ΚΑΤΑΨΥΞΗ ΩΑΡΙΩΝ – ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ
Συγγραφέας Χάρης Χηνιάδης Γράφτηκε στις ,
Οι σύγχρονες συνθήκες ζωής έχουν οδηγήσει πολλές γυναίκες στην αναβολή της τεκνοποίησης. Σε παλαιότερα χρόνια οι γυναίκες παντρευόντουσαν σε πολύ μικρότερες ηλικίες – συνήθως γύρω στα 20- με αποτέλεσμα να αποκτούν παιδιά νωρίτερα. Το πλεονέκτημα αυτό όμως, μέσα και από την απελευθέρωση του γυναικείου φύλου χάθηκε σταδιακά.
Με τη σύγχρονη τεχνολογία μας δίνεται η δυνατότητα να παρατείνουμε την γονιμότητα μιας γυναίκας πρακτικά για όσο το θελήσει αυτή. Μια γυναίκα μπορεί, αν το θελήσει ή αν χρειαστεί, να καταψύξει τα ωάριά της – ή και τμήμα των ωοθηκών της- και να τα χρησιμοποιήσει στο μέλλον. Τότε μπορούν να αποψυχθούν και να γονιμοποιηθούν είτε με σπέρμα δότη, είτε με σπέρμα του συντρόφου-συζύγου της γυναίκας. Δημιουργούνται δηλαδή έμβρυα τα οποία μεταφέρονται στη μήτρα με σημαντικά αυξημένες πιθανότητες επιτυχίας σε σχέση με το παρελθόν.
Τα ωάρια είναι μεγάλα κύτταρα και αποτελούνται σε μεγάλο ποσοστό από νερό. Η μέχρι πρότινος διαδικασία κατάψυξής τους δεν είχε σημαντικά ποσοστά επιτυχίας λόγω της καταστροφής του ωαρίου κατά την απόψυξη από τη δημιουργία κρυστάλλων. Σήμερα εφαρμόζοντας τη μέθοδο της υαλοποίησης – vitrification- αποφεύγουμε τη βλαπτική δημιουργία κρυστάλλων και επιτυγχάνουμε υψηλά ποσοστά επιβίωσης των ωαρίων καθώς επίσης και σημαντικά βελτιωμένες πιθανότητες γονιμοποίησής τους από το σπέρμα.
Ενώ δηλαδή με την προηγούμενη τεχνολογία το ποσοστό επιτυχίας ήταν κάτω από 10%, με την νέα μέθοδο φτάνουμε το 30-35%. Σημαντική προϋπόθεση για μεγάλα ποσοστά επιτυχίας είναι η εξαρχής καλή ποιότητα των ωαρίων. Με λίγα λόγια, όσο πιο νέα είναι μια γυναίκα που αποφασίζει να καταψύξει το γενετικό της υλικό, τόσο καλύτερες πιθανότητας επιτυχίας έχει στο μέλλον και τόσο καλύτερα εκμεταλλεύεται την τεχνολογία της κρυοσυντήρησης. Επιπλέον την ίδια τεχνική χρησιμοποιούμε και για την κατάψυξη των εμβρύων που προκύπτουν από την εξωσωματική γονιμοποίηση.
Ποιες γυναίκες μπορούν ή πρέπει να επωφεληθούν από τη δυνατότητα της κατάψυξης ωαρίων;
1. Γυναίκες που πρόκειται να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία. Οι θεραπείες αυτές μπορούν να βλάψουν σημαντικά τόσο την παραγωγή ωαρίων, όσο και την ποιότητά τους. Καταψύχουμε λοιπόν υγιή και πολυάριθμα ωάρια για χρήση τους στο μέλλον, όταν πιθανότατα οι ωοθήκες δεν θα λειτουργούν.
2. Γυναίκες με σημαντικά προβλήματα υγείας. Εξαιτίας σημαντικών νόσων ή/και μακροχρόνιας λήψης φαρμάκων πολλές γυναίκες πρέπει να παρατείνουν την τεκνοποίηση για πολλά χρόνια. Με την κρυοσυντήρηση, ειδικά στην περίπτωση που η γυναίκα είναι άνω των 35 ετών, επιτυγχάνεται η παράταση της γονιμότητάς μέχρι το τέλος της θεραπείας.
3. Γυναίκες με προτεραιότητα καριέρας. Ένα καθημερινά αυξανόμενο ποσοστό γυναικών επιλέγουν να προωθήσουν την καριέρα τους έναντι του γάμου και της τεκνοποίησης, απόφαση απόλυτα λογική με τα σύγχρονα δεδομένα σπουδών, μελέτης και του χρόνου που η γενιά των 20-30 ετών αφιερώνει σε αυτά. Η κατάψυξη ωαρίων είναι ο μοναδικός τρόπος να παρατείνουν οι γυναίκες αυτές τα γόνιμα χρόνια τους, να σταματήσουν δηλαδή το ρολόι του χρόνου και να διαφυλάξουν τη γονιμότητά τους για το μέλλον.
4. Γυναίκες χωρίς σταθερή σχέση ή σύντροφο. Σήμερα όλες σχεδόν οι γυναίκες σπουδάζουν ή εργάζονται και είναι οικονομικά και κοινωνικά ανεξάρτητες. Με τις παράλληλες αλλαγές στις κοινωνικές συνήθειες των ανδρών, αλλά επιπλέον και τις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, παρατηρείται μια διαρκής άνοδος του μέσου ηλικιακού όρου κατά τον οποίο ένα ζευγάρι αποφασίζει να τεκνοποιήσει. Η απόφαση αυτή σε μια χώρα σαν την Ελλάδα είναι σχεδόν άμεσα συνδεδεμένη με το γάμο. Το ποσοστό των ανύπανδρων γονέων στη χώρα μας είναι πολύ μικρό συγκρινόμενο με αυτό των χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Ο παράγοντας αυτός, ότι δηλαδή οι σύντροφοι σήμερα καθυστερούν το γάμο για διάφορους λόγους –οικονομικούς, αβεβαιότητα επιλογής, διάθεση για περαιτέρω σχέσεις κλπ- καθυστερεί κι άλλο την ενδεχόμενη τεκνοποίηση. Η κατάψυξη ωαρίων προσφέρει τη δυνατότητα διατήρησης της γονιμότητας για όταν η γυναίκα ή το ζευγάρι θελήσει να αποκτήσει παιδιά στο μέλλον.
5. Γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση. Με τη διαρκή εξέλιξη της τεχνολογίας, αλλά και την συχνότερη επίσκεψη στο γυναικολόγο, είναι πλέον σε μεγάλο βαθμό εφικτό να γίνει αντιληπτή η πρόωρη έκπτωση της ωοθηκικής λειτουργίας. Όταν γίνει η διάγνωση ή ακόμη και αν υπάρχει υποψία για τέτοιο ενδεχόμενο, ο γυναικολόγος οφείλει να ενημερώσει την ασθενή για το χρόνο που πιθανότατα της απομένει και για τις επιλογές που έχει. Εάν δεν υπάρχει σταθερή σχέση ή προοπτική για τεκνοποίηση, ο μόνος τρόπος να διαφυλαχθεί η γονιμότητα για το μέλλον είναι η κατάψυξη ωαρίων.
6. Γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης. Έχει αποδειχθεί ότι η πρόωρη εμμηνόπαυση έχει σε μεγάλο βαθμό κληρονομικά χαρακτηριστικά. Εάν λοιπόν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ο γυναικολόγος οφείλει να διερευνήσει την ασθενή, να την ενημερώσει και προειδοποιήσει για τις πιθανές επιπτώσεις. Και πάλι, ο πλέον σίγουρος τρόπος να παραταθεί η γονιμότητα είναι η κρυοσυντήρηση ωαρίων.
Πώς γίνεται
Η διαδικασία είναι σχετικά απλή και ακίνδυνη. Μετά από κάποιες απαραίτητες εξετάσεις (υπερηχογράφημα, ορμονικός και ιολογικός έλεγχος), ξεκινά η διέγερση των ωοθηκών όπως και σε μια απλή εξωσωματική γονιμοποίηση. Μετά από 10-12 ημέρες, όταν τα ωάρια είναι ώριμα χορηγούμε μία ορμόνη η οποία προκαλεί την απελευθέρωσή τους στο υγρό των ωοθυλακίων.
Η ωοληψία γίνεται περίπου 36 ώρες μετά την τελική ένεση. Με τη χορήγηση κατάλληλων φαρμάκων η ασθενής περιέρχεται σε κατάσταση «μέθης» που προκαλεί αναλγησία. Το υγρό από τα ωοθυλάκια αναρροφάται με μία βελόνα και παραδίδεται στον εμβρυολόγο, ο οποίος με μικροσκόπιο βρίσκει τα ωάρια. Στη συνέχεια αυτά καταψύχονται σε εξαιρετικά χαμηλή θερμοκρασία. Η γυναίκα μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι της σε 1 ώρα περίπου.
Τα ωάρια μπορούν παραμείνουν στην κατάψυξη για τουλάχιστον 10 χρόνια. Όταν χρειαστεί, αποψύχονται, γονιμοποιούνται με το σπέρμα το συντρόφου ή το σπέρμα από δότη σπέρματος και δημιουργούνται έμβρυα , τα οποία μεταφέρονται στη μήτρα της γυναίκας.
ΚΑΤΑΨΥΞΗ ΩΟΘΗΚΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ
Μέχρι πρόσφατα λόγω των μέτριων αποτελεσμάτων της κατάψυξης ωαρίων με την παλαιά μέθοδο, προτιμούσαμε να καταψύχουμε μικρά κομμάτια από την κάθε ωοθήκη. Η μέθοδος αυτή εμφάνιζε πιθανότατα καλύτερα αποτελέσματα, αλλά γινότανε μόνο με τη διενέργεια λαπαροσκόπησης. Επειδή όμως η λαπαροσκόπηση είναι μια χειρουργική επέμβαση με όλους τους σχετικούς κινδύνους, ουσιαστικά την πραγματοποιούμε μόνο σε γυναίκες με σημαντικά προβλήματα υγείας –πχ κακοήθεια- ή με επικείμενη έναρξη χημειοθεραπείας ή ακτινοβολίας, οι οποίες δεν μπορούν να λάβουν ορμονική θεραπεία.
