου ζωής (αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης), σε ολοένα και περισσότερα άτομα, υπό απίστευτα βελτιωμένες συνθήκες σε σύγκριση με το παρελθόν.
Εξάλλου, αυτή η ανάπτυξη έχει εδραιώσει και γερά θεμελιώσει όσο ποτέ άλλοτε, τουλάχιστο ανάμεσα στο μεγαλύτερο τμήμα της επιστημονικής κοινότητας, την ορθολογιστική θεώρηση του Φυσικού Κόσμου, του φαινομένου της ζωής και του ανθρώπου, και έχει υποβαθμίσει, διαλύσει και εξανεμίσει τις αφελείς φαντασιώσεις, τις νοσηρές δεισιδαιμονίες, και τους αλλοπρόσαλλους παρανοϊκούς φιλοσοφικούς προσανατολισμούς που άλλοτε κυριαρχούσαν σ’ αυτό το χώρο. Έχουμε την αίσθηση ότι επί τέλους στεκόμαστε σε terra firma (στερεό έδαφος), όπου τα πάντα κυριαρχούνται από τη λογική και τον πραγματισμό.
Παρά ταύτα όμως, υπάρχουν και άλλα υψίστης σημασίας στοιχεία, τα οποία εγκυμονούν απίστευτα δυσμενείς και εξόχως καταστροφικές καταστάσεις σ’ αυτό το χώρο. Και εξηγούμαι: Πράγματι, η ιατρική προσφέρει σήμερα στο άτομο πολύτιμες υπηρεσίες όσον αφορά την αντιμετώπιση των νόσων και την εξασφάλιση της υγείας και της μακροβιότητας όσον ουδέποτε άλλοτε στο παρελθόν. Φαίνεται δε ότι στο μέλλον οι υπηρεσίες αυτές θα είναι και περισσότερες και πλέον αποτελεσματικές. Τι γίνεται όμως με την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και άλλων στοιχείων της γενώμης που κληρονομούνται σήμερα στην κάθε επόμενη γενεά;
Εδώ τα γεγονότα είναι άκρως απογοητευτικά, και εγκυμονούν πράγματι εφιαλτικές καταστάσεις για το μέλλον του ανθρώπου σ’ αυτό τον πλανήτη! Οι ενδείξεις είναι ότι, εφόσον δεν ληφθούν έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα, η κατάσταση που διαμορφώνεται μπορεί να εκτραπεί και να εξελιχθεί σε μη αναστρέψιμη υποβάθμιση και αποδιοργάνωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Αυτό συμβαίνει γιατί, υπό τις ευνοϊκότερες συνθήκες διαβίωσης που εξασφαλίζονται με την επέμβαση της Ιατρικής, άτομα με ανοσοποιητικό σύστημα που δεν θα είχε την ικανότητα από μόνο του να εξασφαλίσει την επιβίωσή τους, κατορθώνουν να επιβιώνουν και να κληρονομούν το υποβαθμισμένο, μερικώς αναποτελεσματικό τους ανοσοποιητικό σύστημα, στην επόμενη γενεά.
Πράγματι, μια τέτοια κατάσταση έχει αρχίσει να εμφανίζεται και να εδραιώνεται, για ένα σημαντικό τμήμα του ανθρώπινου πληθυσμού, ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα, και αιφνίδια να γιγαντώνεται και να κορυφώνεται κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα. Με απλά λόγια: πριν από την έναρξη του 19ου αιώνα, επιδημίες όπως της ευλογιάς, διαδέχονταν η μια την άλλη και σάρωναν την Ευρώπη κάθε 22 ως 25 χρόνια, δηλαδή κάθε φορά που το ποσοστό των μη ανοσοποιημένων νεαρών ατόμων εξαιτίας των επιδημιών που είχαν προηγηθεί, υπερέβαινε τον κρίσιμο ουδό στο γενικό πληθυσμό.
Με αυτό τον τρόπο, το ένα τρίτο περίπου των ατόμων που προσβάλλονταν από τη νόσο υπέκυπταν, με αποτέλεσμα η υποβαθμισμένη γενώμη, όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, να μη είναι δυνατόν να κληρονομείται στην επόμενη γενεά. Το τελικό αποτέλεσμα βέβαια συνίστατο στη διατήρηση των τμημάτων της γενώμης που κωδικοποιούν τα στοιχεία που αποτελούν το ανοσοποιητικό σύστημα σε όσο το δυνατό υψηλότερο και πλέον αποτελεσματικό βαθμό ετοιμότητας και δραστικότητας
Μολαταύτα, αυτός ο μηχανισμός της θετικής φυσικής επιλογής έπαυσε βαθμιαία να ενεργοποιείται και να λειτουργεί, με την εφαρμογή αρχικά του δαμαλισμού (μετά τα πειράματα του Jenner, 1796 – 1798), και στη συνέχεια με τη χρήση και άλλων εμβολίων έναντι πολλών λοιμωδών νόσων. Στη συνέχεια, από τα μέσα της δεκαετίας του 1940, προστίθεται και η ευρεία χρήση των αντιμικροβιακών φαρμάκων (και κατά κύριο λόγο των αντιβιοτικών), με συνέπεια την έτι περαιτέρω ανακούφιση του ανοσοποιητικού συστήματος όσον αφορά την επιτυχή αντιμετώπιση αυτών των νόσων. Το αποτέλεσμα βέβαια συνίσταται στην επιβίωση μεγάλου αριθμού ατόμων στα οποία το ανοσοποιητικό σύστημα δεν θα μπορούσε από μόνο του να αντιμετωπίσει επιτυχώς τη νόσο, η δε υποβαθμισμένη αυτή γενώμη να κληρονομείται στους απογόνους.
Επίσης, ένας σημαντικός αριθμός αυτοάνοσων νόσων, όπως είναι, για παράδειγμα ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι, καθώς επίσης και πάρα πολλές άλλες νόσοι που βασικά οφείλονται σε δυσλειτουργίες ορμονικών παραγόντων και μεταβολικών οδών, καθώς και οι ψυχικές νόσοι, αντιμετωπίζονται σήμερα από την Ιατρική κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι πάσχοντες να επιβιώνουν μέχρι την ώριμη ηλικία, αλλά και πέρα από αυτή, με αποτέλεσμα αυτά τα άτομα να αποκτούν απογόνους στους οποίους κληροδοτούνται αυτά τα υποβαθμισμένα γονίδια που είναι υπεύθυνα για την εμφάνιση των νοσηρών αυτών καταστάσεων. (Σήμερα είναι γνωστά περισσότερα από 500 κληρονομικά μεταβολικά νοσήματα, που το καθένα οφείλεται σε δυσλειτουργία ενός είτε και περισσότερων γονιδίων. – Μονογονιδιακές και πολυγονιδιακές νόσοι).
Με αυτό τον τρόπο, αυτά τα γονίδια, με την πάροδο του χρόνου διασπείρονται και επεκτείνονται από γενεά σε γενεά σε ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της κοινής δεξαμενής της γενώμης του ανθρωπίνου είδους όσον αφορά το ανοσοποιητικό σύστημα. Με την ίδια διαδικασία ενισχύονται και μεταδίδονται επίσης και πλήθος άλλων γονιδίων, που το καθένα είναι υπεύθυνο για την εμφάνιση μιας είτε και περισσοτέρων μορφολογικών και λειτουργικών ανωμαλιών και διαταραχών.
Εξάλλου, σημαντική επίπτωση προς την ίδια κατεύθυνση της Ιατρογενούς αυτής Αρνητικής Φυσικής Επιλογής έχουν ήδη και τα αποτελέσματα των επεμβάσεων της χειρουργικής αποκατάστασης διαφόρων συγγενών ανωμαλιών, η οποία καθιστά μεν το πάσχον άτομο ικανό να επιβιώσει, αλλά παράλληλα διευκολύνει και εξασφαλίζει την κληρονόμηση σε απογόνους των ελαττωματικών γονιδίων στα οποία και οφείλεται η συγγενής του ανωμαλία.
Με αυτή τη διαδικασία, στοιχεία της γενώμης που έχουν διαμορφωθεί, και βελτιωθεί με τις διεργασίες της Φυσικής Επιλογής, μέσα σε χρονικά διαστήματα που εκτείνονται σε πολλά εκατομμύρια χρόνια, μπορούν να αποδυναμώνονται, να υποβαθμίζονται και τελικά να απαλείφονται μέσα σε χρονικά πλαίσια σχετικά μικρού αριθμού γενεών.
Αλλά αυτή η αρνητική διεργασία δεν αφορά μόνο τη βιολογική υπόσταση του ανθρώπου αλλά συνεπάγεται και την αποδιοργάνωση της κοινωνικής και της οικονομικής του ζωής. Αυτό γιατί με την προοδευτική επέκταση της Αρνητικής αυτής Φυσικής Επιλογής, ο αριθμός των ατόμων που θα έχουν ανάγκη από την άμεση, συνεχή και επιτακτική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη συνεχώς θα διογκώνεται, και πολύ φοβούμαι ότι τελικά η δαπάνη γι’ αυτή την περίθαλψη θα προσεγγίζει τα όρια του εθνικού εισοδήματος !
Γι’ αυτό αυτή η κατάσταση της εδραίωσης της διεργασίας της Ιατρογενούς αυτής Αρνητικής Φυσικής Επιλογής σε πληθυσμούς που έχουν το προνόμιο να εξυπηρετούνται από την Ιατρική, και ιδιαίτερα όταν αυτή είναι υψηλής στάθμης, δηλαδή έχει υψηλό δείκτη αποτελεσματικότητας, θα παραστεί ανάγκη, στο άμεσο μέλλον να αρχίσει να αντιμετωπίζεται κατά τρόπον αποτελεσματικό. Και ο τρόπος αυτός τελικά δεν βλέπω να είναι άλλος από τον τεχνητό εμπλουτισμό της
κοινής δεξαμενής της γενώμης του ανθρώπινου είδους με τα κατάλληλα στοιχεία, και γενικότερα με την κατάλληλη τροποποίησή της, δηλαδή με τη δημιουργία γενετικά μεταλλαγμένων ατόμων με την εφαρμογή του γενετικού προγραμματισμού.
Με άλλα λόγια, πρέπει να καταστεί σαφές ότι η διεργασία της Θετικής Φυσικής Επιλογής για τον άνθρωπο, τουλάχιστο όσον αφορά κατά κύριο λόγο το ανοσοποιητικό του σύστημα, από εδώ και εμπρός δεν μπορεί να αποδώσει θετικά αποτελέσματα, δεν έχει μέλλον. Απ’ εναντίας μάλιστα, η φυσική επιλογή από μόνη της, όπως πραγματοποιείται σε πληθυσμούς που εξυπηρετούνται αποτελεσματικά από την Ιατρική, μόνο υποβάθμιση της γενώμης μπορεί να επιφέρει και γι’ αυτό επιβάλλεται η αντικατάστασή της με την τεχνητή επέμβαση της γενετικής μηχανικής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται!!
(*) Αυτό το κείμενο δόθηκε ως διάλεξη στη σειρά των διαλέξεων των Ομότιμων Καθηγητών του Παν/μίου Αθηνών, την 7η Ιουνίου 2004, στην αίθουσα της
Συγκλήτου του Παν/ μίου Αθηνών.
