Διαβήτης και “διαβητοπαχυσαρκία”
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι διαβήτη, ο τύπος 1 και ο τύπος 2. Ο αριθμός των ατόμων που προσβάλλονται και από τους δύο τύπους αυξάνει παγκοσμίως στους ενήλικες. Πρόσφατα, ο διαβήτης τύπου 2 έχει εμφανίσει αύξηση και στα παιδιά. Τι κρύβεται πίσω από αυτό το ανησυχητικό φαινόμενο και τι μπορεί να γίνει για αυτό;
Στους ανθρώπους με αρρύθμιστο διαβήτη, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (σάκχαρο αίματος) μπορεί να είναι δύο ή τρεις φορές υψηλότερα από τα φυσιολογικά. Στον διαβήτη τύπου 1 αυτό συμβαίνει, επειδή υπάρχει έλλειψη ινσουλίνης, η οποία είναι η ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας για να διοχετεύσει τη γλυκόζη στους μυς και τους άλλους ιστούς. Στον διαβήτη τύπου 2, η ινσουλίνη παράγεται συνήθως σε μεγάλες ποσότητες, αλλά οι μύες που θα ανταποκρίνονταν κανονικά με το να λάβουν τη γλυκόζη για να τη χρησιμοποιήσουν ως πηγή ενέργειας ή να την αποθηκεύσουν, καθίστανται ανθεκτικοί στην ινσουλίνη και τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται.
Διαβήτης τύπου 1 ή ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης
Ο διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά και προκαλείται όταν καταστρέφονται τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη στο πάγκρεας, λόγω αυτοάνοσης αντίδρασης. Δεν γνωρίζουμε ακόμη με σαφήνεια για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό, αλλά τα άτομα με γενετική προδιάθεση διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, όπως επίσης έχει προταθεί ότι οι ιογενείς μολύνσεις μπορεί να «πυροδοτήσουν» μια τέτοια διαδικασία. Αυτός ο τύπος διαβήτη αντιμετωπίζεται με τακτικές ενέσεις ινσουλίνης και είναι, επίσης, γνωστός ως «ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης».
Διαβήτης τύπου 2
Παλαιότερα αποκαλούμενος «μη ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης», ο διαβήτης τύπου 2 εντοπιζόταν μόνο σε μεσήλικες και ηλικιωμένους ανθρώπους. Πρόσφατα, ωστόσο, έχει εξαπλωθεί σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και εντοπίζεται σε όλο και νεότερους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των αρκετά παχύσαρκων και σοβαρά παχύσαρκων εφήβων και παιδιών (1). Αυτό ισχύει τόσο για τις αναπτυγμένες όσο και για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η αυξανόμενη επίπτωση του είναι ανησυχητική, επειδή δεν πρέπει να εμφανίζεται στα παιδιά και μπορεί να αποφευχθεί με προληπτικά μέτρα (2).
Αντίσταση ινσουλίνης
Όταν οι μύες γίνονται μη ευαίσθητοι ή ανθεκτικοί στην ινσουλίνη, δεν μπορούν εύκολα να λάβουν τη γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα. Το πάγκρεας αποκρίνεται με την παραγωγή όλο και περισσότερης ινσουλίνης για να αντισταθμίσει αυτό το γεγονός. Όταν το πάγκρεας δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίσει τις σταθερά αυξανόμενες απαιτήσεις για ινσουλίνη, τα επίπεδα γλυκόζης αίματος ανεβαίνουν και μπορεί να αναπτυχθεί διαβήτης. Τι, όμως, προκαλεί την αντίσταση ινσουλίνης αρχικά;
«Διαβητοπαχυσαρκία»
Είναι γνωστό εδώ και χρόνια ότι το υπέρβαρο και η παχυσαρκία αποτελούν προδιαθεσικούς παράγοντες για την εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2, καθώς και ότι η παχυσαρκία είναι πράγματι μια κατάσταση αντίστασης στην ινσουλίνη. Ορισμένα άτομα με παχυσαρκία κεντρικού τύπου, όπου το λίπος συσσωρεύεται γύρω από τη μέση, είναι τα πλέον πιθανά να αναπτύξουν αντίσταση στην ινσουλίνη. Δεν είναι σύμπτωση ότι οι περιπτώσεις του διαβήτη τύπου 2 έχουν αυξηθεί ανάλογα με την παγκόσμια αύξηση του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας, έτσι ώστε ο διαβήτης τύπου 2 να έχει το παρατσούκλι «διαβητοπαχυσαρκία».
Υγιεινός τρόπος ζωής
Ζωτικά μέτρα τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία της «διαβητοπαχυσαρκίας» είναι η μείωση του βάρους και η συστηματική άσκηση (2). Ακόμη και η μέτρια απώλεια βάρους συνοδεύεται από σημαντική μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και βελτιώνει την ικανότητα του σώματος να διαχειρισθεί τόσο τη γλυκόζη όσο και τον γενικότερο μεταβολισμό. Η ενασχόληση με κάποια σωματική δραστηριότητα παρέχει, επίσης, διπλό όφελος – όχι μόνο διαδραματίζει βασικό ρόλο στον έλεγχο βάρους, αλλά η άσκηση βοηθάει στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και στη χρησιμοποίηση της γλυκόζης, ιδιαίτερα στους μυς.
Ας ασχοληθούμε με τις μητέρες!
Έχει δειχθεί ότι ο διαβήτης της μητέρας, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη κύησης, που αναπτύσσεται στη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αυξάνει την πιθανότητα του παιδιού να αναπτύξει διαβήτη τύπου 2 στη μετέπειτα ζωή του. Δεδομένου ότι η παχυσαρκία είναι σημαντικός και τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για τον διαβήτη κύησης, η πρόληψη της παχυσαρκίας στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας είναι σημαντικό προληπτικό μέτρο (1).
Προτεραιότητα στην πρόληψη
Ο διαβήτης είναι μια ασθένεια, η οποία καταβάλλει τον οργανισμό και αυξάνει τον κίνδυνο στους πάσχοντες για καρδιακές παθήσεις, κυκλοφορικά προβλήματα και υπέρταση. Η αύξηση στον επιπολασμό του διαβήτη τύπου 2 ή της «διαβητοπαχυσαρκίας» στα παιδιά είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Η πρόληψη, μέσω υγιεινής διατροφής και τρόπου ζωής (2,3), πρέπει να τεθεί σε προτεραιότητα και να εστιάσει στη μείωση:
- του κινδύνου, της επίπτωσης και των συνεπειών του διαβήτη τύπου 2 σε ενήλικες που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο
- του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας στα παιδιά και στους νέους.
Βιβλιογραφικές αναφορές
1. Drake AJ, Smith A Betts PR Crowne EC Shield JP (2002) Type 2 diabetes in obese white children. Archives of Diseases in Childhood. 86 (3):207-208
2. Gahagan S and Silverstein (2003) Prevention and treatment of type 2 diabetes mellitus in children, with special emphasis on American Indian and Alaska Native children. Pediatrics vol.112 no.4 Available at www.pediatrics.org
3. Tuomilehto J, Lindstrom J, Eriksson J G, et al. Prevention of type 2 diabetes mellitus by changes in lifestyle among subjects with impaired glucose tolerance. N Engl J Med 2001 May 3;344(18):1343-50.
