Παιδική παχυσαρκία
Συγγραφείς: Δημήτριος Σαμανίδης & Παρασκευή Αλεξιάδου Γράφτηκε στις ,
Η παιδική αλλά και η εφηβική παχυσαρκία αποτελούν μείζωνα προβλήματα της δημόσιας υγείας και στην εποχή μας, έχουν λάβει διαστάσεις επιδημίας (η παχυσαρκία είναι νόσος, αναγνωρισμένη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και σημαίνει παθολογική αύξηση του σωματικού λίπους).
Η εμφάνιση της κατάστασης αυτής στα παιδιά, οφείλεται στην αλληλεπίδραση γενετικών – περιβαλλοντικών – ψυχολογικών παραγόντων και πιο σπάνια είναι αποτέλεσμα κάποιας ορμονικής διαταραχής.
Συγκεκριμένα:
- κληρονομικός παράγοντας: αυτό που στην πραγματικότητα κληρονομείται είναι η προδιάθεση για παχυσαρκία. Εάν ο ένας γονέας είναι παχύσαρκος, το παιδί έχει 50% πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο ενώ το ποσοστό ανέρχεται σε 80% όταν και οι δύο γονείς βρίσκονται σε κατάσταση παχυσαρκίας.
- περιβαλλοντικοί παράγοντες: περιλαμβάνουν όλες τις λανθασμένες διαιτητικές συνήθειες και διατροφικές επιλογές (τσιπς, γλυκά, σάντουιτς), τον υπερσιτισμό (υπερκατανάλωση όχι μόνο των προαναφερθέντων τροφίμων αλλά και όλων αυτών που θεωρούνται υγιεινά και θρεπτικά) και φυσικά τη σωματική αδράνεια και την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας (Η/Υ, τηλεόραση, βίντεο παιχνίδια, αποφυγή καθημερινών μικροδραστηριοτήτων).
- ψυχολογικοί παράγοντες: αφορούν κυρίως στην έλλειψη επικοινωνίας του παιδιού με τους γονείς, τον γονικό υπερπροστατευτισμό και την συνεχή κινητροδότηση – επιβράβευση των παιδιών με κάποιο αγαπημένο σνακ ή γλύκισμα. Όλα αυτά οδηγούν σταδιακά σε αύξηση του σωματικού βάρους με συνέπεια τη διαταραχή της αυτοεικόνας και της διατροφικής συμπεριφοράς (ψυχογενή ανορεξία, βουλιμία, παχυσαρκία) καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από τάσεις απομόνωσης και κατάθλιψη.
Ο μοναδικός, αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας βασίζεται σε 3 καθοδηγητικά βήματα:
- αύξηση της σωματικής δραστηριότητας:
α) αύξηση της καθημερινής κίνησης (περπάτημα, περίπατος, παιχνίδι στη γειτονιά)
β) προώθηση αγαπημένου αθλήματος (ατομικά ή ομαδικά αθλήματα – ό,τι ψυχαγωγεί και διασκεδάζει το παιδί)
γ) μείωση της καθημερινής αδράνειας (περιορισμός της τηλεόρασης, των βίντεο παιχνιδιών και της χρήσης του Η/Υ)
- υιοθέτηση ισορροπημένης διατροφής – τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς:
α) σωστή επιλογή τροφίμων (γαλακτοκομικά, φρέσκα φρούτα, λαχανικά, ψάρι, κοτόπουλο, όσπρια) ώστε να ικανοποιηθούν οι ημερήσιες θρεπτικές απαιτήσεις
β) λήψη πρωινού γεύματος καθημερινά
γ) μικρά και τακτικά γεύματα
δ) αποφυγή τσιμπολογήματος
ε) σπιτικό μαγειρεμένο φαγητό, σαν κυριώς γεύμα
στ) ελάττωση της κατανάλωσης τροφίμων και σνακς, τα οποία είναι πλούσια σε διαιτητικά λίπη, νάτριο και προσθετικές ύλες (burgers, έτοιμα σάντουιτς και πίτες, γλυκά, πίτσες, τσιπς)
ζ) αντικατάσταση της κατανάλωσης αναψυκτικών με χυμούς φρούτων και νερό
η) η καθημερινή εφαρμογή όλων των προαναφερθέντων διαιτολογικών οδηγιών όχι μόνο από το παιδί αλλά και από ολόκληρη την οικογένεια, είναι ιδιαίτερα σημαντική και λειτουργεί υποστηρικτικά ως προς το παχύσαρκο παιδί
- ψυχολογική υποστήριξη:
Ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση των ψυχολογικών παραγόντων που εμπλέκονται με την κατάσταση αυτή, αποτελεί μεγάλο κομμάτι της όλης θεραπευτικής αγωγής. Τα παχύσαρκα παιδιά με διαταραχές της διατροφικής συμπεριφοράς, και οι γονείς τους χρήζουν καθοδήγησης από ειδικό παιδοψυχολόγο, σε πλαίσιο οικογενειακής συμβουλευτικής.
Ένας απλός αλλά αξιόπιστος τρόπος προσδιορισμού της κατάστασης (σωματικό υπέρβαρο ή παχυσαρκία) μπορεί να γίνει με βάση τον Δείκτη Μάζας Σώματος (Δ.Μ.Σ.), και την λίστα με τα όριά του για παιδιά (Πίνακας 1).
Ο Δ.Μ.Σ. Ισούται με το πηλίκο του σωματικού βάρους σε κιλά, προς το ύψος στο τετράγωνο σε εκατοστά.
Δηλαδή Δ.Μ.Σ.=Β(kg)/Y2(cm)
Πίνακας 1: Όρια Δ.Μ.Σ. για σωματικό υπέρβαρο ή παχυσαρκία σε παιδία και εφήβους
| Σωματικό Υπέρβαρο | Σωματικό Υπέρβαρο | Παχυσαρκία | Παχυσαρκία | |
| Ηλικία | Αγόρια | Κορίτσια | Αγόρια | Κορίτσια |
| 2 | 18,41 | 18,02 | 20,09 | 19,81 |
| 2,5 | 18,13 | 17,76 | 19,80 | 19,55 |
| 3 | 17,89 | 17,56 | 19,57 | 19,36 |
| 3,5 | 17,69 | 17,40 | 19,39 | 19,23 |
| 4 | 17,55 | 17,28 | 19,29 | 19,15 |
| 4,5 | 17,47 | 17,19 | 19,26 | 19,12 |
| 5 | 17,42 | 17,15 | 19,30 | 19,17 |
| 5,5 | 17,45 | 17,20 | 19,47 | 19,34 |
| 6 | 17,55 | 17,34 | 19,78 | 19,65 |
| 6,5 | 17,71 | 17,53 | 20,23 | 20,08 |
| 7 | 17,72 | 17,75 | 20,63 | 20,51 |
| 7,5 | 18,16 | 18,03 | 21,09 | 21,01 |
| 8 | 18,44 | 18,35 | 21,60 | 21,57 |
| 8,5 | 18,76 | 18,69 | 22,17 | 22,18 |
| 9 | 19,10 | 19,07 | 22,77 | 22,81 |
| 9,5 | 19,46 | 19,45 | 23,39 | 23,46 |
| 10 | 19,84 | 19,86 | 24,00 | 24,11 |
| 10,5 | 20,20 | 20,29 | 24,57 | 24,77 |
| 11 | 20,55 | 20,74 | 25,10 | 25,42 |
| 11,5 | 20,89 | 21,20 | 25,58 | 26,05 |
| 12 | 21,22 | 21,68 | 26,02 | 26,67 |
| 12,5 | 21,56 | 21,14 | 26,43 | 27,24 |
| 13 | 21,91 | 22,58 | 26,84 | 27,76 |
| 13,5 | 22,27 | 22,98 | 27,25 | 28,20 |
| 14 | 22,62 | 23,34 | 27,63 | 28,57 |
| 14,5 | 22,96 | 23,66 | 27,98 | 28,87 |
| 15 | 23,29 | 23,94 | 28,30 | 29,11 |
| 15,5 | 23,60 | 24,17 | 28,60 | 29,29 |
| 16 | 23,90 | 24,37 | 28,88 | 29,43 |
| 16,5 | 24,19 | 24,54 | 29,14 | 29,56 |
| 17 | 24,46 | 24,70 | 29,41 | 29,69 |
| 17,5 | 24,73 | 24,48 | 29,70 | 29,84 |
| 18 | 25 | 25 | 30 | 30 |
Πίνακας 2: Στόχοι θεραπείας ανάλογα με την ηλικία και το σωματικό βάρος
