Τενοντοπάθειες Αθλητών – Διάγνωση και νεότερες θεραπευτικές εξελίξεις
Συγγραφέας Νίκος Μαλλιαρόπουλος Γράφτηκε στις ,
Οι τραυματισμοί των τενόντων, αποτελούν τον χαρακτηριστικότερο τραυματισμό αθλουμένων και αθλητών. Η κυριότερη αιτία είναι η προπόνηση, η οποία είτε αυξάνεται απότομα, είτε είναι μεγαλύτερης έντασης απ’ όσο πρέπει, ή και τα δύο μαζί. Χαρακτηρίζονται από σταδιακή εμφάνιση των ενοχλημάτων, παρά από συγκεκριμένο τραυματικό γεγονός και αποτελούν την χαρακτηριστικότερη αλλά και συχνότερη αθλητική κάκωση (Παπαλαδά, Μαλλιαροπουλος 1998). Ως τραυματισμοί χαρακτηρίζουν συγκεκριμένα αγωνίσματα. Έτσι έχουμε τον Αγκώνα των Τενιστών (Tennis elbow), τον Ώμο των Κολυμβητών (Swimmers Shoulder), το Γόνατο των Αλτών (Jumpers Knee), κλπ.(Μαλλιαρόπουλος 1994, 2004)
Σε όλους μας είναι γνωστή η διάγνωση που τίθεται σαν Τενοντίτιδα, όταν κάποιος αθλητής εμφανίζει ενοχλήματα σε κάποιον τένοντα. Τενοντίτιδα λοιπόν ως Ιατρική ορολογία σημαίνει φλεγμονή, και παραπέμπει στην ανάλογη θεραπεία-αντιμετώπιση της φλεγμονής. ΄Όμως, η εμφάνιση ενός τραυματισμού υπέρχρησης σε τένοντα οφείλεται σε τραυματικές εκφυλιστικές αλλοιώσεις του τένοντα, και όχι σε φλεγμονή.
Η εμφάνιση του πόνου κατά την διάρκεια της προπόνησης, μπορεί να είναι οδηγός για την αξιολόγηση του βαθμού σοβαρότητος (Πίνακας 1). H σωστή αξιολόγηση της εμφάνισης του πόνου από τον προπονητή-αθλητή, οδηγεί σε έγκαιρη ελάττωση ή διακοπή των προπονητικών επιβαρύνσεων στα πρώιμα στάδια του τραυματισμού, και ο αθλητής επισκέπτεται τον ειδικό Ιατρό ο οποίος θέτει την διάγνωση κλινικά (Πίνακας 1).
1ου βαθμού σοβαρότητος πόνος μετά την προπόνηση
2ου βαθμού σοβαρότητος πόνος στο τέλος της προπόνησης
3ου βαθμού σοβαρότητος
πόνος στην αρχή και στο τέλος της προπόνησης
4ου βαθμού σοβαρότητος πόνος σε όλη την προπόνηση
Πάντοτε απαιτείται παρακλινικός έλεγχος με ακτινογραφίες ή υπερηχογράφημα και αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Ο παρακλινικός απεικονιστικός έλεγχος βοηθά στην διάγνωση, όμως δεν είναι αποδεικτικός. Η διάγνωση είναι πάντα κλινική. (Shalaby AISM 1999)
Άρα λοιπόν, οι τραυματισμοί των τενόντων πιστεύεται ότι :
οφείλονται σε φλεγμονή, ενώ οφείλονται σε τραυματική εκφύλιση του κολλαγόνου.
διαγιγνώσκονται σαν Τενοντίτιδες, ενώ είναι Τενοντοπάθειες (Maffuli 1998)
ότι διαρκούν λίγο, ενώ πολλές φορές απαιτούνται μήνες για την αποκατάστασή τους
οι απεικονιστικές μέθοδοι βάζουν τη διάγνωση, ενώ βοηθούν στη διάγνωση (Cook, Clinical J.Sports Med.1998)
Εκτός της θεραπευτικής αγωγής, απαραίτητο είναι να καθοριστούν τα αίτια των τραυματισμών υπέρχρησης.
Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση τενοντοπάθειας σε αθλητές είναι:
προπονητικά λάθη (Yeung, 2001)
προηγούμενοι τραυματισμοί, οι οποίοι δεν αποκατεστάθησαν πλήρως.
Και ακολουθούν παράγοντες όπως:
Ηλικία (Μαλλιαρόπουλος 1993)
Κατασκευαστικές ιδιομορφίες
ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ι
Μη στεροειδή Αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)
Με βάση τα ανωτέρω φαίνεται ότι η φαρμακευτική αγωγή με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα δεν βοηθά ως θεραπεία στις τενοντοπάθειες (Steven 2003). Παίζουν κάποιο ρόλο μόνο στην οξεία φάση για χρονικό διάστημα 1-5 ημέρες, αν και είναι δυνατόν η οξεία φάση να αντιμετωπιστεί το ίδιο αποτελεσματικά με άλλα μέσα όπως η κρυοθεραπεία και τα μηχανικά μέσα της φυσικοθεραπείας.(Almekinders 1999)
Η Φυσικοθεραπεία
Τα μηχανικά μέσα της Φυσικοθεραπείας έχουν σημαντική θεραπευτική θέση τόσο στην οξεία φάση όπως ήδη αναφέρθηκε, αλλά και στην χρόνια, με κατεύθυνση όμως όχι την αντιφλεγμονώδη αγωγή αλλά την διέγερση της παραγωγής και διαμόρφωσης των ινών του Κολλαγόνου.
Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι, οι εκχύσεις τοπικά με κορτικοστεροειδή θα πρέπει να αποφεύγονται μια και αποτελούν το σημαντικότερο προδιαθεσικό παράγοντα για ολική ρήξη του τένοντα εκεί όπου έγινε η έκχυση(Shier 1996)
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙI
Ενδυνάμωση
Η ενδυνάμωση με έκκεντρες ασκήσεις, φαίνεται ότι αποτελεί σήμερα έναν από τους αποτελεσματικότερους τρόπους αντιμετώπισης των τενοντοπαθειών. Η έκκεντρη φόρτιση του τένοντα, έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή κολλαγόνου διεγείροντας τους μηχανουποδοχείς των τενοντοκυττάρων, προκαλώντας ευθυγράμμιση των ινων κολλαγόνου, αλλά και την μεταξύ τους σύνδεση .
Εξωσωματικά κρουστικά κύμματα
Τη θεραπεία με εξωσωματικά κρουστικά κύμματα-Extra corps shock wave therapy (E.S.W.T.)-αποτελεί την πλέον σύγχρονη-συντηρητική- ασφαλή αντιμετώπιση των τενοντοπαθειών. Η εφαρμογή της στηρίζεται στην Ιατρική μέθοδο της εξωσωματικής λιθοτριψίας, δηλαδή την παραγωγή μηχανικών κυμμάτων, μέσω επιταχυνόμενης-ελεγχόμενης κρούσης.
Η μέθοδος αυτή έχει τα εξής αποτελέσματα:
Αυξάνει τον μεταβολισμό της περιοχής
Διαλύει επασβεστώσεις του τένοντα
Αυξάνει την αντοχή του ιστού στον οποίο εφαρμόζεται, σε μηχανικό φορτίο
Ελαττώνει τον πόνο
Διεγείρει την αναγέννηση των κυττάρων του ιστού στον οποίο εφαρμόζεται.
Εφαρμόζεται σε όλες τις τενοντοπάθειες , αλλά και στην ασβεστοποιό τενοντοπάθεια . Τα ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου εκεί που όλες οι άλλες συντηρητικές μέθοδοι έχουν αποτύχει, ανέρχεται σε 80-85% (Lohrer 2002).
Χειρουργική αντιμετώπιση
Η χειρουργική αντιμετώπιση θα πρέπει να εφαρμόζεται ως τελευταία λύση, όταν η σωστή συντηρητική αντιμετώπιση για χρονικό διάστημα 3-6 μήνες, δεν έχει θεραπευτικό αποτέλεσμα.(Coleman 2002)
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙII
Γονιδιακή θεραπεία
Η γονιδιακή θεραπεία αποτελεί σημαντική μελλοντική εξέλιξη στην θεραπευτική αγωγή των τενοντοπαθειών. Δεν είναι εφικτό όμως ακόμη να αποτελεί θεραπεία εκλογής, λόγω:
της κυτταροτοξικότητος που μπορεί να παρουσιάζει
των γενικότερων επιδράσεων που μπορεί να έχει πέραν του τοπικού προσδοκόμενου αποτελέσματος
των δυσμενών επιπτώσεων στο ανοσοποιητικό σύστημα
Κυτταρική θεραπεία
Η κυτταρική θεραπεία με ανθρώπινα μεσεγχυματικά κύτταρα είναι μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία. Τα μεσεγχυματικά ανθρώπινα κύτταρα έχουν την δυνατότητα να πολλαπλασιάζονται και να εξελίσσονται στο περιβάλλον στο οποίο θα βρεθούν. Έτσι όταν γίνει έκχυσή τους σε εκφυλισμένο τένοτα, είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε υγιή τενοντοκύτταρα, θεραπεύοντας τον πάσχοντα τένοντα. Η κυτταρική θεραπεία βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο, αλλά είναι πιθανόν σε μια πενταετία να αποτελεί μια από τις θεραπείες εκλογής.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Gene Therapy and Tissue Engineering in Sports Medicine.V.Martinek: Physician and Sports Med.Vol28, No2,February 2000.
Overuse Tendinosis,Not Tendinitis: K.Khan, Physician and Sports Med Vol28,No5, May 2000.
Παπαλαδά Αγάπη: ΙΚΑΚ ΣΕΓΑΣ Θεσσαλονίκης.Επιδημιολογική Μελέτη τραυματισμών κάτω άκρων 1988-1998.Πρακτικά 5ου Αθλητιατρικού Σεμιναρίου ΣΕΓΑΣ 1998.
Μαλλιαρόπουλος Νίκος: Καθορισμός Προδιαθεσικών παραγόντων για την εμφάνιση τραυματισμών στην παιδική ηλικία.3ο Διεθνές συνέδριο Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, 1995.
Μαλλιαρόπουλος Νίκος : Τενοντίτις Επιγονατιδικού τένοντα σε αθλητές Στίβου. 1ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, 1993.
Μαλλιαρόπουλος Νίκος : Ισοκινητική Αποκατάσταση αθλητών με Τενοντίτιδα επιγονατιδικού. 1ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, 1993.
Μαλλιαρόπουλος Νίκος : Overuse Injuries in the young swimmer.XI FINA World Sport Medicine Congress, 1995.
Μαλλιαρόπουλος Νίκος : Compartment syndrom in athlets.7ο Πανευρωπαικό συνέδριο Αγγειοχειρουργικής, 1991.
Μαλλιαρόπουλος Νίκος , Δημητριάδης Αθανάσιος: Κατάγματα κοπώσεως σε αθλητές Στίβου.6ο ΒορειοΕλλαδικό Ιατρικό συνέδριο, 1991.
Μαλλιαρόπουλος Νίκος, Παπαλαδά Αγάπη, Χριστοδούλου Δημήτρης :Overuse Syndroms in Track and Field athlets.25o World Sports Medicine Congress, 1994.
Maffuli N.: Overuse Tendon conditions:Time to change a confusing terminology.Arthroscopy 1998; 14(8): 840-843.
Khan KM.: Treat the patient not the x-ray: Advances in diagnostic imaging do not replace the needfor clinical interpretation.Clin.I.Sports Medicine, 1998(1): 1-4.
Testa V.: Ultrasound guided percutaneous longitudinal tenotomy, for the management of Patellar tendinopathy. Med Sci Exerc 1993:31(11) 1509-1515.
Niesen-Vertommen SL.: the effect of eccentric versus concentric exercise in the management of Achilles Tendinitis.Clinics J. Sports Med. 1992:2(2) 109-113.
