Η Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Απόλυτα εναρμονισμένη με το άγριο και εντυπωσιακό τοπίο της περιοχής, η Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων δεσπόζει μεγαλόπρεπα στην βάση ενός βράχου της οροσειράς του Χελμού. Η Μονή είναι κτισμένη στο άνοιγμα ενός μεγάλου φυσικού σπηλαίου, επάνω από την απότομη χαράδρα του Βουραϊκού ποταμού. Βρίσκεται δέκα χιλιόμετρα βόρεια των Καλαβρύτων στο δρόμο που ενώνει την εθνική οδό Πατρών – Αθηνών με τα Καλάβρυτα.
Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει, όχι μόνο το φυσικό κάλλος που περιβάλλει τη οχταόροφη Μονή αλλά και τον πλούτο των κειμηλίων που αυτή διαθέτει. Το κλίμα κατάνυξης αλλά και η ζεστή φιλοξενία των δέκα μοναχών αποτελούν τους κατάλληλους «οδηγούς» για ένα ταξίδι στην ιστορία, δεδομένου η Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου των Καλαβρύτων απέδειξε ότι αντέχει στο χρόνο αλλά και την καταστροφική δύναμη του ανθρώπου.
Η ιστορία της Μονής
Σύμφωνα με τις παλαιές παραδόσεις, η Μονή χτίστηκε το 362 μ.Χ. από τους Θεσσαλονικείς αδερφούς μοναχούς, Συμεών και Θεόδωρο. Είδε ο καθένας ξεχωριστά μια οπτασία με την εντολή να μεταβούν στην Αχαΐα και να βρουν την ιερή εικόνα της Παναγίας από μαστίχα και κερί, φιλοτεχνημένη από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Αφού περιπλανήθηκαν στην περιοχή της Ζαχλωρούς, συνάντησαν την βοσκοπούλα Ευφροσύνη, η οποία τους οδήγησε στο σπήλαιο που βρισκόταν η Ιερή Εικόνα. Με μεγάλη ευλάβεια οι δύο μοναχοί πήραν την εικόνα έξω από το σπήλαιο και καθάρισαν από τα φυτά τον ιερό χώρο, γύρω από τον οποίο άρχισαν να χτίζουν ναό και μικρά κελιά.
Το σπήλαιο στο οποίο βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας ήταν γνωστό από την αρχαιότητα.
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι σε αυτό είχαν καταφύγει οι θυγατέρες του Προίτου όταν καταλήφθηκαν από μανία. Κατά τους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους το σπήλαιο λειτούργησε ως ασκητήριο.
Το Μέγα Σπήλαιο και ιδιαίτερα η Μονή έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επανάσταση του 1821 αποτελώντας φάρο της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού αλλά και φρούριο κατά των κατακτητών. Το γεγονός που ξεχώρισε ήταν η απόκρουση της επέλασης του Ιμπραήμ το 1827. Ιστορική ήταν η απάντηση του τότε ηγούμενου Δαμασκηνού στους Τούρκους: «… δια να προσκυνήσωμεν είναι αδύνατον… αν έλθης εδώ να μας πολεμήσης και μας νικήσης, δεν είναι μεγάλο κακόν, διότι θα νικήσης παπάδες, αν όμως νικηθής… θα είναι εντροπή σου…».
Αργότερα, το Δεκέμβριο του 1943, τα Ναζιστικά στρατεύματα λεηλάτησαν, έκαψαν το μοναστήρι και εκτέλεσαν 16 άτομα, επισκέπτες, υποτακτικούς αλλά και μοναχούς. Ακόμη εννέα μοναχοί εκτελέστηκαν στη θέση Ψηλός Σταυρός. Ήδη, όμως, η Μονή είχε επιβιώσει από τέσσερις καταστροφικές πυρκαγιές, το 840, το 1400, το 1640 και το 1934. Η εικόνα της Παναγίας, ωστόσο, παρέμεινε ανέπαφη.
Η Μονή σήμερα
Μοναδική «πληγή» για τη Μονή είναι ένα τμήμα της που θυμίζει πολυκατοικία μεγαλούπολης και το οποίο αντικατέστησε την παλαιότερη υπέροχη κατασκευή που καταστράφηκε ολοσχερώς. Το φωτογραφικό, όμως, υλικό που διασώζεται αποκαθιστά την εικόνα της. Η Μονή είναι ανδρική, δέχεται όμως επισκέπτες από όλο τον κόσμο και μπορεί να αποτελέσει έναν πολύ ξεκούραστο σταθμό για τους ταξιδιώτες που επιθυμούν να επισκεφθούν είτε το χιονοδρομικό κέντρο του Χελμού είτε την ευρύτερη ορεινή περιοχή των Καλαβρύτων. Δεκάδες πιστοί έρχονται για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας που φυλάσσεται στο ναό και τα πολλά ιερά λείψανα των Αγίων.
Η Μονή διαθέτει σημαντικά κειμήλια της Ελληνικής επανάστασης, ένα σπάνιο λάβαρο με τις μορφές τριών βυζαντινών αυτοκρατόρων, εθνικές στολές, ένα πολύτιμο σταυρό με Τίμιο Ξύλο και Ευαγγέλια σε περγαμηνές. Μεγάλης αξίας είναι και η βιβλιοθήκη της με περισσότερους από 3.000 τόμους και πλήθος χειρογράφων. Ο κύριος ναός είναι σταυροειδής, χτισμένος σε ένα μεγάλο κοίλωμα του βράχου. Διατηρούνται μάλιστα οι αγιογραφίες του 1653, τα μαρμαροθετήματα στο δάπεδο, το ξυλόγλυπτο τέμπλο και ο άμβωνας.
